1ma di septembro

Videz quo ligesas adhike (che utensili). - A pagino di yaro.

ago – septembro – okt
su	lu	ma	me	jo	ve	sa
1	2	3	4	5	6	7
8	9	10	11	12	13	14
15	16	17	18	19	20	21
22	23	24	25	26	27	28
29	30

La 1ma di septembro esas la 244ma dio di la yaro (245ma en bisextila yari) segun Gregoriala kalendario. Restas 121 dii til la fino di la yaro.

---

Dio

• Dio di la Konstituco, en Slovakia

Eventi

• 1181 - Lucius la 3ma divenas papo.
• 1422 - Henry la 6ma divenas rejulo di Anglia.
• 1715 - Rejulo Louis la 14ma mortas e kin-yara Louis la 15ma acensas a trono di Francia.
• 1880 - Duesma Angla-Afgana milito: Unionita Rejio vinkas la batalio di Kandahar.
• 1914 - Lasta voyajera kolombo mortas en la zoo* di Cincinnati, Ohio.
• 1916 - Unesma mondomilito: Bulgaria deklaras milito kontre Rumania.
• 1923 - En Japonia ter-tremo en Yokohama e Tokio produktas ondego, fairi e krulas domi. Entote 150 000 personi perisas.
• 1928 - Ahmet Zogu deklaras Albania kom monarkio, e kronizas su kom Zog la 1ma.
• 1939 - Duesma mondomilito komencas kande nacional-socialista Germania atakas Polonia.
• 1950 - Milito di Korea: komencas la duesma batalio di Naktong.
• 1951 - Milital uniono ANZUS fondesas inter Australia, Nova-Zelando ed Usa.
• 1952 - José María Velasco Ibarra triesmafoye divenas prezidanto di Equador.
• 1962 - Ter-tremo kun forteso 7 che skalo di Richter frapas Qavzin, nord-westo de Iran, e produktas plu kam 12 000 morti.
• 1979 - Kosmoprobilo Pioneer 11 preterflugas Saturno en disto di 21.000 km.
• 1983 - Sovietia pafas infre Sud-Koreana aeroplano (flugo KAL-007) qua voyajis super esta rivo Sovietiana. To produktas 269 morti.^[1]
• 1985 - Usana-Franca expediciono deskovras Titanic che lito di Atlantiko.
• 1998 - Prezidanti Bill Clinton e Boris Yelcin negocias en Moskva pri ekonomiala krizo di Rusia.
• 2004 - En Beslan, Nord-Osetia, Chechena teroristi siejas la skolo Nombro 1 e kaptas pueri e profesori kom gajo-homi. Specala trupi de Rusa armeo invados la skolo tri dii pose e 334 gajo-homi mortos.
• 2005 - La Skandinaviala literi å, ä ed ö esas uzebla en retal adresi.
• 2017 - La Supra Korto di Kenia anulas la rezulto dil elekti qui eventabis ye la 11ma di agosto 2017, vinkita da Uhuru Kenyatta.^[2][3]
• 2019 - Uragano Dorian frapas Bahama, per venti di 185 milii/h (plu kam 290 km/h), efektigas inundadi e granda destruktadi,^[4] e produktas adminime 43 morti.^[5]
• 2022 - Viro probas mortigar per pafado Arjentiniana viceprezidantino Cristina Fernández de Kirchner avan elua rezideyo. La viro, arestita pose da policisti, naskis en Brazilia e portis tatuuri kun temi naziista en lua korpo.^[6]

Naski

• 1529 - Taddeo Zuccari, Italiana piktisto (m. 1566)
• 1818 - José María Castro Madriz, prezidanto di Kosta Rika (m. 1892)
• 1832 - Marcelo Azcárraga Palmero, chefministro di Hispania (m. 1915)
• 1863 - João Pinheiro Chagas, chefministro di Portugal (m. 1925)
• 1868 - Aaltje Noordewier–Reddingius, Nederlandana soprano (m. 1949)
• 1875 - Edgar Rice Burroughs, Usana skriptisto, kreinto di Tarzan (m. 1950)
• 1877 - Francis William Aston, Britaniana kemiisto, Nobel-laureato (m. 1945)
• 1886 - Tarsila do Amaral, Braziliana piktisto (m. 1973)
• 1887 - Blaise Cendrars, Suisa skriptisto (m. 1961)
• 1889 - Yasuo Kuniyoshi, Japonian-Usana piktisto (m. 1953)
• 1905 - Chau Sen Cocsal Chhum, chefministro di Kambodja^[7][8][9] (m. 2009)
• 1906 - Joaquín Balaguer, prezidanto di Dominikana Republiko (m. 2002)
• 1922 - Vittorio Gassman, Italiana cinem-aktoro (m. 2000)
• 1925 - Roy Jay Glauber, Usana fizikisto, Nobel-laureato (m. 2018)
• 1926 - Abdur Rahman Biswas, prezidanto di Bangladesh (m. 2017)
• 1932 - Derog Gioura, prezidanto di Nauru (m. 2008)
• 1937 - Francisco Pinto Balsemão, chefministro di Portugal
• 1938 - Per Kirkeby, Dana piktisto (m. 2018)
• 1940 - Annie Ernaux, Franca Nobel-laureato pri literaturo en 2022
• 1942 - C. J. Cherryh, Usana skriptisto
• 1942 - António Lobo Antunes, Portugalana skriptisto
• 1946 - Roh Moo-hyun, prezidanto di Sud-Korea
• 1950 - Mihail Fradkov, chefministro di Rusia
• 1954 - Filip Vujanović, prezidanto di Montenegro
• 1957 - Gloria Estefan, Kuban-Usana kantistino e kompozistino
• 1962 - Ruud Gullit, Nederlandana futbalisto
• 1968 - Mohammad Atta, Egiptiana teroristo (m. 2001)
• 1970 - Padma Lakshmi, Indian aktorino
• 1992 - Kirani James, Grenadan atleto pri 400-metra kurado
• 1994 - Margarita Betova, Rusa tenisistino
• 1996 - Jiří Černoch, Cheka hokeisto
• 2002 - Diane Parry, Franca tenisistino

Morti

• 1067 - Komto Baldwin la 5ma di Flandria (n. 1012)
• 1159 - Papo Adrianus la 4ma (n. c. 1100)
• 1557 - Jacques Cartier, Franca explorero (n. 1491)
• 1648 - Marin Mersenne, Franca matematikisto (n. 1588)
• 1678 - Jan Brueghel la yuna, Flandriana piktisto (n. 1601)
• 1715 - Rejulo Louis la 14ma di Francia (n. 1638)
• 1715 - François Girardon, Franca skultisto (n. 1628)
• 1943 - Arthur Streeton, Australiana piktisto (n. 1867)
• 1963 - Ernst Wetter, prezidanto di Suisia (n. 1877)
• 1970 - François Mauriac, Franca skriptisto, Nobel-laureato (n. 1885)
• 1981 - Albert Speer, nacional-socialista politikisto ed arkitekto (n. 1905)
• 1982 - Władysław Gomułka, Polona politikisto (n. 1905)
• 1988 - Luis Walter Alvarez, Usana fizikisto, Nobel-laureato en 1968 (n. 1911)
• 2012 - Smarck Michel, chefministro di Haiti (n. 1937)
• 2018 - Randy Weston, Usana muzikisto e kompozisto (n. 1926)