Cooks-eyjar

Cooks-eyjar eru eyríki í Suður-Kyrrahafi, með sjálfstjórn en í frjálsu sambandi við Nýja-Sjáland. Eyjarnar eru fimmtán talsins og samtals um 240 km² að stærð. Landhelgi þeirra nær yfir tæpar 2 milljónir ferkílómetra.^[1] Eyjarnar heita eftir James Cook skipstjóra sem sá þær árið 1770. Þær voru gerðar að bresku verndarsvæði árið 1888, en árið 1900 var stjórn eyjanna færð undir Nýja-Sjáland.

Cook Islands
Fáni	Skjaldarmerki
Þjóðsöngur: Te Atua Mou E
Höfuðborg	Avarúa
Opinbert tungumál	enska, cooks-eysk maóríska
Stjórnarfar	Þingbundin konungsstjórn
Konungur	Karl 3.
Konungsfulltrúi	Tom Marsters
Forsætisráðherra	Mark Brown
Samstarfsríki Nýja-Sjálands
• Sjálfstjórn	4. ágúst, 1965
Flatarmál  • Samtals  • Vatn (%)	236,7 km² ~0
Mannfjöldi  • Samtals (2016)  • Þéttleiki byggðar	17.459 42/km²
VLF (KMJ)	áætl. 2010
• Samtals	0,2441 millj. dala
• Á mann	12.300 dalir
Gjaldmiðill	nýsjálenskur dalur (NZD)
Tímabelti	UTC -10
Þjóðarlén	.ck
Landsnúmer	+682

Nýja-Sjáland fer með utanríkis- og varnarmál eyjanna í samráði við stjórn þeirra.^[2] Síðustu ár hafa eyjarnar í vaxandi mæli tekið sjálfstæðar ákvarðanir í utanríkismálum.^[3] Cookseyingar hafa ríkisborgararétt á Nýja-Sjálandi auk Cooks-eyja, en Nýsjálendingar njóta ekki sömu réttinda á Cooks-eyjum. Cooks-eyjar hafa verið aðilar að Kyrrahafssambandinu frá 1980.

Helstu byggðirnar á Cooks-eyjum eru á Rarotonga, þar sem um 13.000 íbúar eru^[4] og þar sem Alþjóðaflugvöllurinn á Rarotonga er. Fleiri Cookseyingar búa á Nýja-Sjálandi en Cooks-eyjum, en rúmlega 60.000 íbúa Nýja-Sjálands töldu sig vera Cookseyinga árið 2013.^[5]

Ferðaþjónusta er höfuðatvinnuvegur eyjanna sem tóku á móti um 170.000 ferðamönnum árið 2018.^[6] Aðrar útflutningsgreinar eru fjármálaþjónusta, perlur, sjávarfang og ávextir.

Landfræði

Cooks-eyjar eru í Suður-Kyrrahafi, norðaustan við Nýja-Sjáland, á milli Frönsku Pólýnesíu og Bandarísku Samóa. Helstu eyjarnar eru 15, en auk þeirra eru tvö rif. Eyjarnar eru dreifðar um 2,2 milljón ferkílómetra hafsvæði og skiptast í tvo meginhópa: Norður-Cooks-eyjar og Suður-Cooks-eyjar.

Norðureyjarnar eru eldri. Þær eru sokkin eldfjöll með kóröllum sem hafa myndað hringrif umhverfis toppinn. Loftslag er blanda af úthafsloftslagi og hitabeltisloftslagi. Frá mars til september eru eyjarnar í leið fellibylja. Þeir helstu síðustu ár eru Martin 1997 og Percy 2004 sem ollu miklu tjóni á eyjunum. Á eyjunum eru tvö vistsvæði: miðpólýnesísku hitabeltisrakaskógarnir og cookseysku hitabeltisrakaskógarnir.

Hópur	Eyja	Stærð km²	Íbúar	Þéttleiki
Norður	Penrhyn	10	226	22,6
Norður	Rakahanga	4	80	20,0
Norður	Manihiki	5	213	42,6
Norður	Pukapuka	1	444	444.0
Norður	Tema-rif (sokkið)	0	0	-
Norður	Nassau	1	78	78,0
Norður	Suwarrow	0	0	0,0
Suður	Palmerston	2	58	28,0
Suður	Aitutaki	18	1.928	107,1
Suður	Manuae	6	0	0,0
Suður	Takutea	1	0	0,0
Suður	Mitiaro	22	155	7,1
Suður	Atiu	27	437	16,2
Suður	Mauke	18	297	16,5
Suður	Winslow-rif (sokkið)	0	0	-
Suður	Rarotonga	67	13.044	194,7
Suður	Mangaia	52	499	9,6
Alls	Alls	237	17.459	73,7

Stjórnmál

Stjórnsýslueiningar

Á Cooks-eyjum eru eyjaráð á öllum byggðu eyjunum nema Nassau sem heyrir undir Pukapuka (Suwarrow, þar sem aðeins einn umsjónarmaður býr, er ekki talin með byggðum eyjum). Bæjarstjóri fer fyrir hverju ráði.

Ráðin á tíu ytri eyjunum eru:

		Aitutaki (þar með talin hin óbyggða Manuae)
		Atiu (þar á meðal hin óbyggða Takutea)
		Mangaia
		Manihiki
		Ma'uke
		Mitiaro
		Palmerston
		Penrhyn
		Pukapuka (þar á meðal Nassau og Suwarrow)
		Rakahanga

Neðsta stig stjórnsýslunnar eru þorpsnefndir. Nassau, sem heyrir undir Pukapuka, er með sérstakt eyjaráð sem hefur ráðgefandi hlutverk gagnvart ráðinu á Pukapuka.