Abenduaren 14 a gregoriotar egutegiaren urteko hirurehun eta berrogeita zortzigarren eguna da, 349.a bisurteetan . 17 egun falta dira urtea amaitzeko.
Jaiotzak
Artikulurik ez duten Abenduaren 14ko jaiotzak
Jan Fabre •
Heriotzak
Artikulurik ez duten Abenduaren 14ko heriotzak
Louis Agassiz •
Walter Lippmann •
Stanley Spencer •
Alice of the United Kingdom •
Gertaerak
Amundsen espedizioan
1751 - Austria : Teresiar Akademia Militarra sortu zen, munduko lehen akademia militarra.
1911 - Roald Amundsen (irudian ) eta bere taldea (Olav Bjaaland, Helmer Hanssen, Sverre Hassel eta Oscar Wisting) Hego Polora iritsitako lehenak izan ziren.
Egutegia
Aurreko eta hurrengo urteetan
Izendegia
Seaska egutegia:
Gurutz, Gurutzne, Guruzne, Onintza eta Onintze.
Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.
Euskal Herria
1991 - Iruñean Espainiako poliziak gazte bat, Mikel Iribarren , larri zauritu zuen presoekin elkartasunez egindako manifestazio baten ostean.
1992 - Nafarroa Garaikoren Arangurengo bailarako 500 auzokide autoinkulpatu egin ziren makro epaiketa batean epaitu behar zituzten bi herrikiderekin batera.
Mundua
1724 – Zhiliko erregeordetza (gaur egungo Hebei probintzia , Txina ), berriro sortu zuen Yongzheng enperadoreak, 55 urte eta gero. Li Weijun izan zen lehen erregeordea. Zhili erregeordetza izan zen Qing dinastia desagertu zen arte, 1912an.
1751 – Austria : Teresiar Akademia Militarra sortu zen, munduko lehen akademia militarra.
1911 – Roald Amundsen eta bere taldea (Olav Bjaaland, Helmer Hanssen, Sverre Hassel eta Oscar Wisting) Hego Polora iritsitako lehenak izan ziren.
1988 – Greba orokorra Espainian Felipe González presidentearen agintaldian egindako lan-merkatuaren erreformaren aurka.
1995ko abenduaren 14an Bosniako gerra amaitutzat jo zen.
2008 – Iraken , inbasioaren aurkako protesta gisa, Muntadhar al-Zaidi kazetariak zapatak jaurti zizkion AEBetako presidente George W. Bushi prentsaurreko batean.
2009 – Silvio Berlusconi eritetxean egon zen hainbat egun, aurpegian estatua batekin eraso bat jaso ostean.
2012 – AEBetako Connecticut estatuko ikastetxe batean izandako tiroketan gutxienez 27 lagun hil zituzten.
Mundua
1971 – Guy Hamilton ingeles zinema zuzendariak zuzendu eta Sean Connery , Jill St. John , Charles Gray , Lana Wood eta Bernard Lee aktoreek antzeztutako Diamonds Are Forever filma estreinatu zen.
1977 – John Badham estatubatuar zinema zuzendariak zuzendu eta John Travolta aktoreak anteztutako Saturday Night Fever filma estreinatu zen.
1979 – 1941 filma estreinatu zen, Steven Spielbergek zuzendu eta Dan Aykroyd , Ned Beatty , John Belushi , Lorraine Gary , Murray Hamilton , Christopher Lee , Toshirō Mifune , Tim Matheson , Nancy Allen , Warren Oates , Robert Stack eta Treat Williams aktoreek antzeztu zutelarik.
1989 – Edward Zwick estatubatuar zinema zuzendariak zuzendu eta Matthew Broderick , Denzel Washington , Cary Elwes eta Morgan Freeman aktoreek antzeztutako Glory filma estreinatu zen.
Euskal Herria
1878 – José Franco y Ribate , Bilbon bizi izandako espainiar banda-zuzendaria eta musikagilea, Cariñenan (h. 1951 ).
1900 – Joaquín Labaien , gipuzkoar arkitektoa (h. 1995 ).
1916 – Jose Maria Knörr , arabar enpresaburua, Kas freskagarri konpainiaren sortzailea (h. 2012 ).
1926 – Maurice Abeberri , euskal abokatua eta Ipar Euskal Herriko kultur eta kiroletako pertsona nabarmena (h. 1988 ).
1931 - Paz Díaz de Espada Buesa , arabar margolari eta akuarelista (h. 2021 ).
1946 – Luzien Etxezaharreta , lapurtar kazetari eta euskal idazlea.
1955 – Anabel Otxoa , bizkaitar sexologo eta dibulgatzailea (h. 2008 ).
1958 – Erramun Landa , bizkaitar margolari, marrazkigile, grabatugile eta kartelgilea.
1959 – Carlos Martínez Gorriarán , euskal herritar politikari eta idazlea.
1970 – Mikel Abrego , gipuzkoar musikaria.
1971 – Beatriz Egizabal , gipuzkoar ipuin-kontalaria.
1975 – Laura Latorre , Huarte-Arakileko gizarte-hezitzailea eta terapeuta narratibo madrildarra
1981 – Itziar Mendizabal , gipuzkoar ballet-dantzaria.
1987 – Markel Susaeta , Athleticeko gipuzkoar futbolaria.
1988 – Eneko Bóveda , bizkaitar futbolaria.
1992 – Marina Agoues , gipuzkoar futbolaria.
1994 - Laura Ugarte , nafar saskibaloi jokalari paralinpikoa.
1995 – Álvaro Odriozola , gipuzkoar futbolaria.
Mundua
1503 – Nostradamus , frantziar astrologoa (h. 1566 ).
1546 – Tycho Brahe , daniar astronomo eta alkimista (h. 1601 ).
1631 – Anne Conway , ingeles filosofoa, monadaren kontzeptua landu zuen autore nagusietako bat (h. 1679 ).
1727 – François-Hubert Drouais , frantziar margolaria (h. 1775 ).
1730 – James Bruce , eskoziar geografo, esploratzaile eta bidaia-idazlea (h. 1794 ).
1739 – Pierre Samuel du Pont de Nemours , frantziar ekonomialaria eta politikaria (h. 1817 ).
1775 – Thomas Cochrane , Erresuma Batuko Itsas Armadako almirantea (h. 1860 ).
1780 – Karl Nesselrode , errusiar politikari eta diplomatikoa (h. 1862 ).
1824 – Pierre Puvis de Chavannes , frantziar margolaria (h. 1898 ).
1831 – Arsenio Martínez-Campos , espainiar militarra eta politikaria (h. 1900 ).
1832 – Ana Betancourt , kubatar abertzalea eta emakumeen eskubideen bultzatzailea (h. 1901 ).
1853 – Errico Malatesta , italiar anarkista (h. 1932 ).
1854 – John Kemp Starley , ingeles asmatzaile eta industriala, bizikleta modernoaren egiletzat joa (h. 1901 ).
1868 – Aimée Rapin , suitzar margolaria, besorik gabe jaio eta 4.000 koadro inguru margotu zituena oinarekin (h. 1956 ).
1870 –
1874 – Consuelo Zavala , mexikar maistra eta feminista (h. 1956 ).
1883 – Morihei Ueshiba , japoniar aikido irakaslea, aikido gudu-antzearen asmatzailea (h. 1969 ).
1890 – Sigurd Hoel , norvegiar idazlea (h. 1960 ).
1895 –
1897 – Kurt Schuschnigg , Austriako kantzillerra (h. 1977 ).
1898 – Olimpia Valencia , Galiziako lehen ginekologoa (h. 1987 ).
1901 –
1909 – Edward Lawrie Tatum , estatubatuar biologoa, 1958ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1975 ).
1911 – Hans von Ohain , alemaniar ingeniari eta asmatzailea, zurrusta-propultsioaren aitzindarietako bat aeronautikan (h. 1998 ).
1913 – Gabriella Mészáro , hungariar gimnasta (h. 1994 )
1914 –
1918 – B. K. S. Iyengar , Iyengar Yoga yoga estiloaren sortzailea, munduko yoga irakasle garrantzitsuenetakotzat hartua (h. 2014 ).
1922 –
1924 –
1929 –
1932 –
1933 – Hisataka Okamoto , japoniar futbolaria.
1935 – Lee Remick , estatubatuar aktorea (h. 1991 ).
1937 – Franz De Mulder , belgikar txirrindularia (h. 2001 ).
1941 – Teresa Gazitúa , txiletar artista eta idazlea.
1942 – Juan Diego , espainiar aktorea (h. 2022 ).
1944 – Nicolae Zamfir , errumianiar futbolari ohia eta entrenatzailea.
1946 –
1947 – Dilma Rousseff , Brasilgo lehendakaria.
1948 – Marianne Fritz , austriar idazlea (h. 2007 ).
1951 – Jan Timman , holandar xake-jokalaria.
1954 - Steve MacLean , kanadar astronauta.
1955 – Hervé Guibert , frantziar argazkilari eta idazlea (h. 1991 ).
1956 – Hanni Wenzel , liechtensteindar alpetar eskiatzailea.
1957 – Patrick Deville , frantziar idazlea.
1958
1960 –
1964 – Liuba María Hevia , kubatar gitarrista, konpositorea eta abeslaria, Kubako kultura garaikidearen ordezkari handienetako bat.
1966 –
1969 – Natascha McElhone , ingeles aktorea.
1970 – Anna Maria Jopek , poloniar pop/jazz-abeslari, konpositore eta piano-jotzailea.
1976 –
1978 – Simona Sparaco , italiar idazlea.
1979 –
1983 – Iñigo Errejón , espainiar politologoa eta Podemos alderdiko kide nabarmena.
1985 – Jakub Blaszczykowski , poloniar futbolaria.
1987 –
1988 –
Aauri Bokesa , espainiar atleta, saskibaloi jokalaria eta gizarte langilea.
Vanessa Hudgens , estatubatuar abeslari, konpositore, modelo, aktore eta diseinatzailea.
1991 – Bely Basarte , espainiar abeslari eta musikagilea.
1992 –
2004 - Unai Hernández Lorenzo , kataluniar futbolaria.
Euskal Herria
1407 – Beatriz Nafarroakoa , Nafarroako infanta (j. c. 1392 ).
1836 – Francisco Espoz , euskal militar eta politikaria (j. 1781 ).
1930 – Ángel García Hernández , arabar militarra, Huescan fusilatua (j. 1900 ).
1961 – Manolín Fernández , bizkaitar futbolaria, Sant Hipòlit de Voltregàn (j. 1914 ).
1978 – Edmundo Suárez , Mundo , euskal herritar futbolari eta entrenatzailea, Valentzian (j. 1916 ).
1990 – Josefina Serratosa , gipuzkoar aktorea (j. 1911 ).
2001 – Jesus Prados Casadamon , Txomin del Regato , bilbotar irrati-esataria, pailazoa, umorista, aktorea eta idazlea (j. 1918 ).
2013 – Ramon Labaien , euskal herritar enpresaburu, politikari eta euskaltzalea eta Donostiako alkatea (j. 1928 ).
2014 – José Ignacio Ruiz Olabuénaga , bizkaitar soziologo, irakasle eta ikerlaria (j. 1929 ).
2017 – Maria Angeles Esnaola , frankismoaren garaiko maistra abertzalea (j. 1924 ).
2021 – Luis Azanza , nafar argazkilaria (j. 1961 ).
Mundua
872 – Adrian II.a , Aita santua (j. c. 792 ).
1476 – Vlad Drakula , Valakia eskualdeko printzea edo vovoida (j. 1431 ).
1503 – Sten Sture Zaharra , Suediako erregeordea (j. 1440 ).
1542 – Jakue V.a Estuardo , Eskoziako Erresumako erregea (j. 1512 ).
1591 – San Joan Gurutzekoa , espainiar fraidea, Espainiako Urrezko Mendeko poeta (j. 1542 ).
1788 –
1799 – George Washington , Ameriketako Estatu Batuetako lehenengo Presidentea (j. 1732 ).
1849 – Konradin Kreutzer , alemaniar musikagilea (j. 1780 ).
1854 – Léon Faucher , Frantziako lehen ministroa (j. 1803 ).
1860 – George Hamilton-Gordon (Aberdeengo IV. dukea) , Erresuma Batuko lehen ministroa (j. 1784 ).
1861 – Alberto Saxonia-Coburg eta Gothakoa , Viktoria Britainia Handiko erreginaren ezkontidea (j. 1819 ).
1872 – John Frederick Kensett , estatubatuar Hudson Ibaiaren Eskolako paisaien-margolaria (j. 1816 ).
1896 – Émile-François Chatrousse , frantziar eskultorea (j. 1829 ).
1902 – Julia Dent-Grant , Ameriketako Estatu Batuetako Lehen Dama (j. 1826 ).
1936 – Touria Chaoui , marokoar hegazkinlaria, 16 urterekin Marokoko lehen emakume pilotua izatera heldu zena (h. 1956 ).
1938 – Maurice Emmanuel , frantziar musikagile eta musika-jotzailea (j. 1862 ).
1947 –
1953 – Marjorie Kinnan Rawlings , estatubatuar idazlea (j. 1896 ).
1956 – Juho Kusti Paasikivi , Finlandiako presidentea (j. 1870 ).
1960 – Gregory Ratoff , erruso-estatubatuar zinema-antzezle eta zuzendaria (j. c. 1893 ).
1963 – Dinah Washington , estatubatuar abeslaria, musika beltzeko emakume-ahots nagusienetakoa (j. 1924 ).
1970 – Esther Chapa , mexikar mediku zirujaua, idazlea, feminista, sufragista, sindikalista eta aktibista (j. 1904 ).
1978 – Salvador de Madariaga , euskal jatorriko espainiar idazle eta diplomatikoa (j. 1886 ).
1984 –
1987 – Copi , argentinar marrazkilaria eta idazlea (j. 1939 ).
1988 –
1989 – Andrei Sakharov , sobietar fisikaria, 1975eko Bakearen Nobel Saria (j. 1921 ).
1990 – Friedrich Dürrenmatt , alemanezko suitzar idazle eta antzerkigilea (j. 1921 ).
1993 –
1996 – Sofia Montaner Arnau , Vansa haraneko trementinaire katalana. lanbide horretan azkena (j. 1908 ).
1997 – Stubby Kaye , estatubatuar aktore eta umorista (j. 1918 ).
1998 –
2000 – Francisco Cano Consuegra , espainiar politikaria, ETAk eraila (j. 1955 ).
2001 – W. G. Sebald , alemaniar idazlea (j. 1944 ).
2008 – Véronique Ahoyo , benindar gizarte-langile, politikari, diplomazialari eta emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea (j. 1939 ).
2010 – Ruth Park , Zeelanda Berrian jaiotako australiar idazlea (j. 1917 ).
2013 – Peter O'Toole , irlandar aktorea (j. 1932 ).
2014 – Theo Colborn , ingurumenaren osasunaren estatubatuar analista (j. 1927 ).
2015 – Elena Asins , espainiar artista, idazlea eta arte-kritikoa (j. 1940 ).
2017 – Ákos Császár , hungariar matematikaria, topologoa eta unibertsitateko irakaslea (j. 1924 ).
2018 – Edmond Simeoni , korsikar politikari nazionalista historikoa (j. 1934 ).
2019 – Anna Karina , daniar jatorriko frantziar zinema aktore eta zuzendaria, idazle eta abeslaria (j. 1940 ).
2020 –
2022 –
2023 – Daniela Costa , kataluniar aktorea (j. 1981 ).