Literaturo
skribita arto konsistanta el vortoj / From Wikipedia, the free encyclopedia
Literaturo estas la tuto de skribaĵoj, prozaj kaj versaj, kiuj havas socikulturan aŭ estetikan valoron. La vorto literaturo povas aŭ signifi la tutan mondan literaturon, aŭ nur la literaturon de unu specifa kulturo aŭ fako.
Literaturo estas tre disputata koncepto. Laŭ iu vidpunkto, ĉefe en ĝermanlingvaj landoj, literaturo ne nur enhavas la verkaron de la arta literaturo (la beletron), sed ankaŭ la tuton de la intelektaj verkoj, kiuj koncernas la vivon kaj kulturon de iu nacio aŭ epoko. Tiele literaturaj verkoj povas esti historiaj, biografiaj, filozofiaj, sciencaj, politikaj, kaj aliaj. En latinidaj landoj, oni preferas nomi per la termino bibliografio tiun koncepton de literaturo kaj rezervas nomon literaturo al beletro.
Literaturo, en sia plej larĝa senco, estas ĉiu ajn verkita verko; etimologie la termino derivas el la latina literatura/litteratura "verkaĵo formita per literoj", kvankam kelkaj difinoj inkludas parolitajn aŭ kantitajn tekstojn. Pli precize, ĝi estas verkaĵo kiu posedas literaturajn meriton kaj intencon, kaj lingvaĵon kiu fonas literaturecon, kontraŭe al ĉiutaga lingvo. Literaturo povas esti klasita laŭ ĉu ĝi estas fikcio aŭ nefikcio, kaj ĉu ĝi estas poezio aŭ prozo; ĝi povas esti krome distingita laŭ ĉefaj formoj kiaj romano, novelo, rakonto aŭ teatro; kaj verkoj estas ofte kategoriigitaj laŭ historiaj periodoj, aŭ laŭ sia alproksimiĝo al iaj estetikaj karakteroj aŭ intencoj (ĝenro).
Prenita por signifi nur skribajn verkojn, literaturo unue estis produktita fare de kelkaj el la plej fruaj civilizoj de la mondo – tiuj de antikva Egipto kaj Sumerio – jam la 4-a jarmilo a.K.; prenita por inkludi ĉu parolitajn aŭ kantitajn tekstojn, ĝi eĉ pli frue originis, kaj kelkaj el la unuaj skribaj verkoj eble estis bazitaj sur jam-ekzistanta parola tradicio. Ekde kiam urbaj kulturoj kaj socioj formiĝis, ekzistis proliferado en la formoj de literaturo. Evoluoj en pres-tekniko permesis ke literaturo estu distribuita kaj travivita sur senprecedenca skalo, kio kulminis en la 21-a jarcento per elektronika literaturo.