Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας
μια από τις 13 περιφέρειες της Ελλάδας From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας είναι η μεγαλύτερη σε έκταση και δεύτερη σε πληθυσμό περιφέρεια της Ελλάδας. Διοικητικά αποτελεί δευτεροβάθμιο οργανισμό τοπικής αυτοδιοίκησης και γεωγραφικά καλύπτει το κεντρικό κομμάτι της Μακεδονίας, με εξαίρεση τη χερσόνησο του Αγίου Όρους που διέπεται από ειδικό καθεστώς.

Remove ads
Γεωγραφία – Δημογραφία
Η Κεντρική Μακεδονία αποτελεί μέρος της βορειότερης και μεγαλύτερης γεωγραφικής ενότητας της Ελλάδας, της Μακεδονίας. Η περιφέρεια καταλαμβάνει έκταση 18.811 τ.χλμ. και ο μόνιμος πληθυσμός της ανέρχεται σε 1.795.669 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2021 από την ΕΛ.ΣΤΑΤ..[1]
Προς βορρά συνορεύει με την Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας και τη Βουλγαρία. Συνορεύει επίσης με τις περιφέρειες Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης (Α), Δυτικής Μακεδονίας (Δ) και Θεσσαλίας (ΝΔ). Το νότιο κομμάτι βρέχεται από τους κόλπους Θερμαϊκό, Τορωναίο, Σιγγιτικό και Στρυμονικό - οι τρεις πρώτοι ανήκουν στο Αιγαίο και ο τέταρτος στο Θρακικό Πέλαγος.
Μεγαλύτερη πόλη και πρωτεύουσα της περιφέρειας είναι η Θεσσαλονίκη, η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ελλάδας, στην ευρύτερη περιοχή της οποίας είναι συγκεντρωμένο σχεδόν το ήμισυ του πληθυσμού της. Άλλες σημαντικές πόλεις είναι οι Σέρρες, η Κατερίνη, η Βέροια, τα Γιαννιτσά και το Κιλκίς.
Η Κεντρική Μακεδονία, κατά βάση πεδινή και με πολλούς ποταμούς, είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένη, τόσο στον πρωτογενή όσο και στον δευτερογενή τομέα. Στην Κεντρική Μακεδονία βρίσκεται η μεγαλύτερη πεδιάδα της Ελλάδας. Η Θεσσαλονίκη αποτελεί τη φυσική διέξοδο των γειτονικών κρατών προς το Αιγαίο και αποτελεί μια μητρόπολη των Βαλκανίων.
Τα υψηλότερα βουνά της Κεντρικής Μακεδονίας είναι ο Όλυμπος (2.918 μ.), ο Βόρας (2.524 μ.), τα Πιέρια Όρη (2.193 μ.), το Βέρμιο (2.065 μ.) και ο Άθως (2.033 μ.). Μεγαλύτεροι ποταμοί είναι ο Αλιάκμονας, ο Αξιός, ο Λουδίας και ο Γαλλικός (Εχέδωρος), που εκβάλλουν όλοι στον Θερμαϊκό κόλπο. Στην κεντρική Μακεδονία βρίσκονται η λίμνη Κορώνεια, η Βόλβη, Δοϊράνη και η Κερκίνη.
Οι ακτές είναι συνεχείς, ομαλές και αμμώδεις (με εξαίρεση τη χερσόνησο του Άθω, στη Χαλκιδική, που είναι ιδιαίτερα απότομη και αλίμενη). Όλες προσφέρονται για κολύμβηση, εκτός από τις εκβολές των ποταμών και τις ακτές του πολεοδομικού συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης. Επίσης η κολύμβηση απαγορεύεται στην επικράτεια του Αγίου Όρους.
Το κλίμα παρουσιάζει διαφορές σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα. Το εύρος των θερμοκρασιών είναι πολύ μεγαλύτερο από τη μέση διακύμανση του ελλαδικού χώρου. Οι πιο ψυχροί μήνες είναι ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος, ενώ οι πιο θερμοί ο Ιούλιος και ο Αύγουστος. Βροχές πέφτουν αρκετές το φθινόπωρο, στις αρχές του χειμώνα και την άνοιξη. Λόγω των βόρειων και βορειοδυτικών ανέμων που φυσούν τον χειμώνα, προκαλείται πολύ συχνά παγετός. Στα ορεινά, το κλίμα παρουσιάζει κάποιες διαφοροποιήσεις. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα η θερμοκρασία πέφτει πολύ χαμηλά στις ορεινές περιοχές, οι βροχές είναι διπλάσιες σε σχέση με τα πεδινά και σαφώς περισσότερες από τον μέσο όρο των βροχοπτώσεων στην Ελλάδα, ενώ τα χιόνια είναι πολύ περισσότερα και λιώνουν στα μέσα της άνοιξης. Στις παραθαλάσσιες περιοχές το κλίμα είναι πιο ήπιο με μεσογειακά χαρακτηριστικά.
Remove ads
Οι μεγαλύτερες πόλεις σε πληθυσμό
Ο κατάλογος με τις πόλεις και τις κωμοπόλεις της Κεντρικής Μακεδονίας με πληθυσμό άνω των 5.000 κατοίκων (οι διευρυμένοι καλλικρατικοί δήμοι έχουν διαφορετικό πληθυσμό):[2]
Remove ads
Περιβάλλον

Η κεντρική Μακεδονία, όπως άλλωστε και ολόκληρη η νοτιοανατολική Ευρώπη, βρίσκονταν αρχικά στο βυθό μιας τεράστιας προϊστορικής θάλασσας, που οι επιστήμονες της έχουν δώσει το συμβολικό όνομα Τηθύς. Η «ανάδειξή» της σε ξηρά άρχισε περίπου πριν από 30.000.000 χρόνια, στην αρχή της γεωλογικής περιόδου που ονομάζεται Μειόκαινο.
Οι βασικές γεωλογικές ζώνες στην περιοχή είναι οι εξής:
- Τα ανατολικά τμήματα των νομών Κιλκίς, Θεσσαλονίκης και Χαλκιδικής, που συγκροτούνται από κρυσταλλικές μάργες.
- Τα δυτικά τμήματα των ίδιων νομών, που διασχίζονται από τη Ζώνη του Αξιού.
- Σε τμήματα των νομών Πέλλας, Ημαθίας και Πιερίας έχουμε και πάλι κρυσταλλικές μάργες.
Ιδιαίτερη σημασία έχουν τα πυριγενή πετρώματα, που προέρχονται από παλιά ηφαιστειακή δράση, με αποτέλεσμα αυτές οι περιοχές να είναι πλούσιες σε μεταλλεύματα, όπως το χρώμιο, ο σίδηρος, ο χρυσός κ.α. Επίσης, στα πετρώματα αυτά (σερπεντίνες) αναπτύσσεται μία ιδιάζουσα χλωρίδα (σερπεντινοδίαιτα φυτά) με πολλά τοπικά ενδημικά είδη.
Είναι γνωστό ότι κατά τα τελευταία 2.000.000 χρόνια το κλίμα της περιοχής γνώρισε τεράστιες μεταβολές. Οι παγετώνες που σκέπασαν μεγάλο μέρος της Γης με τέσσερα διαδοχικά κύματα δεν άφησαν ανεπηρέαστη και τη Μακεδονία. Στα βουνά της κεντρικής Μακεδονίας σχηματίστηκαν μικροί παγετώνες. Οι σημερινές αλπικές λιμνούλες και οι λιθώνες (μορένες) που υπάρχουν στα βουνά είναι αποτέλεσμα της "δράσης" αυτών των παγετώνων, ενώ ποταμοί από πάγο κατέβηκαν και κατέκλυσαν, επίσης, τις κοιλάδες.
Διοικητική διαίρεση
Η περιφέρεια διαιρείται σε επτά περιφερειακές ενότητες, οι οποίες ταυτίζονται γεωγραφικά με τους αντίστοιχους νομούς.: Στις ΠΕ υπάγονται οι 38 δήμοι που συνιστούν την Περιφέρεια. Στην κατηγορία «πληθυσμός» αναγράφεται ο πραγματικός πληθυσμός της απογραφή 2021.[2] Ειδικά για τη Θεσσαλονίκη, ο όρος «Περιφερειακή» έχει αντικατασταθεί με τον «Μητροπολιτική».

Remove ads
Περιφερειακές εκλογές
2023
Ο στηριζόμενος από το κυβερνών κόμμα της Νέας Δημοκρατίας, εν ενεργεία περιφερειάρχης και εκ νέου υποψήφιος, Απόστολος Τζιτζικώστας, επανεξελέγη για τέταρτη θητεία, από τον πρώτο γύρο των περιφερειακών εκλογών του 2023, με σημαντική διαφορά έναντι του, στηριζόμενου από το κόμμα της ελάσσονος αντιπολίτευσης, ΠΑΣΟΚ - Κίνημα Αλλαγής, ανθυποψήφιού του, Χρήστου Παπαστεργίου, ο οποίος κατέλαβε τη δεύτερη θέση. Στον πρώτο γύρο των περιφερειακών εκλογών του 2023 και μοναδικό που διεξήχθη, στις 8 Οκτωβρίου, από τους 1.658.644 εγγεγραμμένους ψηφοφόρους συμμετείχαν 877.315 (ποσοστό 52,89%).[3]
2019
Ο προερχόμενος από το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, την Νέα Δημοκρατία, εν ενεργεία περιφερειάρχης και εκ νέου υποψήφιος, Απόστολος Τζιτζικώστας, επανεξελέγη για τρίτη θητεία, από τον πρώτο γύρο των περιφερειακών εκλογών του 2019, με σημαντική διαφορά έναντι του στηριζόμενου από το κυβερνών κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ, Χρήστου Γιαννούλη, ο οποίος κατέλαβε τη δεύτερη θέση. Στον πρώτο γύρο των περιφερειακών εκλογών του 2019 και μοναδικό που διεξήχθη, στις 26 Μαΐου, από τους 1.682.718 εγγεγραμμένους ψηφοφόρους συμμετείχαν 992.801 (ποσοστό 59,00%).[4]
2014
Ο Απόστολος Τζιτζικώστας επανεξελέγη για δεύτερη θητεία ως περιφερειάρχης στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας αποσπώντας ποσοστό 71% έναντι γύρω στο 29% για τον Γιάννη Ιωαννίδη.[5] Αντιπεριφερειάρχες εξελέγησαν οι: Βούλα Πατουλίδου (Θεσσαλονίκη), Κώστας Καλαϊτζίδης (Ημαθία), Σοφία Μαυρίδου (Πιερία), Περικλής Κολότσιος (Κιλκίς), Θόδωρος Θεοδωρίδης (Πέλλα), Γιάννης Μωυσιάδης (Σέρρες) και Γιάννης Γιώργος (Χαλκιδική).[6]
2010
Οι πρώτες περιφερειακές εκλογές διεξήχθησαν στις 7/14 Νοεμβρίου 2010. Ο συνδυασμός του απερχόμενου νομάρχη Θεσσαλονίκης Παναγιώτη Ψωμιάδη έμοιαζε εξαρχής ακλόνητο φαβορί - τελικά νίκησε, αν και όχι τόσο εύκολα όσο προέβλεπαν οι δημοσκοπήσεις.[7]
Στα αξιοσημείωτα της αναμέτρησης ήταν η συμμετοχή τριών εν ενεργεία βουλευτών (Μπόλαρης, Βελόπουλος, Κουράκης) και ενός ευρωβουλευτή (Τρεμόπουλος) ως υποψηφίων περιφερειαρχών. Εντύπωση προκάλεσε επίσης η αλλαγή στήριξης του ΛΑΟΣ, λίγο πριν την κατάθεση των ψηφοδελτίων. Αρχικά το κόμμα είχε ανακοινώσει πως θα υποστήριζε τον Ψωμιάδη, αλλά κατά την κατάρτιση του συνδυασμού αποσύρθηκε, επικαλούμενο ενδοτικότητα του υποψήφιου περιφερειάρχη σε παρεμβάσεις του αρχηγού της ΝΔ Αντώνη Σαμαρά.[8]
Τα αναλυτικά αποτελέσματα είχαν ως εξής:
Εγγεγραμμένοι: 1.645.139
Α' γύρος: Ψήφισαν 1.069.771 (65,03%). Επ' αυτών έγκυρα 976.729 (91,30%), άκυρα 55.757 (5,21%), λευκά 37.285 (3,49%)
Β' γύρος: Ψήφισαν 853.512 (51,88%). Επ' αυτών έγκυρα 774.162 (90,70%), άκυρα 36.366 (4,26%), λευκά 42.984 (5,04%)
Remove ads
Παλαιότερες μορφές
Η σημερινή διοικητική μορφή και διαίρεση της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας καθιερώθηκε το 2011, κατ' εφαρμογή των σχετικών διατάξεων του προγράμματος Καλλικράτης.
Για την παλαιότερη διοικητική διαίρεση που είχε καθιερωθεί με το σχέδιο Καποδίστριας, βλ. τα εξής άρθρα:
- Διοικητική διαίρεση Νομού Ημαθίας (1999-2010)
- Διοικητική διαίρεση Νομού Θεσσαλονίκης (1999-2010)
- Διοικητική διαίρεση Νομού Κιλκίς (1999-2010)
- Διοικητική διαίρεση νομού Πέλλας (1999-2010)
- Διοικητική διαίρεση νομού Πιερίας (1999-2010)
- Διοικητική διαίρεση νομού Σερρών (1999-2010)
- Διοικητική διαίρεση νομού Χαλκιδικής (1999-2010)
Remove ads
Παραπομπές
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads