Яраслаўль
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Яраслаўль (руск.: Ярославль) — горад у Расіі, адміністрацыйны цэнтр Яраслаўскай вобласці і Яраслаўскага раёна. Насельніцтва горада складае 563 717 жыхароў[3]. Размешчаны на берагах Волгі і Котараслі.
Яраслаўль быў заснаваны ў XI стагоддзі і дасягнуў свайго росквіту ў XVII стагоддзі. Гістарычны цэнтр горада, размешчаны ля сутокі рэк Волгі і Котараслаў, з'яўляецца аб'ектам Сусветнай спадчыны ЮНЕСКА.
Мае статус горада «Залатога кальца» — турыстычнага маршруту па старажытных гарадах Вялікага княства Уладзімірскага.
У 1916—1918 гадах дзейнічала Яраслаўская беларуская рада.
Remove ads
Сімволіка
Сучасны герб горада зацверджаны муніцыпалітэтам Яраслаўля 23 жніўня 1995 года. Пры гэтым за грунт быў прыняты гістарычны герб узору 1778 года з дадаткам — шапкай Манамаха, што вянчае геральдычны шчыт (яе выява сімвалізуе той факт, што Яраслаўль быў адным з месцаў знаходжання якія валадараць вялікіх князёў)[4]. На гербе Яраслаўля ў срэбным шчыце адлюстраваны які стаіць на задніх лапах мядзведзь (знак абачлівасці і сілы[5]), які трымае ў левай лапе залатую сякеру на такой жа ручцы, шчыт каранаваны шапкай Манамаха.
Сцяг горада зацверджаны 22 траўня 1996 года і ўяўляе сабою выяву яго герба на сінім фоне[6].
Remove ads
Гісторыя
Найстаражытнае селішча на тэрыторыі горада выяўлена на левым беразе Волгі насупраць Стрэлкі (мыса пры зліцці Волгі і Котараслі) і ставіцца да V—III тысячагоддзю да н. э. (неаліт)[7]. Мядзведзіцкае гарадзішча дзякоўскай культуры ў былой утоцы Мядзведзіцы датуецца I тысячагоддзем да нашай эры[8]. У IX стагоддзі (у часы гіпатэтычнага т. зв. «Рускага каганата») пад Яраслаўлем сфармавалася буйное скандынаўска-славянскае селішча, вядомае па комплексе магільных курганоў у Тимерёве[9]. Пры раскопах былі выяўлены скандынаўская зброя, рунічныя надпісы, шахматныя фігуркі і найбуйныя на поўначы Еўропы клады арабскіх манет (найстаражытныя былі адчаканены першым з Ідрысідаў)[10][11]. З Тимерёва адбываецца чацвёртая частка знойдзеных на Русі скандынаўскіх фібул[12]. Як відаць, гэты «прота-Яраслаўль» служыў буйным цэнтрам на Волжскім гандлёвым шляху[13]. Яго дачыненне да найпозняга Яраслаўля (у той час мяранскаму селішчу Мядзведжы Кут) можна прыраўнаць да суадносін Гнёздава і Смаленска, Рурыкавага гарадзішча і Вялікага Ноўгарада, Сарскага гарадзішча і Растова Вялікага[14][15][16]. Неўзабаве пасля падставы Яраслаўля гэта селішча прыйшло ў заняпад, напэўна, у звязку са спыненнем функцыявання Волжскага гандлёвага шляху[17]. Вышэй па плыні Волгі, адразу за межамі сучаснага горада, археолагамі вывучаны буйны Міхайлаўскі некропаль з перавагай шараговых пахаванняў фіна-ўгорскага тыпу.
Заснаванне горада
Калі судзіць па даце першага згадвання ў летапісы, Яраслаўль — найстаражытны з існых гарадоў на Волзе[18][19]. Ён быў закладзены князем Яраславам Уладзіміравічам у перыяд яго растоўскага княжання (988—1010) на мысе над Стрэлкай на месцы ці каля паганскага селішча Мядзведжы Кут[20]. На натуральна абароненай з трох бакоў пляцоўцы (крутымі высокімі берагамі Волгі і Котараслі і Мядзведзіцкім ярам, па якім працякаў ручай) пабудавалі Яраслаўскі крэмль. Першае згадванне пра Яраслаўль — выкліканае голадам «паўстанне вешчуноў» у Растоўскай зямлі — датавана 1071 годам[21]. Назву гарады традыцыйна злучаюць з імем яго заснавальніка: «Яраслаўль» — прыналежная форма, што азначае «Яраславаў [горад]»[22].
На раскопе «Сечаны горад», абмежаваным Котараслю, пляцам Чалюскінцаў і Мядзведзіцкім ярам[23], рэшткі фартыфікацыйных будынкаў, пададзеныя трыма шэрагамі городен, датуюцца пачаткам XI стагоддзі[24][25]. У XII стагоддзі ўжо існавалі яраслаўскія Петрапаўлаўскі і Спаскі манастырыи[26] — тады яны месцаваліся за горадам. На працягу першых двух стагоддзяў свайго існавання Яраслаўль заставаўся невялікім памежным горадам Растова-Суздальскай зямлі.
Remove ads
Музеі
Транспарт
Насельніцтва
Нацыйны склад
Па выніках попісу насельніцтвы 2020 года жылі наступныя нацыянальнасці. Нацыянальнасці меней за 0,1 % і іншае у зносцы да радка «Іншыя»[33]:
Remove ads
Гарады-пабрацімы
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Вядомыя асобы
- Аляксандр Аляксандравіч Даброцін (1904—1985) — беларускі і расійскі акцёр, рэжысёр і педагог. Заслужаны дзеяч мастацтваў РСФСР (1958)
- Віктар Данілаў
- Аляксандр Міхайлавіч Ляпуноў
- Ізмаіл Іванавіч Сразнеўскі
- Барыс Паўлавіч Уласаў (нар. 1948) — спецыяліст у галіне фізічнай геаграфіі і біягеаграфіі, лімнолаг.
- Леў Мікалаевіч Цвяткоў (1881—1937) — беларускі мовазнавец, літаратуразнавец, педагог, журналіст.
Remove ads
Гл. таксама
Крыніцы
Спасылкі
Літаратура
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads