studfako de kemio pri organikaj kombinaĵoj

Organika kemio

Organika kemio

Organika kemio estas <a href="/eo/Branĉo" title="Branĉo" class="wl">branĉo</a> de <a href="/eo/Kemio" title="Kemio" class="wl">ĥemia</a> <a href="/eo/Scienco" title="Scienco" class="wl">scienco</a>, kiu okupiĝas pri <a href="/eo/Organika_kombinaĵo" title="Organika kombinaĵo" class="wl">organikaj kombinaĵoj</a>, kiuj enhavas <a href="/eo/Karbono" title="Karbono" class="wl">karbonon</a>; nome, studado de ties strukturo, sintezo kaj reakcioj.

La organika kemio ne okupiĝas pri la <a href="/eo/Karbon-monoksido" title="Karbon-monoksido" class="mw-redirect wl">karbon-monoksido</a>, <a href="/eo/Karbon-dioksido" title="Karbon-dioksido" class="mw-redirect wl">karbon-dioksido</a>, <a href="/eo/Karbonata_acido" title="Karbonata acido" class="wl">karbonata acido</a>, <a href="/eo/Karbonato" title="Karbonato" class="wl">karbonatoj</a> kaj <a href="/eo/Karbido" title="Karbido" class="mw-redirect wl">karbidoj</a>, aŭ pri la diversaj formoj de la karbono (<a href="/eo/Grafito" title="Grafito" class="wl">grafito</a>, <a href="/eo/Diamanto" title="Diamanto" class="wl">diamanto</a>, <a href="/eo/Fulereno" title="Fulereno" class="wl">fulereno</a>); tiuj ĉi temoj apartenas al <a href="/eo/Neorganika_kemio" title="Neorganika kemio" class="wl">neorganika kemio</a>. Organika kemio temas pri la studado de <a href="/eo/Molekulo" title="Molekulo" class="wl">molekuloj</a>, kiuj enhavas ĉefe <a href="/eo/Karbono" title="Karbono" class="wl">karbonon</a>, <a href="/eo/Hidrogeno" title="Hidrogeno" class="wl">hidrogenon</a> kaj ofte aliajn <a href="/eo/Elemento" title="Elemento" class="mw-disambig wl">elementojn</a> kiel <a href="/eo/Oksigeno" title="Oksigeno" class="wl">oksigeno</a>, <a href="/eo/Nitrogeno" title="Nitrogeno" class="wl">nitrogeno</a>, <a href="/eo/Halogeno" title="Halogeno" class="wl">halogenoj</a>, <a href="/eo/Sulfuro" title="Sulfuro" class="wl">sulfuro</a> kaj aliaj. Originae la fako temis pri la studado de la kemio de <a href="/eo/Vivo" title="Vivo" class="wl">vivulaj</a> procezoj, sed nun pligrandiĝas kiel scienca fako. Pri la studado de la kemio de vivo okupiĝas <a href="/eo/Biokemio" title="Biokemio" class="wl">biokemio</a>.
<figure class="wiki-thumb"><a href="/eo/Dosiero:Imatinib_mesylate.svg" class="mw-file-description image media-thumb" data-hash="Dosiero:Imatinib_mesylate.svg"><img loading="lazy" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Imatinib_mesylate.svg/180px-Imatinib_mesylate.svg.png" decoding="async" data-file-width="237" data-file-height="194" data-file-type="drawing" height="147" width="180" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Imatinib_mesylate.svg/270px-Imatinib_mesylate.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Imatinib_mesylate.svg/360px-Imatinib_mesylate.svg.png 2x" alt="Imatinib_mesylate.svg"></a><figcaption>Imatinib, kontraŭkancera medikamento, kiu enhavas grupojn <a href="/eo/Aromatoj" title="Aromatoj" class="wl">aromatajn</a>, <a href="/eo/Amino" title="Amino" class="wl">aminajn</a> kaj <a href="/eo/Amido" title="Amido" class="wl">amidajn</a>. Ĉitie bildigo de la uzata <a href="/eo/Kuracilo" title="Kuracilo" class="wl">kuracilo</a> imatinibmesilato, <a href="/eo/Salo" title="Salo" class="wl">salo</a> de <a href="/eo/Metano-sulfonata_acido" title="Metano-sulfonata acido" class="wl">metano-sulfonata acido</a>.</figcaption></figure>

Kontraste al <a href="/eo/Neorganika_kemio" title="Neorganika kemio" class="wl">neorganika kemio</a>, kombinaĵojn organikajn oni ne povas priskribi simple per la kvanto da atomoj de ĉiu <a href="/eo/Elemento" title="Elemento" class="mw-disambig wl">elemento</a> en la kombinaĵo, ĉar povas ekzisti pluraj, iafoje multegaj organikaj molekuloj havantaj la saman <a href="/eo/Kemia_formulo" title="Kemia formulo" class="wl">kemian formulon</a> (do havantaj la saman kvanton de ĉiu elemento), sed kies la strukturo, la aranĝado de la atomoj estas malsamaj: tiuj do estas malsamaj molekuloj, kun malsamaj fizikaj kaj ĥemiaj ecoj kaj kondutoj. La diversaj molekuloj havantaj la saman krudan formulon estas nomataj <a href="/eo/Izomero" title="Izomero" class="wl">izomeroj</a>. Pro tio, oni devas ankaŭ priskribi la aranĝadon de la atomoj por esprimi nedusence apartan molekulon: tio estas, kiu atomo estas ligita al alia, kaj kiel (per kia ligaĵo). Plej ofte, speciale por pli komplikaj molekuloj, oni simple montras la strukturan formulon anstataŭ uzi nomon; tamen ekzistas ankaŭ ebleco nomi ĉiun molekulon laŭ la reguloj de <a href="/eo/IUPAC" title="IUPAC" class="mw-redirect wl">IUPAC</a>.
Ekzistas pluraj aliaj sistemoj de molekul-struktura priskribo, meze de kiuj la <a href="/eo/Topologia_formulo" title="Topologia formulo" class="mw-redirect wl">topologia formulo</a> kaj la <a href="/eo/Simplified_molecular-input_line-entry_system" title="Simplified molecular-input line-entry system" class="wl">ĉeno SMILES</a>.

Kiel fondinto de la organika kemio konsideriĝas la <a href="/eo/Germanoj" title="Germanoj" class="wl">germana</a> <a href="/eo/Kemiisto" title="Kemiisto" class="wl">kemiisto</a> <a href="/eo/Justus_von_Liebig" title="Justus von Liebig" class="wl">Justus von Liebig</a>.

Organika kemio estas branĉo de ĥemia scienco, kiu okupiĝas pri organikaj kombinaĵoj, kiuj enhavas karbonon; nome, studado de ties strukturo, sintezo kaj reakcioj. La organika kemio ne okupiĝas pri la karbon-monoksido, karbon-dioksido, karbonata acido, karbonatoj kaj karbidoj, aŭ pri la diversaj formoj de la karbono ; tiuj ĉi temoj apartenas al neorganika kemio. Organika kemio temas pri la studado de molekuloj, kiuj enhavas ĉefe karbonon, hidrogenon kaj ofte aliajn elementojn kiel oksigeno, nitrogeno, halogenoj, sulfuro kaj aliaj. Originae la fako temis pri la studado de la kemio de vivulaj procezoj, sed nun pligrandiĝas kiel scienca fako. Pri la studado de la kemio de vivo okupiĝas biokemio. Kontraste al neorganika kemio, kombinaĵojn organikajn oni ne povas priskribi simple per la kvanto da atomoj de ĉiu elemento en la kombinaĵo, ĉar povas ekzisti pluraj, iafoje multegaj organikaj molekuloj havantaj la saman kemian formulon , sed kies la strukturo, la aranĝado de la atomoj estas malsamaj: tiuj do estas malsamaj molekuloj, kun malsamaj fizikaj kaj ĥemiaj ecoj kaj kondutoj. La diversaj molekuloj havantaj la saman krudan formulon estas nomataj izomeroj. Pro tio, oni devas ankaŭ priskribi la aranĝadon de la atomoj por esprimi nedusence apartan molekulon: tio estas, kiu atomo estas ligita al alia, kaj kiel . Plej ofte, speciale por pli komplikaj molekuloj, oni simple montras la strukturan formulon anstataŭ uzi nomon; tamen ekzistas ankaŭ ebleco nomi ĉiun molekulon laŭ la reguloj de IUPAC.
Ekzistas pluraj aliaj sistemoj de molekul-struktura priskribo, meze de kiuj la topologia formulo kaj la ĉeno SMILES. 