ГӀойтӀа

Гӏойтӏа^[1]схьадаьлла нохчий «гӏой» дашах — эскар) — Нохчийн Республикин Хьалха-Мартанан кӀоштан эвла . ГӀойтӀин йуьртан меттиган административан йукъ^[3].

Эвла
нох. ГIойтIа[1]
оьрс. Гойты
43°09′46″ къ. ш. 45°37′13″ м. д.HGЯO
Пачхьалкх	Росси
Регион	Нохчийчоь
КӀошт	Хьалха-Мартанан
Истори а, географи а
Дуьххьара хьахор	1785 шо
Хьалхара цӀерш	1944 кхаччалц — ГӀойтӀа 1957 кхаччалц — Свободное
Центран локхалла	214 м
Климатан тайпа	барамера
Сахьтан аса	UTC+3
Бахархой
Бахархой	↗18 939[2] стаг (2020)
Къаьмнийн хӀоттам	нохчий
Бахархойн цӀерш	ГӀойтӀахой
Официалан мотт	Нохчийн мотт, оьрсийн мотт
Идентификаторан терахьаш
Телефонан код	+7 87145
Поштан индекс	366502
Автомобилан код	20, 95
ОКАТО код	96234813001
Картин тӀехь
Викиларми чохь медиафайлаш

Географи

ГӀойтӀин йуьртан меттиг ТӀехьа-Мартанан кӀоштан картин тӀехь

Эвла лаьтта ГӀойтӀа эркан (Соьлжин аьтту га) шинне бердаца а, Промышленни татолаца а. Соьлжа-ГӀалин 12 км къилбехьа а, федералан «Кавказ» автонекъан 7 км къилбехьа а, ТӀехьа-Марта гӀалин 3 км къилбаседа-малхбалехьа а лаьтта^[4].

Уггаре гергара нах беха меттигаш:ТӀехьа-Марта къилба-малхбузехьа, Ӏалхан-Йурт къилбаседа-малхбузехьа, Шовдане къилбаседа-малхбалехьа, Йоккха АтагӀа малхбалехьа, Доулт-Мирзан-КӀотар, ГӀой-Йист, Олхазар-КӀотар къилбехьа^[5].

Истори

Эвланах болу дуьххьарлера хаамаш бу 1785 шарахь, Кавказан тӀеман исторех лаьцна, цигахь ду, шейх Мансура ГӀойтӀара зуда йалийна аьлла^[6].

1822 шарахь ГӀойтӀа а, ТӀехьа-Марта а эвланаш хӀаллакйира полковника Грековс. Кхин а эвланах хаамаш бу инарло Фрейтага хьуьнан йукъахула «ГӀойтӀин некъ» баккхарх (1846 шеран 16 декабрехь — 5 январехь).

1918-19 шерашкахь эвлахь йара Советийн Ӏедалан гӀолаьцна Эльдарханов Таьштамар куьйгаллехь волу Нохчийчоьнан Халкъан кхеташо. ГӀойтӀин кхеташоно кхоьллира баьччаллехь Шерипов Асланбек волу Нохчийн ЦӀен эскар. 1919 шеран февралехь Соьлжа-ГӀала инарла Шатиловн оьрсийн эскарша мукъайаьккхича, Гикало Николай куьйгаллехь волу цӀенэскархойх бисинарш, бевдира Соьлжин дехьа. ГӀойтӀин Халкъан кхеташоно цӀенаш дӀа а ца белла, къиза дуьхьало йира РКъТӀН дакъошна. 1919 шарахь, ГӀойтӀа йолчохь, Гражданийн тӀеман муьрера БӀе дийнан тӀемашкахь, хӀаллакдира инарла Деникинан эскар.

1944 шарахь нохчийн къам арадаьккхинчул тӀаьхьа Нохч-ГӀалгӀайн АССР дӀайаьккхира, йуьртан цӀе хийцира Свободни (нохчех маьрша). 1958 шарахь Нохч-ГӀалгӀайн АССР меттахӀоттийначул тӀаьхьа эвлан историн цӀе схьайелира.

Бахархой

Бахархойн дукхалла
1939[7]	1979[8]	1990[9]	2002[10]	2010[11]	2012[12]	2013[13]
5886	↗8966	↗10 402	↗13 221	↗16 177	↗16 661	↗17 016
2014[14]	2015[15]	2016[16]	2017[17]	2018[18]	2019[19]	2020[2]
↗17 371	↗17 831	↗18 014	↗18 251	↗18 534	↗18 816	↗18 939

Инфраструктура

Эвлан йуккъехь лаьтта XIX бӀешарахь диллина доккха маьждиг. Эвлахь болх беш йу 5 ишкол, цхьа могӀа дешаран меттигийн филиалаш. Совхоз а, цхьа могӀа промышленностан предприятеш а йу.

Галерей

• 
  XIX бӀешарахь ГӀойтӀин хьуьнхахь тӀелатар.
• 
  ГӀойтӀа эвлара бахархой, 1923 шо
• 
  ГӀойтӀа эвлара маьждиг
• 
  ГӀойтӀа эвлара маьждиг, 2023 шо