Рыхард Марцін Вільштэтэр

Рыхард Марцін Вільштэтэр(ням.: Richard Martin Willstätter; 13 жніўня 1872, Карлсруэ — 3 жніўня 1942, Муральта) — нямецкі хімік-арганік, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па хіміі (1915) «за даследаванні фарбавальных рэчываў расліннага свету, асабліва хларафілу».

Рыхард Марцін Вільштэтэр
Richard Martin Willstätter
Дата нараджэння	13 жніўня 1872(1872-08-13)[1][2][…]
Месца нараджэння	Карлсруэ, Вялікае Герцагства Бадэн, Германская імперыя[3]
Дата смерці	3 жніўня 1942(1942-08-03)[1][2][…] (69 гадоў)
Месца смерці	Муральта, падакруга Лакарна[d], акруга Лакарна[d], кантон Тычына, Швейцарыя[4]
Месца пахавання	Muralto Cemetery[d][5]
Грамадзянства	Германская імперыя  Веймарская рэспубліка  Трэці рэйх
Жонка	Sophie Leser[d]
Дзеці	Margarete Willstätter[d][6]
Род дзейнасці	выкладчык універсітэта, хімік
Навуковая сфера	фізічная хімія
Месца працы	Мюнхенскі ўніверсітэт Людвіга-Максіміліяна Швейцарская вышэйшая тэхнічная школа Цюрыха HU Berlin Таварыства кайзера Вільгельма Цюрыхскі ўніверсітэт
Альма-матар	Мюнхенскі ўніверсітэт Людвіга-Максіміліяна
Навуковы кіраўнік	Alfred Einhorn[d] і Адольф Баер
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства Леапальдзіна[7] Баварская акадэмія навук Шведская каралеўская акадэмія навук Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Нацыянальная акадэмія дэі Лінчэі Расійская акадэмія навук[8] Пруская акадэмія навук Нацыянальная акадэмія навук ЗША Турынская акадэмія навук[d][3] Аўстрыйская акадэмія навук Гётынгенская акадэмія навук
Узнагароды	Фарадэеўская лекцыя[d] (1927) прэмія Уіларда Гібса[d] (1933) медаль Адольфа фон Баера[d] (1914) ганаровы доктар Манчэстэрскага ўніверсітэта[d] медаль Дэві[d] (1932) ганаровы доктар Швейцарскай вышэйшай тэхнічнай школы Цюрыха[d] замежны член Лонданскага каралеўскага таварыства[d] (21 чэрвеня 1928) ганаровы доктар Франкфурцкага ўніверсітэта імя Ёгана Вольфганга Гётэ[d] honorary doctor of the University of Halle-Wittenberg[d] Bressa Prize[d] (1907)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Вільштэтэр нарадзіўся ў яўрэйскай сям'і ў Карлсруэ. Тут жа ён пайшоў у школу, а пасля пераезду яго сям'і працягнуў вучыцца ў тэхнічнай школе ў Нюрнбергу. У 18 гадоў ён паступіў у Мюнхенскі ўніверсітэт з жаданнем займацца навукай, дзе і заставаўся на працягу наступных пятнаццаці гадоў. Вучыўся і працаваў на хімічным факультэце, дзе пад кіраўніцтвам Адольфа фон Баера атрымаў доктарскую ступень, а з 1894 года пачаў выкладчыцкую дзейнасць. Яго доктарская дысертацыя была прысвечана даследаванню структуры какаіну. Вільштэтэр працягнуў працаваць і даследаваць іншыя алкалоіды, некаторыя з якіх ён сінтэзаваў. У 1896 годзе быў прызначаны на пасаду выкладчыка, у 1902 годзе стаў экстраардынарным прафесарам.

У 1905 годзе ён пераехаў у Швейцарыю, каб стаць прафесарам Вышэйшай тэхнічнай школы Цюрыха, там жа працаваў на заводзе па вытворчасці хларафілу.

З 1912 года быў прафесарам хіміі ў Берлінскім універсітэце і дырэктарам аддзялення хіміі Таварыства кайзера Вільгельма, дзе вывучаў структуру пігментаў кветак і пладоў. У 1916 годзе ён вярнуўся ў Мюнхен у якасці пераемніка свайго настаўніка Баера. У 1920-х гадах Вільштэтэр даследаваў механізмы ферментатыўных рэакцый.

У 1924 кар'ера Вільштэтэра нечакана скончылася, калі ён падаў у адстаўку, выступаючы рэзка супраць палітыкі антысемітызму. У 1939 годзе ён эміграваў у Швейцарыю, дзе пражыў апошнія 3 гады свайго жыцця.

У 1942 годзе памёр ад сардэчнага прыступу.

Зноскі

1. Richard Willstatter // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741'></a>
2. Richard Willstätter // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227'></a>
3. www.accademiadellescienze.it Праверана 1 снежня 2020.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q107212659'></a>
4. www.accademiadellescienze.it

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q107212659'></a>
5. Dr Richard Martin Willstätter // Find a Grave — 1996.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056'></a>
6. https://doi.org/10.1098/rsbm.1953.0021
7. https://www.leopoldina.org/mitgliederverzeichnis/mitglieder/member/Member/show/richard-willstaetter/ Праверана 6 кастрычніка 2023.
8. Манойленко К. В. В.В. Лепешкин: путь к эмиграции, The emigration of Vladimir W.Lepeschkin // Историко-биологические исследования — 2010. — Т. 2, вып. 2. — С. 25–42. — ISSN 2076-8176; 2500-1221

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q126725109'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q133052790'></a>