Ferdinand Marcos

Ferdinand Emmanuel Edralin Marcos eldri (11. september 1917 – 28. september 1989) var filippeyskur stjórnmálamaður sem var forseti Filippseyja frá 1965 til 1986. Hann réð sem einræðisherra^[1] með herlögum frá 1972 til 1981.^[2] Ríkisstjórn hans var alræmd fyrir spillingu,^[3][4][5] eyðslusemi^[6][7][8] og hrottaskap gagnvart borgurum.^[9][10]

Ferdinand Marcos
Forseti Filippseyja
Í embætti 30. desember 1965 – 25. febrúar 1986
Forsætisráðherra	Hann sjálfur (1978–1981) Cesar Virata (1981–1986)
Varaforseti	Fernando Lopez (1965–1972) Enginn (1972–1986)
Forveri	Diosdado Macapagal
Eftirmaður	Corazon Aquino
Persónulegar upplýsingar
Fæddur	11. september 1917 Sarrat, Ilocos Norte, Filippseyjum
Látinn	28. september 1989 (72 ára) Honolulu, Havaí, Bandaríkjunum
Þjóðerni	Filippeyskur
Stjórnmálaflokkur	Kilusang Bagong Lipunan
Maki	Imelda Marcos (g. 1954)
Börn	4
Háskóli	Filippseyjaháskóli
Undirskrift

Marcos barðist í seinni heimsstyrjöldinni með Bandaríkjunum og kvaðst vera „heiðraðasta stríðshetja Filippseyja“.^[11] Þó hefur komið í ljós að margar sögur sem Marcos sagði af stríðsferli sínum voru uppspuni^{[12][13][14][15][16]} og margar skýrslur Bandaríkjahers lýstu því yfir að frásagnir hans af hlutverki sínu í stríðinu væru „falskar“ og „fáránlegar“.^[17]

Marcos var í fyrstu héraðslögmaður og vann á fulltrúadeild filippseyska þingsins frá 1949 til 1959 og á öldungadeildinni frá 1959 til 1965. Hann var kjörinn forseti árið 1965 og ríkti við mikinn hagvöxt við byrjun tuttugu ára valdatíðar sinnar.^[18] Við lok valdatíðar hennar var hins vegar mikil fátækt í Filippeyjum og ríkið umvafið erlendum skuldum.^[19][20][21] Marcos lýsti yfir herlögum í Filippseyjum þann 23. september 1972^[22][23][24], endurritaði stjórnarskrána, þaggaði niður í fjölmiðlum^[25] og beitti ofbeldi gegn andófsmönnum,^[26] múslimum, kommúnistum,^[27] og almennum borgurum.^[28] Herlögin voru staðfest af 90.77% kjósenda í þjóðaratkvæðagreiðslu árið 1973 en deilt hefur verið um lögmæti atkvæðagreiðslunnar.^[29][30]

Almenn óánægja leiddi til þess að kallað var til kosninga árið 1986. Ásakanir um kosningasvindl, pólitísk óreiða og mannréttindabrot leiddu til þess að Macros var komið frá völdum í febrúar 1986.^[31] Ronald Reagan Bandaríkjaforseti ráðlagði Marcos að segja af sér til þess að forðast vopnuð átök í Manila á milli stuðningsmanna og andstæðinga Marcosar.^[32] Marcos flúði í kjölfarið til Havaí.^[33] Við Marcos tók Corazon Aquino sem forseti, en hún var ekkja stjórnarandstöðuforingjans Benigno Aquino sem hafði verið myrtur eftir að hafa snúið aftur til Filippseyja.^{[31][34][35][36]}

Heimildir greina frá því að Marcosarfjölskyldan hafi á stjórnartíð sinni stolið andvirði um fimm til tíu milljarða Bandaríkjadala úr ríkissjóði Filippseyja.^{[37][38][39][40]} Marcosarfjölskyldan lifði lúxuslífi með almannafénu^{[37][39][41][42]} frá 1965 til 1986. Eiginkona Marcosar, Imelda Marcos, varð einnig alræmd vegna eyðslusemi hennar og samstarfs síns við eiginmanninn.^{[43][44][45][46][47][48]} Börn þeirra, Imee Marcos og Bongbong Marcos, eru enn virk í filippeyskum stjórnmálum. Bongbong var kjörinn forseti landsins árið 2022.