Падтыннік вялікі

Падтыннік вялікі^[1][2], бародаўнік^[3] (Chelidonium majus) — від кветкавых роду Падтыннік (Chelidonium) раслін сямейства Макавыя (Papaveraceae).

Падтыннік вялікі
Падтыннік вялікі
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя Клас:  Двухдольныя Парадак:  Казяльцовакветныя Сямейства:  Макавыя Падсямейства:  Макавыя Трыба:  Chelidonieae Род:  Падтыннік Від:  Падтыннік вялікі
Міжнародная навуковая назва
Chelidonium majus L., Sp. Pl. 1: 505 (1753)
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   501481 NCBI   71251 EOL   488380 IPNI   303589-2 TPL   kew-2716702

Назва

Падтыннік вялікі, цанцалея, цэнцылія^[4], чыстацел^[5], падтыннік^[6], цанцылея^[7], жоўты малачай, цалідонія, цантылія, цындалей, чортава серабро^[8][9][10], селідарыя^[11].

Апісанне

Батанічная ілюстрацыя з кнігі «Köhler’s Medizinal-Pflanzen», 1887

Шматгадовая травяністая расліна (30—100 см вышынёй) з кароткім карэнішчам і аранжавым млечным сокам. Сцябло прамастойнае, як і лісце, рэдка пакрытае валасінкамі, уверсе разгалінаванае. Лісце чаргавальнае, светла-зялёнае, знізу шызаватае, няпарна-перыстарассечанае Прыкаранёвае лісце буйное. Кветкі жоўтыя (каля 20 мм у дыяметры) на доўгіх кветаножках, правільныя, шырока расплюшчаныя, сабраны па 4—5 у парасонападобныя суквецці. Калякветнік двайны. Чашалісцікаў два. Плод — прамастойная струкападобная каробачка (20-50 мм даўжынёй, 2—3 мм шырынёй). Ядавіты.

Арэал

Пашыраны ва ўмераным поясе Еўропы і Заходняй Азіі, як заносная расліна — на паўночным усходзе Паўночнай Амерыкі. На Беларусі трапляецца на сырых ярах, у хмызняках, на пустках, каля жылля, у садах і парках.

Асаблівасці біялогіі

Распаўсюджваецца мурашкамі.

Гаспадарчае значэнне

Інсектыцыдная, лекавая і тэхнічная расліна (з каранёў атрымліваюць жоўтую фарбу, з насення — тлусты алей).

Зноскі

1. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 36. — 160 с. — 2 350 экз.
2. Беларуская навуковая тэрміналогія: слоўнік лясных тэрмінаў. — Мінск: Інбелкульт, 1926. — Т. Вып. 8. — 80 с.
3. БелЭн 2000.
4. Federowski M. Lud Bialoruski na Rusi litewskiej. Krakow, I, 1897
5. Антонов А. А. О врачебных растениях, дикорастущих в Витебской губернии и употребляемых населением ее в домашней народной медицине. Витебск, 1888.
6. Ганчарык М. М. Беларускія назвы раслін. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. II і IV. Горы-Горки, 1927.
7. З. Верас. Беларуска-польска-расейска-лацінскі ботанічны слоўнік. — Вільня, Субач 2: Выданне газеты «Голас беларуса», Друкарня С. Бэкэра, 1924..
8. Рытов М. В.  (руск.) Русские лекарственные растения. т. I. — Петроград, 1918.
9. Чоловский К. Опыт описания Могилевской губернии. По программе и под редакцией А. С. Дембовецкого, кн. I. Могілев.
10. Васількоў І. Г. Матэрыялы да флоры Горацкага раёна. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. III. Горы-Горкі, 1927.
11. Добровольский В. Н. Смоленский областной словарь. — Смоленск, 1914.