Google Search
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Google Search (sonday-aq ápiwayı túrde Google yaki Google.com retinde de belgili) — bul Google tárepinen basqarılatuǵın izlew sisteması. Ol paydalanıwshılarǵa gilt sózlerdi yaki sóz dizbeklerin kirgiziw arqalı internetten informaciya izlewge múmkinshilik beredi. Google Search veb-saytlardı izlew sorawınıń sáykesligine qarap analizlew hám dárejelew ushın algoritmlerden paydalanadı. Ol dúnya júzi boyınsha eń keń tarqalǵan izlew sisteması bolıp esaplanadı.
Google izlew dúnyadaǵı eń kóp kiriletuǵın veb-sayt. 2025-jılǵa kelip, Google izlew dúnya júzilik izlew sistemaları bazarınıń 90% úlesine iye[1]. Similarweb usınǵan maǵlıwmatlarǵa sáykes, Googledıń aylıq dúnya júzilik trafiginiń shama menen 24.84% AQSHtan, 5.51% Hindstannan, 4.7% Braziliyadan, 3.78% Ullı Britaniyadan hám 5.28% Yaponiyadan keledi[2].
Google qaytaratuǵın izlew nátiyjeleriniń tártibinıń bir bólimi «PageRank» dep atalatuǵın basımlıq dárejesi sistemasına tiykarlanǵan. Google izlew sonday-aq belgilerden paydalanıp, belgili bir izlew háreketin kirgiziw, shıǵarıp taslaw, anıqlaw yaki talap etiw ushın kóplegen sáykes izlew variantların usınadı hám ushıwlar statusı hám posılkalardı baqlaw, hawa rayı boljawları, valyuta, ólshem birlikleri hám waqıt ózgertiwleri, sóz mánileri hám taǵı basqa da arnawlı interaktiv tájiriybelerdi usınadı.
Google izlewdiń tiykarǵı maqseti - súwretler yaki maǵlıwmatlar bazasında saqlanǵan maǵlıwmatlardan ayırmashılıǵı, veb-serverler tárepinen usınılǵan ashıq qoljetimli hújjetlerden tekst izlew bolıp tabıladı. Ol dáslep 1996-jılı Larri Peydj, Sergey Brin hám Skott Xassan tárepinen islep shıǵılǵan[3][4]. Izlew sisteması sonday-aq Syuzan Voycickiydiń Menlo-Parktegi úyiniń garajında ornatılǵan edi. 2011-jılı Google terilgen emes, al aytılǵan sózlerdi izlew ushın «Google Dawıslı Izlew» xızmetin engizdi. 2012-jılı Google Knowledge Graph dep atalǵan semantikalıq izlew funkciyasın engizdi.
Izlew sózleriniń jiyiligin analizlew ekonomikalıq, sociallıq hám densawlıq tendenciyaların kórsetiwi múmkin[5]. Googleda izlew sózleriniń qollanılıw jiyiligi haqqındaǵı maǵlıwmatlardı Google Trends arqalı ashıq túrde soraw múmkin hám olardıń gripp epidemiyaları hám jumıssızlıq dárejeleri menen baylanıslı ekenligi kórsetilgen, sonday-aq bul maǵlıwmatlar dástúriy esabat beriw usılları hám sorawnamalarǵa qaraǵanda tezirek informaciya beredi. 2016-jıldıń ortasınan baslap, Googledıń izlew sisteması tereń neyron tarmaqlarına súyene basladı[6].
2024-jıldıń avgust ayında, AQSHtıń Virginiya shtatındaǵı sudya Google kompaniyasınıń Internet izlew hám izlew reklaması boyınsha nızamsız monopoliyaǵa iye ekenligin anıqladı[7][8]. Sud Google kompaniyasınıń óziniń názerde tutılǵan izlew sisteması etip belgilew ushın telefon óndiriwshilerge hám brauzer baǵdarlamashılarına úlken muǵdarda aqsha tólew arqalı bazardaǵı ústemligin saqlap qalǵanın anıqladı. 2025-jıldıń aprel ayında, Ádillik ministrligi tárepinen talap etilgen qaysı sharalardıń Googledıń nızamsız monopoliyasın saplastırıw ushın qollanılatuǵının anıqlaw boyınsha sud processi baslandı, bul sharalarǵa kompaniyanı bóliw hám onıń óz maǵlıwmatların jasalma intellekt tarawında ústemlikti qolǵa alıw ushın paydalanıwdı aldın alıw kiredi[9].
Remove ads
Izlewdi indekslew
Google veb-betlerden júzlegen terabayt informaciyanı indeksleydi[10]. 2024-jılǵa shekem[11], Google sonday-aq kompyuter paydalanıwshılarına izlew nátiyjeleriniń keshlengen nusqalarına siltemeler berip kelgen, bul nusqalar izlew sisteması tárepinen soraw etilgen veb-sayttıń eń sońǵı indekslewinen payda bolǵan[12].Bunnan tısqarı, Google bazı bir fayl túrlerin de indeksleydi, bul paydalanıwshılarǵa PDF, Word hújjetleri, Excel kesteleri, PowerPoint prezentaciyaları, ayırım Flash multimedia mazmunı hám ápiwayı tekst faylların kórsete aladı[13]. Paydalanıwshılar sonday-aq izlew nátiyjelerinde ashıq hám pornografiyalıq mazmunnıń payda bolıwın aldın alıwǵa baǵdarlanǵan filtrlew texnologiyası «SafeSearch» ti iske túsire aladı[14].
Google izlewiniń úlken indeksine qaramastan, derekler ulıwma Google tek pútkil Internettiń 5% ten kemin indeksleytuǵının, al qalǵan bólegi onıń izlew qurallarınıń járdeminde kiriw múmkin bolmaǵan tereń torǵa tiyisli ekenin boljaydı[15][16].
2012-jılı Google kóshirmelikte ayıplanǵan saytlardıń dárejesin tómenletiw ushın óziniń izlew indekslew quralların ózgertti[17]. 2016-jıldıń oktyabr ayında Google kompaniyasınıń veb-master trendlerin analizlewshi Geri Illes izlew sistemasınıń mobil qurılmalar ushın arnalǵan ayırım, tiykarǵı veb-indeksti dúzetuǵının, al kompyuterler ushın ekinshi dárejeli, onsha jańalanbaytuǵın indeks bolatuǵının járiyaladı. Bul ózgeris mobil qollanıwdıń turaqlı ósiwine hám veb-baǵdarlamashılardı óz veb-saytlarınıń mobil qurılmalarǵa ılayıqlı nusqasın islep shıǵıwǵa túrtki bolıwǵa juwap boldı[18]. 2017-jıldıń dekabr ayında Google bul ózgeristi engiziwdi basladı, bul waqıtqa kelip kóplegen veb-saytlar ushın bunı álleqashan ámelge asırǵan edi[19].
«Caffeine» izlew arxitekturasın jańalaw
2009-jıldıń avgust ayında Google veb-baǵdarlamashılardı «Caffeine» dep atalǵan jańa izlew arxitekturasın sınap kóriwge hám óz pikirlerin bildiriwge shaqırdı. Jańa arxitektura paydalanıwshı interfeysinde kózge túsken ózgerisler bermedi, biraq tezlikti ádewir arttırdı hám jańa «ishki» indekslew infrastrukturasın qostı. Bul qádem ayırım ortalıqlarda Microsoft kompaniyasınıń jaqında óziniń izlew xızmetiniń jańalanǵan nusqasın Bing degen at penen shıǵarıwına, sonday-aq «esaplaw bilimine» tiykarlanǵan Wolfram Alpha jańa izlew sistemasınıń iske qosılıwına juwap retinde qabıl etildi[20]. Google 2010-jıldıń 8-iyun kúni «Caffeine» joybarınıń tamamlanǵanın járiyalap, indeksin turaqlı jańalawdıń arqasında nátiyjelerdiń 50% ge jańaraq bolǵanın málimledi[21].
«Caffeine» menen birge Google óziniń artqı táreptegi indekslew sistemasın MapReduce-ten kompaniyanıń bólistirilgen maǵlıwmatlar bazası platforması Bigtable-ge kóshirdi[22][23].
«Medic» izlew algoritmin jańalaw
2018-jıldıń avgust ayında Google kompaniyasınan Danny Sullivan keń kólemli tiykarǵı algoritm jańalanıwın járiyaladı. Search Engine Watch hám Search Engine Land sıyaqlı taraw jetekshileri tárepinen júrgizilgen házirgi analizge muwapıq, bul jańalanıw paydalanıwshıǵa qolaysız hám jaqsı tájiriybe usınbaytuǵın medicinalıq hám densawlıqqa baylanıslı veb-saytlardı tómenletiwge baǵdarlanǵan edi. Usı sebepli taraw qánigeleri onı «Medic» dep atadı[24].
Google YMYL (Your Money or Your Life - Siziń aqshańız yamasa ómirińiz) betleri ushın júdá joqarı standartlardı belgileydi. Bunıń sebebi, nadurıs informaciya paydalanıwshılarǵa finanslıq, fizikalıq yamasa emocionallıq tásir etiwi múmkin. Sonlıqtan, bul jańalanıw ásirese tómen sapalı mazmunǵa hám jalǵan maǵlıwmatlarǵa iye YMYL betlerin kózlewge aldı. Nátiyjede, algoritm basqalarǵa qaraǵanda densawlıq hám medicinaǵa baylanıslı veb-saytlarǵa kóbirek baǵdarlandı. Degen menen, basqa tarawlardaǵı kóplegen veb-saytlar da unamsız tásirge ushıradı[25].
Remove ads
Izlew nátiyjeleri
Nátiyjelerdi reytinglew
2012-jılǵa kelip, ol kúnine 3.5 milliardtan aslam izlewdi qayta islegen[26]. 2013-jılı Evropa Komissiyası Google Search tutınıwshılardıń mútájlikleri ushın eń jaqsı nátiyje ornına Google kompaniyasınıń óz ónimlerine artıqmashılıq bergenin anıqladı[27]. 2015-jıldıń fevral ayında Google mobil izlew algoritmine úlken ózgeris kirgizip, basqa veb-saytlarǵa qaraǵanda mobil qolaylı saytlarǵa artıqmashılıq beriwdi járiyaladı. Google izlewleriniń shama menen 60 procenti mobil telefonlardan keledi. Google paydalanıwshılardıń joqarı sapalı veb-saytlarǵa kiriw múmkinshiligine iye bolıwın qáleydi. Mobil qolaylı interfeyske iye emes veb-saytlar tómenirek reytingke iye boladı hám bul jańalanıwdıń reytinglerde úlken ózgerislerge alıp keliwi kútilmekte. Óz veb-saytların sáykes túrde jańalamaǵan biznesler ádettegi veb-sayt trafiginiń tómenlewin kóriwi múmkin[28].
PageRank
Googledıń kóteriliwi kóbinese PageRank dep atalatuǵın patentlengen algoritmge baylanıslı boldı, ol berilgen izlew sóz dizbegine sáykes keletuǵın veb-betterdi reytinglewge járdem beredi. Google Stanford izertlew joybarı bolǵan waqıtta, ol BackRub dep atalǵan edi, sebebi texnologiya sayttıń áhmiyetliligin anıqlaw ushın keri baylanıslardı tekseredi. Bir waqıtları Googleǵa qaraǵanda kóbirek keń tarqalǵan kóplegen izlew sistemaları tárepinen qollanılǵan, izlew nátiyjelerin reytinglew ushın gilt sózlerge tiykarlanǵan basqa usıllar bette izlew terminleriniń qansha ret ushırasatuǵının yamasa hárbir nátiyjeli bette izlew terminleriniń qanshelli kúshli baylanısqanın tekseretuǵın edi. Bunıń ornına PageRank algoritmi adamlar tárepinen jaratılǵan baylanıslardı analizlep, kóplegen áhmiyetli betterden baylanısqan veb-better de áhmiyetli dep esaplaydı. Algoritm betler ushın rekursiv ball esaplaydı, olarǵa sіlteme bergen basqa betlerdiń salmaqlı jıyındısına tiykarlanıp. PageRanktiń áhmiyetlilik haqqındaǵı adamlardıń túsinikleri menen jaqsı baylanısqan dep esaplanadı. PageRankke qosımsha túrde, Google jıllar dawamında nátiyje betlerin reytinglew ushın kóplegen basqa qupıya kriteriylerdi qostı. Bul 250 den aslam hár qıylı kórsetkishlerden turatuǵını xabar etiledi[29][30], olardıń anıq maǵlıwmatları aldawshılar tárepinen jaratılǵan qıyınshılıqlardan saqlanıw hám Googledıń dúnya júzi boyınsha básekilesleri ústinen artıqmashılıǵın saqlap qalıwı ushın qupıya saqlanadı.
PageRank 1996-jılı Robin Li tárepinen RankDex ushın islep shıǵılǵan uqsas bet-reyting hám sayt-bahalaw algoritminen tásir alǵan. Larri Peydjdiń 1998-jılı patentlegen PageRank-i Lidiń burınǵı patentine silteme kirgizedi. Keyinirek, Li 2000-jılı Qıtay izlew sisteması Baidudı dúzdi[31].
Googledıń Izlew algoritminiń keleshektegi baǵdarınıń potencial belgisi sıpatında, Googledıń sol waqıttaǵı bas atqarıwshı direktorı Erik Shmidt 2007-jılı Financial Times penen bolǵan intervyusinde bılay dedi: «Maqset - Google paydalanıwshılarına 'Erteń ne islewim kerek?' hám 'Qanday jumıstı alıwım kerek?' sıyaqlı sorawlardı beriw múmkinshiligin jaratıw». Shmidt bunı 2010-jılı The Wall Street Journal menen bolǵan sáwbetinde tastıyıqladı: «Menińshe, kópshilik adamlar Googledıń ózleriniń sorawlarına juwap beriwin qálemeydi, olar Googledıń ózlerine bunnan keyin ne islew kerekligin aytıwın qáleydi».
Google optimizaciyası
Google eń keń tarqalǵan izlew sisteması bolǵanlıqtan, kóplegen veb-baǵdarlamashılar óz veb-saytlarınıń Google reytinglerine tásir etiwge háreket etedi. Google hám basqa izlew sistemalarında saytlardıń reytingin joqarılatıwǵa járdem beriwshi konsultantlar industriyası payda boldı. Izlew sistemasın optimizaciyalaw dep atalatuǵın bul taraw, izlew sisteması nátiyjelerindegi nusqalardı anıqlawǵa hám soń klientlerdiń saytlarına kóbirek izlewshilerdi tartıw ushın reytingti jaqsılaw metodologiyasın islep shıǵıwǵa háreket etedi. Izlew sistemasın optimizaciyalaw «bette» faktorlardı (máselen, tiykarǵı tekst, titul elementleri, H1 atama elementleri hám súwret alt atribut mánisleri) hám Betten tıs optimizaciya faktorların (máselen, baylanıs teksti hám PageRank) óz ishine aladı. Ulıwma ideya - maqsetli gilt sózlerdi hár qıylı jerlerde «bette», ásirese titul elementinde hám tiykarǵı tekstte (esap: bettiń joqarısında bolsa, gilt sózdiń kózge túsiwi hám sonlıqtan reytingi joqarı boladı dep boljanadı) qosıw arqalı Googledıń relevantlıq algoritmine tásir etiw bolıp tabıladı. Biraq, gilt sózdiń júdá kóp qollanılıwı bettiń Googledıń spamdı tekseriw algoritmleri ushın gúmanlı kóriniwine alıp keledi. Google nızamlı optimizaciya konsultantlarınan paydalanǵanda óz reytinglerin kóteriwdi qáleytuǵın veb-sayt iyeleri ushın kórsetpeler járiyaladı[32]. Gipoteza qoyılǵan hám ol tuwralı kóplegen shaǵımlar bolǵan bir kompaniyanıń iyesiniń pikiri boyınsha, jaǵımsız reklama, mısalı, kóplegen tutınıwshı shaǵımları, Google izlewinde bet reytingin jaqsı pikirler sıyaqlı joqarılatıwǵa xızmet etiwi múmkin. The New York Times maqalasında kóterilgen ayrıqsha másele, ol DecorMyEyes kompaniyasına baylanıslı edi, kóp ótpey Google algoritmindegi jasırın dúzetiw arqalı sheshildi. Googledıń aytıwınsha, joqarı reytingke alıp kelgen nárse DecorMyEyes haqqında jiyi járiyalanǵan tutınıwshı shaǵımları emes, al kompaniyaǵa qarsı huqıqıy háreketler sıyaqlı oǵan tásir etken waqıyalar haqqında jańalıqlar veb-saytlarındaǵı maǵlıwmatlar edi. Google Search Console qaytalanatuǵın yamasa avtorlıq huqıq mazmunın paydalanatuǵın veb-saytlardı tekseriwge járdem beredi[33].
«Hummingbird» izlew algoritmin jańalaw
2013-jılı Google óziniń izlew algoritmin «Hummingbird» (Kolibri) menen ádewir jańaladı. Onıń atı kolibri qusınıń tezligi hám dálliginen kelip shıqqan[34]. Bul ózgeris 2013-jıldıń 26-sentyabrinde járiyalandı, biraq ol bir ay burın qollanıla baslaǵan edi[35]. «Hummingbird» ayırım gilt sózlerge qaraǵanda tábiyiy til sorawlarına, kontekst hám mániske kóbirek itibar beredi. Ol jáne de veb-sayttıń ayırım betlerindegi mazmundı tereńirek izertleydi hám paydalanıwshılardı tek veb-sayttıń bas betine emes, al eń qolaylı betke tikkeley jeteklew uqıplılıǵın jaqsıladı[36]. Bul jańalaw Google izlewinde jıllar dawamındaǵı eń áhmiyetli ózgeris boldı, «adam» izlew óz-ara tásirleri[37] hám sóylesiw hám mániske ádewir kóbirek itibar qaratıldı. Solay etip, veb-baǵdarlamashılar hám jazıwshılar óz saytların májbúriy gilt sózler emes, al tábiyiy jazıw menen optimallastırıwǵa hám sayt ishindegi navigaciya ushın texnikalıq veb-islep shıǵıwdan nátiyjeli paydalanıwǵa shaqırıldı[38].
Izlew nátiyjeleriniń sapası
2023-jılı, United States v. Google LLC (2020) antimonopoliya isiniń bir bólegi sıpatında ashıq etilgen Google ishki hújjetlerine tiykarlanıp, texnologiya jurnalistleri Google Searchtiń «shamadan tıs úlkeyip ketken hám shekten tıs monetizaciyalanǵan»[39] ekenin hám izlew sorawlarınıń «semantikalıq sáykesligi» sapaǵa qaraǵanda reklama paydasın birinshi orınǵa qoyǵanın ayttı. Wired jurnalı Google shaǵım etkennen keyin Megan Greydiń maqalasın qaytarıp aldı, al avtor «Sudta aytılǵanınday, «Merkuriy joybarınıń maqseti kommerciyalıq sorawlardı kóbeytiw edi»» degen pikirin qaytaladı.
2024-jıldıń mart ayında Google óziniń tiykarǵı izlew algoritmine hám spamdı anıqlawǵa úlken jańalaw kirgizgenin járiyaladı, bul barlıq spam nátiyjeleriniń 40 procentin joq qılıwı kútilmekte[40]. 20-mart kúni spamǵa qarsı jańalawdıń tolıq engizilgeni tastıyıqlandı[41].
Satıp alıw izlewi
2024-jıldıń 10-sentyabr kúni Evropa Ádillik Sudı Google kompaniyasınıń óziniń satıp alıw izlew xızmetine artıqmashılıq bergeni nızamsız monopoliya ekenin anıqladı hám kompaniya 2,4 milliard evro tólewden qashıp qutıla almaytuǵının bildirdi. Evropa Ádillik Sudı Google kompaniyasınıń básekiles satıp alıw izlew xızmetlerine qatnasın «kemsitiwshi» hám Cifrlı bazarlar haqqındaǵı nızamdı buzıwshı dep atadı[42].
Remove ads
Interfeys
Bet dúzilisi
Izlew betiniń joqarǵı bóliminde shama menen nátiyje sanı hám útirden keyingi eki belgi menen juwap beriw waqtı kórsetiledi. Izlew nátiyjelerinde hárbir nátiyje ushın bet atamaları hám URL mánzilleri, sáneler hám aldın ala kóriw tekst úzindisi payda boladı. Veb-izlew nátiyjeleri menen birge súwretler, jańalıqlar hám videolar bólimleri de payda bolıwı múmkin[43]. Aldın ala kóriw tekst úzindisiniń uzınlıǵı 2015 hám 2017-jıllarda sınalǵan[44][45].
Universal izlew
«Universal izlew» Google tárepinen 2007-jıldıń 16-may kúni hár túrli izlew túrleriniń nátiyjelerin bir jerge biriktiriw ideyası sıpatında iske qosıldı. Universal izlewden aldın, standart Google izlewi tek veb-saytlarǵa siltemelerden ibarat bolatuǵın edi. Biraq, universal izlew veb-saytlar, jańalıqlar, súwretler, kartalar, bloglar, videolar hám basqa da kóp dereklerdi óz ishine aladı, hám bulardıń hámmesi bir izlew nátiyjeleri betinde kórsetiledi[46][47]. Sol waqıttaǵı izlew ónimleri hám paydalanıwshı tájiriybesi boyınsha vice-prezident Marissa Mayer universal izlewdiń maqsetin bılay súwretledi: «Biz dástúriy túrde hár qıylı izlew múlklerimizdi ayırıp turǵan diywallardı buzıwǵa hám úlken kólemdegi informaciyanı ápiwayı bir izlew nátiyjeleri toplamına biriktiriwge háreket etip atırmız»[48].
2017-jıldıń iyun ayında Google óziniń izlew nátiyjelerin jumıs orınları haqqındaǵı maǵlıwmatlardı qamtıw ushın keńeytti. Maǵlıwmatlar hár qıylı iri jumıs taxtalarınan jıynaladı hám kompaniya bas betlerin analizlew arqalı toplanadı. Dáslep tek inglis tilinde jumıs islegen bul funkciya hárbir paydalanıwshıǵa ılayıqlı jumıslardı tabıwdı ápiwayılastırıwdı maqset etedi[49][50].
Bay úzindiler
2009-jıldıń may ayında Google veb-saytlardıń mikroformatların analizlep, izlew nátiyjeleri betlerin «Bay úzindiler» menen toltıratuǵının járiyaladı. Bunday úzindiler nátiyjeler haqqında qosımsha maǵlıwmatlardı óz ishine aladı, mısalı, restoranlar ushın pikirlerdi hám jeke adamlar ushın sociallıq media akkauntların kórsetedi[51].
2016-jıldıń may ayında Google «Bay úzindiler» formatın keńeytip, «Bay kartochkalar»dı usındı. Olar úzindiler sıyaqlı nátiyjeler haqqında kóbirek informaciya beredi, biraq olardı mobil veb-sayttıń joqarǵı bóliminde jıljıtıw múmkin bolǵan karusel formatında kórsetedi[52]. Dáslep tek AQSHtaǵı kino hám recept veb-saytları menen sheklengen bul funkciya 2017-jılı pútkil dúnya júzi boylap keńeytildi[53].
Bilimler Grafı
Bilimler Grafı - bul Google tárepinen hár qıylı dereklerden jıynalǵan informaciya menen óziniń izlew sistemasınıń nátiyjelerin jaqsılaw ushın paydalanılatuǵın bilimler bazası[54]. Bul informaciya paydalanıwshılarǵa izlew nátiyjeleriniń oń tárepindegi qutıda kórsetiledi[55]. Bilimler Grafı qutıları Google izlew sistemasına 2012-jıldıń may ayında qosıldı, dáslep Amerika Qurama Shtatlarında baslanıp, jıl aqırına shekem xalıqaralıq keńeyiwge erisildi[56]. Bilimler Grafı qamtıytuǵın informaciya iske túsirilgennen keyin ádewir ósti, jeti ay ishinde dáslepki kóleminen úsh ese kóbeydi[57], hám 2016-jıldıń may ayında Google qayta islegen ayına 100 milliard izlewdiń «shama menen úshten birine» juwap bere alatuǵın boldı. Bul informaciya kóbinese Google Assistant[58] hám Google Home izlewlerinde awızeki juwap retinde paydalanıladı[59]. Bilimler Grafı derek kórsetpey juwaplar bergeni ushın sınǵa alınǵan[60].
Google Bilim Paneli
Google Bilim Paneli - bul Google izlew sistemasınıń nátiyje betlerine birlestirilgen, jeke adamlar, shólkemler, orınlar yamasa obektler haqqında strukturalanǵan ulıwma maǵlıwmattı izlew interfeysiniń ishinde tikkeley kórsetiwge arnalǵan funkciya. Bul funkciya Googledıń Bilimler Grafı - subektler haqqındaǵı informaciyanı shólkemlestiretuǵın hám baylanıstıratuǵın, paydalanıwshılarǵa sáykes mazmundı tabıw hám usınıwdı jaqsılaytuǵın maǵlıwmatlar bazasınan paydalanadı.
Bilim Panelindegi mazmun Wikipediya hám basqa da strukturalanǵan maǵlıwmatlar bazaları sıyaqlı hár qıylı dereklerden alınadı, bul kórsetilgen informaciyanıń durıs hám kontekstke sáykes bolıwın támiyinleydi. Mısalı, belgili jámiyetlik isker haqqında soraw jiberiw biografiyalıq maǵlıwmatlar, tuwılǵan sánesi hám sociallıq media profillerine yamasa rásmiy veb-saytlarǵa siltemeler sıyaqlı tiykarǵı maǵlıwmatlardı kórsetetuǵın Bilim Panelin isletip jiberiwi múmkin.
Google Bilim Paneliniń tiykarǵı maqseti paydalanıwshılarǵa dárhal, faktlı juwaplar beriw, kóp sandaǵı veb-betlerdi keń kólemde izertlew zárúrligin azaytıw bolıp tabıladı.
Jeke qosımsha bet
2017-jıldıń may ayında Google izlew sistemasında jańa «Jeke» qosımsha betin iske qostı, bul paydalanıwshılarǵa ózleriniń Google akkauntlarındaǵı hár qıylı xızmetlerdegi mazmundı, sonıń ishinde Gmaildegi xatlardı hám Google Photostaǵı súwretlerdi izlewge múmkinshilik beredi[61][62].
Google Discover
Google Discover, burın Google Feed dep atalǵan, maqalalar, videolar hám basqa da jańalıqlarǵa baylanıslı mazmunnıń jekelestirilgen aǵımı bolıp tabıladı. Bul aǵım paydalanıwshılardıń Google menen óz-ara tásiri tiykarında yamasa olar tikkeley qızıǵıwshılıq bildirgen temalar boyınsha qızıqlı temalardı kórsetetuǵın «kartochkalar jıynaǵınan» ibarat. Kartochkalar «jańalıqlar haqqındaǵı maqalalarǵa siltemelerdi, YouTube videoların, sport nátiyjelerin, awqat receptlerin hám Google sizdi usı waqıtta qızıqtırıwı múmkin dep esaplaǵan basqa da mazmundı» óz ishine aladı. Paydalanıwshılar jáne de Googleǵa belgili bir temalar menen qızıqpaytuǵınlıǵın bildirip, keleshekte usınday jańalanıwlardı kórmewdi támiyinley aladı.
Google Discover 2016-jıldıń dekabr ayında iske qosıldı hám 2017-jıldıń iyul ayında úlken jańalanıwdı aldı. 2018-jıldıń sentyabr ayında jáne bir úlken jańalanıw shıǵarıldı, bunda qosımshanıń atı Google Feed-ten Google Discover-ge ózgertildi, dizaynı jańalandı hám qosımsha funkciyalar qosıldı.
Discover-di Google qosımshasındaǵı qosımsha bette hám ayırım Android qurılmalarınıń bas betinde shepke jıljıtıw arqalı tabıwǵa boladı. 2019-jıldan baslap, Google dúnya júzi boyınsha siyasiy kampaniyalarǵa adamlardı dawıs beriwge májbúrlew ushın reklama baǵdarlawǵa ruqsat bermeydi.
JI sholıwları
2023-jıldıń may ayında ótkerilgen Google I/O ilajında Google Search Generative Experience (SGE) atlı eksperimental funkciyanı tanıstırdı. Bul funkciya Google Labs arqalı jetkilikli bolıp, izlew sorawlarına juwap retinde jasalma intellekt penen payda etilgen qısqasha mazmundı beriwge arnalǵan[63]. Bul Googledıń ChatGPT-dıń iske qosılıwı menen payda bolǵan generativ jasalma intellekt texnologiyasınıń tańqalarlıq ósiwine qarsı turıw ushın keń kólemli háreketleriniń bir bólegi edi, sebebi bul Google Search ushın potencial qáwip tuwdırıp, Google basshıların uwayımǵa salǵan edi[64][65]. Google oktyabr ayında súwretlerdi payda etiw múmkinshiligin qostı. 2024-jılǵı I/O ilajında bul funkciya jańalandı hám AI Overviews dep qayta ataldı[66].

AI Overviews 2024-jıldıń may ayında Qurama Shtatlardaǵı paydalanıwshılarǵa usınıldı. Bul funkciya óziniń usınıwınıń dáslepki háptelerinde ásbaptıń qáteleri internette virusli túrde tarqalǵannan keyin jámiyetlik sınǵa ushıradı. Oǵan paydalanıwshılarǵa piccaǵa jelim qosıwdı yamasa tas jewdi usınıs etiw[67] kiredi. Google bul virusli qátelerdi «ayrım mısallar» dep sıpatladı, AI Overviews-tiń kópshilik jaǵdaylarda durıs informaciya beretuǵının ayttı[68]. AI Overviews usınılǵannan eki hápteden keyin, Google texnikalıq ózgerisler kirgizdi hám funkciyanı qısqarttı, ayırım densawlıqqa baylanıslı sorawlar ushın onıń qollanılıwın toqtattı hám sociallıq tarmaqlardaǵı postlarǵa tiykarlanıwın sheklep qoydı[69]. Scientific American bul sistemanı ekologiyalıq tiykarda sınǵa aldı, sebebi bunday izlew ádettegige qaraǵanda 30 ese kóbirek energiya jumsaydı[70]. Sonday-aq, ol hár qıylı dereklerden alınǵan informaciyanı jıynaǵanı ushın da sınǵa alındı, bul adamlardıń tolıq maqalalar hám veb-saytlardı kóriw itimallıǵın azaytadı. 2024-jıldıń may ayında járiyalanǵanda, News/Media Alliance bas direktorı Daniel Koffi bılay degen: «Bul biziń trafigimiz ushın apatlı boladı, sebebi Google tárepinen paydalanıwshı sorawların jánede qanaatlandırıw ushın reklama etilgen, bul biziń kontentimizdi monetizaciyalaw ushın saytqa ótiwge de az sebep qaldıradı»[71].
2024-jıldıń avgust ayında AI Overviews Ullı Britaniya, Hindstan, Yaponiya, Indoneziya, Meksika hám Braziliyada jergilikli til qollawı menen usınıldı[72]. 2024-jıl 28-oktyabrde AI Overviews Avstraliya hám Jańa Zelandiyanı qosqanda jáne 100 mámleketke en jaydı[73].
JI rejimi
2025-jıldıń mart ayında Google óziniń Izlew platformasında test «JI rejimin» engizdi, bul paydalanıwshılarǵa quramalı, kóp bólimli sorawlardı kirgiziwge hám keń kólemli, JI tárepinen dóretilgen juwaplardı alıwǵa múmkinshilik beredi. Bul funkciya Googledıń rawajlanǵan Gemini 2.0 modelin qollanadı, ol sistemanıń pikir júritiw qábiletin jaqsılaydı hám tekst, súwretler hám dawıstı qosqanda kóp modallı kirislerdi qollaydı.
Dáslep, JI rejimi Qurama Shtatlardaǵı Google One AI Premium abonentleri ushın ashıq bolıp, oǵan Search Labs platforması arqalı kiriwge boladı. Bul basqıshlı usınıwǵa Googleǵa paydalanıwshılardıń pikirlerin jıynawǵa hám keńirek shıǵarılıw aldın funkciyanı jetilistiriwge múmkinshilik beredi.
JI rejimin engiziw Googledıń rawajlanǵan JI texnologiyaların óz xızmetlerine birlestiriw boyınsha dawamlı háreketlerin kórsetedi, bul paydalanıwshılarǵa intuitivlik hám nátiyjeli izlew tájiriybesin beriwge baǵdarlanǵan[74][75].
Qayta dizaynlaw

2011-jıldıń iyun ayınıń aqırında Google Google+ sociallıq qurallarınıń qollanılıwın arttırıw maqsetinde Google bas betine jańa kórinis engizdi[76].
Tiykarǵı ózgerislerdiń biri klassikalıq navigaciya panelin qara tústegi panel menen almastırıw boldı. Googledıń cifrlı dóretiwshilik direktorı Kris Viggins bılay túsindiredi: «Bizler sizlerge jańa hám jaqsılanǵan Google tájiriybesin beriw boyınsha joybar ústinde islep atırmız, hám kelesi bir neshe ay dawamında sizler biziń kórinisimiz hám sezimimizdegi kóbirek jańalanıwlardı kóresiz.»[77] Jańa navigaciya paneli sóylewshi azshılıq tárepinen unamsız qabıl etildi[78].
2013-jıldıń noyabr ayında Google paydalanıwshı tájiriybesin jaqsılaw maqsetinde izlew nátiyjelerinde kórsetiletuǵın reklamalar ushın sarı belgilerdi sınaqtan ótkeriwdi basladı. Sarı tús penen ajıratılǵan hám hárbir qáwender siltemesiniń shep tárepine tegislengen jańa belgiler paydalanıwshılarǵa organikalıq hám qáwender nátiyjelerin ajıratıwǵa kómeklesedi[79].
2016-jıldıń 15-dekabrinde Google modulli mobil paydalanıwshı interfeysine uqsas jańa kompyuter izlew interfeysin iske qostı. Mobil dizayn izlew funkciyaların qutılarda kórsetetuǵın kesteli dizaynnan ibarat. Ol izlew nátiyjeleri betiniń oń tárepinde payda bolatuǵın kompyuter Bilimler Grafiginiń ornın eliklew arqalı isleydi, bul ajıratılǵan elementler kóbinese Twitter karusellerin, «Adamlar jáne de izleydi» hám «Eń áhmiyetli jańalıqlar» (vertikal hám gorizontal dizayn) modullerin óz ishine aladı. Jergilikli Toplam hám Juwap Qutısı Google SERP-tiń usı usılda kórsetilgen dáslepki funkciyalarınıń ekewi edi, biraq bul jańa dúzilis Google nátiyjeleri ushın burın kórilmegen dárejedegi dizayn izbe-izligin jaratadı[80].
Smartfon qosımshaları
Google Android hám iOS qurılmaları ushın «Google Izlew» mobil qosımshasın usınadı[81]. Mobil qosımshalar tek Google Discover hám «Toplamlar» funkciyasın óz ishine aladı, onda paydalanıwshı súwretler, betbelgiler yamasa karta orınları sıyaqlı hár qanday izlew nátiyjesin keyin qaraw ushın toparlarǵa saqlay aladı[82]. Android qurılmaları 2016-jıldıń dekabr ayında Google Now-ǵa baylanıslı dep qabıl etilgen lentanıń aldın ala kórinisi menen tanıstı[83], al 2017-jıldıń iyul ayında ol Android hám iOS-ta rásmiy túrde iske qosıldı[84][85].
2016-jıldıń aprel ayında Google Android platformasındaǵı Izlew qosımshasın «Trendler» funkciyası menen jańaladı; ataqlılıǵı artıp baratırǵan izlew sorawları ádettegi soraw avtotoltırıw menen birge avtotoltırıw qutısında payda bola basladı[86]. Bul jańalaw paydalanıwshılardıń qızıǵıwshılıqları yamasa maqsetlerine baylanıslı emes izlew sorawların xoshametlegeni sebepli úlken narazılıq tuwdırdı, bul kompaniyanı bas tartıw múmkinshiligi menen jańalanıw shıǵarıwǵa májbúr etti[87]. 2017-jıldıń sentyabr ayında iOS platformasındaǵı Google Izlew qosımshası usınday funkcionallıq penen jańalandı[88].
2017-jıldıń dekabr ayında Google bir neshe tilde fizikalıq jaqtan kishirek hám tómenirek texnikalıq sıpatlamalarǵa iye qurılmalarda Google Izlewdi paydalanıw múmkinshiligin beriwge arnalǵan «Google Go» qosımshasın shıǵardı. «Hindstan ushın birinshi gezekte» ónimler hám funkciyalardı joybarlaw haqqındaǵı Google blog jazbasında bul qosımsha «[Hindstan hám Indoneziyada] birinshi márte onlayn bolıp atırǵan millionlaǵan adamlar ushın arnawlı islengen» dep túsindiriledi[89].
Remove ads
Izlewdi ámelge asırıw
Google Search bir qatar jergilikli veb-saytlardan ibarat. Olardıń eń úlkeni, google.com saytı, dúnyadaǵı eń kóp kiriletuǵın veb-sayt bolıp tabıladı[90]. Onıń ayırım ózgesheliklerine sózlik sózlerin qosqanda kópshilik izlewler ushın anıqlama baylanısı, izlewińiz boyınsha alǵan nátiyjelerińiz sanı, basqa izlewlerge sіltemeler (mısalı, Google qáte jazılǵan dep esaplaǵan sózler ushın, ol usınılǵan imlasın qollanıp izlew nátiyjelerine sіlteme beredi), nátiyjelerdi belgili bir sáneler aralıǵına sheklew múmkinshiligi[91] hám basqa da kóplegen qásiyetler kiredi.
Izlew sintaksisi
Google izlew ádettegi tekst sıyaqlı, sonday-aq ayırım gilt sózlerdi de qabıl etedi[92]. Ol avtomatik túrde kórinip turǵan qáte jazıwlardı dúzetedi (sonnıń menen birge dáslepki jazılıwın tańlaw múmkin bolǵan alternativa sıpatında usınıp), hám bas háriplerdiń jazılıwına qaramastan birdey nátiyjelerdi beredi. Kóbirek jekelestirilgen nátiyjeler ushın, tómendegilerdi qosqanda, biraq olar menen sheklenbesten, keń kólemli operatorlardı qollanıwǵa boladı[93][94]:
OR
yamasa|
– Eki uqsas sorawlardıń birewin óz ishine alǵan veb-betlerdi izlew, mısalı marathon OR raceAND
– Eki uqsas sorawlardı óz ishine alǵan veb-betlerdi izlew, mısalı marathon AND runner-
(minus belgisi) – Sóz yamasa sóz dizbegin alıp taslaw, mısalı «apple -tree» «tree» sózi qollanılmaǵan jerlerdi izleydi""
– Sóz yamasa sóz dizbegin májbúriy túrde kirgiziw, mısalı “tallest building”*
– Soraw kontekstinde hár qanday almastırıwshı sózlerge ruqsat beriwshi orın belgisi, mısalı «largest * in the world»..
– Sanlar aralıǵında izlew, mısalı «camera $50..$100»site:
– Belgili bir veb-sayt ishinde izlew, mısalı «site:youtube.com»define:
– Sóz yamasa sóz dizbeginiń anıqlamaların izlew, mısalı «define:phrase»stocks:
– Investiciyalardıń akciya bahasın kóriw, mısalı «stocks:googl»related:
– Belgili bir URL adreslerine baylanıslı veb-betlerdi tabıw, mısalı «related:www.wikipedia.org»cache:
– Keshlengen betler ishinde izlew sózlerin ajıratıp kórsetedi, mısalı «cache:www.google.com xxx» «xxx» sózi ajıratıp kórsetilgen keshlengen mazmundı kórsetedi.( )
– Operatorlardı hám izlewlerdi gruppalastırıw, mısalı (marathon OR race) AND shoesfiletype:
yamasaext:
– Belgili bir fayl túrlerin izlew, mısalı filetype:gifbefore:
– Belgili bir sáneden aldınǵı nárselerdi izlew, mısalı spacex before:2020-08-11after:
– Belgili bir sáneden keyingi nárselerdi izlew, mısalı iphone after:2007-06-29@
– Sociallıq tarmaqlarda belgili bir sózdi izlew, mısalı «@twitter»
Google jáne de arnawlı operatorlardı este saqlawdı talap etpeytuǵın qosımsha funkciyalarǵa kiriw ushın veb-interfeysli Google Keńeytilgen Izlew betin usınadı[95].
Basqa izlew sistemalarınan ayırmashılıǵı, anıq sóz dizbeklerin izlegende, Google Search tek bir qatardaǵı sózlerdi esapqa aladı.
Sorawdı keńeytiw
Google jiberiwshi sorawlarǵa sorawdı keńeytiw usılın qollanadı, paydalanıwshılar haqıyqatında jibergen sorawlarǵa qaraǵanda «aqıllıraq» dep esaplaytuǵın nátiyjelerdi beriw ushın texnikalardı paydalanadı. Bul texnika bir neshe basqıshlardı óz ishine aladı, sonıń ishinde[96]:
- Sóz túbirin tabıw – Geypara sózler qısqartılıwı múmkin, sonda basqa uqsas terminler de nátiyjelerde tabıladı, mısalı «awdarmashı» sózi «awdarma» sózin de izleydi
- Abbreviaturalar – Qısqartpalardı izlew tolıq ataması boyınsha da nátiyjelerdi kórsetiwi múmkin, mısalı «NATO» sózi «Arqa Atlantika Shártnama Shólkemi» ushın nátiyjelerdi kórsetedi
- Qáte jazılǵan sózler – Google kóbinese qáte jazılǵan sózler ushın durıs imlanı usınıs etedi
- Sinonimler – Kópshilik jaǵdaylarda sóz sóz dizbeginde yamasa gápte nadurıs qollanılǵanda, Google izlew durıs sinonim tiykarında nátiyjelerdi kórsetedi
- Awdarmalar – Izlew sisteması geypara jaǵdaylarda belgili sózler ushın basqa tildegi nátiyjelerdi usınıs ete aladı
- Sózlerdi esapqa almaw – Geypara izlew sorawlarında artıqmash yamasa áhmiyetsiz sózler bolǵanda, Google izlew ápiwayı túrde bul belgili sózlerdi sorawdan alıp taslaydı
- Jaylasqan orınǵa sezgirlik – Google paydalanıwshılardıń geografiyalıq ornın esapqa alıp, kóbirek sáykes keletuǵın nátiyjelerdi beriwi múmkin.

2008-jılı Google paydalanıwshılarǵa terip atırǵan waqıtta izlew qatarınıń astında avtomatik túrde toltırılǵan izlew usınısları dizimin beriwdi basladı, dáslep hárbir dizimge kirgizilgen izlew usınısı ushın shama menen nátiyje sanın aldın ala kóriw múmkinshiligi menen[97].
«Ózimdi baxıtlı sezemen»
Google bas betinde «Ózimdi baxıtlı sezemen» dep atalǵan túyme bar. Bul funkciya dáslep paydalanıwshılarǵa óz izlew sorawın teriw, túymeni basıw hám izlew nátiyjeleri betin aylanıp ótip, birden birinshi nátiyjege ótiw imkaniyatın bergen. Izlew qutısın bos qaldırıp, bul túymeni basıw Google Doodles arxivin ashadı[98]. 2010-jılı Google Instant járiyalanıwı menen, paydalanıwshılar sorawın terip atırǵan waqıtta avtomatik túrde sáykes nátiyjelerdi dárhal kórsetetuǵın funkciya, «Ózimdi baxıtlı sezemen» túymesi joǵalıp ketti, paydalanıwshılardan «Ózimdi baxıtlı sezemen» funkciyasın paydalanıwdı dawam etiw ushın izlew sazlawları arqalı Instant nátiyjelerin óshirip qoyıwdı talap etti[99]. 2012-jılı «Ózimdi baxıtlı sezemen» Google xızmetleriniń reklaması sıpatında ózgertildi; paydalanıwshılar kompyuter tıshqanshasın túyme ústine alıp barǵanda, ol aylanadı hám emociyanı kórsetedi (mısalı, «Ózimdi hayran qalǵanday sezemen» yamasa «Ózimdi zamanagóy sezemen»), hám basılǵanda, paydalanıwshılardı sol emociyaǵa baylanıslı Google xızmetine alıp baradı[100].
Veb-sayttıń reklama qunın anıqlawǵa járdem beretuǵın «Rapt» firmasınıń wákili Tom Chavez 2007-jılı bul túymeniń qollanılıwı sebepli Google jılına 110 million dollar tabıstan ayırıladı dep bahalaǵan, sebebi bul túyme izlew nátiyjeleri betindegi reklamalardı aylanıp ótedi[101].
Arnawlı interaktiv funkciyalar
Google izlewiniń tiykarǵı tekstke tiykarlanǵan izlew mashinası funkciyasınan tısqarı, ol bir qansha tez, interaktiv funkciyalardı da usınadı. Olar tómendegilerdi óz ishine aladı, biraq olar menen sheklenbeydi[102][103][104]:
- Kalkulyator
- Waqıt zonası, valyuta hám ólshem birliklerin túrlendiriw
- Sózlerdi awdarıw
- Ushıwlar statusı
- Jergilikli film kórsetiwleri
- Hawa rayı boljawları
- Xalıq sanı hám jumıssızlıq kórsetkishleri
- Posılkalardı qadaǵalaw
- Sóz mánisleri
- Metronom
- Asıq taslaw
- «Do a barrel roll» (izlew beti aylanadı)
- «Askew» (nátiyjeler qıysıq kórinedi)
«OK Google» sóylesiw arqalı izlew
2013-jıldıń may ayında Google kompaniyasınıń baǵdarlamashılar konferenciyası, Google I/O barısında, kompaniya Google Chrome hám ChromeOS paydalanıwshıları brauzerde «OK Google» dep aytıw arqalı dawıslı izlewdi baslay alatuǵının járiyaladı, bunda hesh qanday túyme basıwdı talap etpeydi. Juwap alǵannan keyin, paydalanıwshılar qosımsha, kontekstli sorawlar beriwi múmkin; mısalı, dáslep «OK Google, bul hápteniń aqırında Santa-Kruzda kún ashıq bola ma?» dep soraw, dawıslı juwap alıw hám keyin «ol jerge deyin qansha aralıq?» dep juwap beriw[105][106]. Bir hápteden soń dawıslı izlew funkciyası menen Chrome brauzeriniń jańalanıwı iske tústi, biraq ol «OK Google» dawıslı aktivlestiriwi ornına mikrofon belgisin basıwdı talap etti[107]. Kóp ótpey Google kompaniyası Chrome brauzeri ushın keńeytpe shıǵardı, onı tamamlanbaǵan islep shıǵıw belgisi sıpatında «beta» dep atadı[108]. 2014-jıldıń may ayında kompaniya «OK Google» funkciyasın brauzerdiń ózine rásmiy túrde qostı[109]; olar onı 2015-jıldıń oktyabr ayında tómen qollanılıwına baylanıslı alıp tasladı, biraq aktivlestiriw ushın mikrofon belgisi saqlanıp qaldı[110]. 2016-jıldıń may ayında mobil qurılmalarda izlew sorawlarınıń 20% dawıs arqalı ámelge asırıldı[111].
Remove ads
Operaciyalar
Izlew ónimleri
Google veb-betlerdi izlew quralınan tısqarı, súwretlerdi, Usenet jańalıqlar toparların, jańalıqlar veb-saytların, videolardı (Google Videos), jergilikli jaylasıwdı, kartalardı hám onlayn satılatuǵın zatlardı izlew xızmetlerin de usınadı. Google Videos dúnya júzilik tarmaqtan video kliplerdi izlewge múmkinshilik beredi[112]. Bul xızmet Google Video dep atalǵan, Google kompaniyasınıń toqtatılǵan video xosting xızmetinen rawajlanıp shıqqan, ol da veb-tarmaqtan video kliplerdi izlewge múmkinshilik bergen.
2012-jılı Google 30 trillionnan aslam veb-betti indeksledi hám ayına 100 milliard soraw qabıl etti[113]. Ol jáne de indekslegen mazmunnıń kóp bólegin keshleydi. Google basqa da qurallardı hám xızmetlerdi isletedi, olardıń qatarına Google News, Google Shopping, Google Maps, Google Custom Search, Google Earth, Google Docs, Picasa (toqtatılǵan), Panoramio (toqtatılǵan), YouTube, Google Translate, Google Blog Search hám Google Desktop Search (toqtatılǵan[114]) kiredi.
Google kompaniyasınan tikkeley izlew menen baylanıslı bolmaǵan ónimler de bar. Mısalı, Gmail - bul veb-pochta qollanbası, biraq onıń quramında izlew múmkinshilikleri de bar; Google Browser Sync hesh qanday izlew múmkinshiliklerin usınbaydı, degenmen ol siziń internette waqtıńızdı shólkemlestiriwge baǵdarlanǵan.
Energiya jumsalıwı
2009-jılı Google kompaniyası bir izlew sorawı ulıwma shama menen 1 kDj yamasa 0.0003 kVt•saat energiya talap etetuǵının málimledi[115], bul bir litr suwdıń temperaturasın 0.24 °C kóteriw ushın jetkilikli. Jasıl izlew sisteması Ecosia maǵlıwmatlarına muwapıq, izlew sistemaları ushın sanaat standartı bir izlewge shama menen 0.2 gramm CO2 shıǵarılıwı dep esaplanadı[116]. Google kompaniyasınıń sekundına 40,000 izlewi sekundına 8 kg CO2 yamasa jılına 252 million kilogramnan aslam CO2 shıǵarılıwına alıp keledi[117].
Google Doodles
Ayırım jaǵdaylarda, Google veb-betindegi logotip arnawlı versiyaǵa ózgeredi, ol «Google Doodle» dep ataladı. Bul logotipti óz ishine alǵan súwret, sızılma, animaciya yamasa interaktiv oyın bolıp tabıladı. Ádette bul arnawlı waqıya yamasa kún ushın islenedi, biraq olardıń hámmesi de keń belgili emes[118]. Doodle ústine basıw arqalı sol tema boyınsha Google izlew nátiyjelerine ótiw múmkin. Birinshi Doodle 1998-jılı Burning Man festivalına arnalǵan edi[119][120], al basqaları Albert Eynshteyn sıyaqlı belgili adamlardıń tuwılǵan kúnlerine, Lego bloklarınıń 50 jıllıǵı sıyaqlı tariyxıy waqıyalarǵa hám Valentin kúni sıyaqlı bayramlarǵa arnalıp islep shıǵılǵan[121]. Ayırım Google Doodles ápiwayı izlewden tısqarı interaktivlikke iye, mısalı, 2010-jıl 21-mayda payda bolǵan ataqlı «Google Pac-Man» versiyası.
Remove ads
Sın
Qupıyalıq
Google paydalanıwshılardıń mashinalarına artıqmashılıqlardı saqlaw ushın uzaq múddetli cookies faylların jaylastırǵanı ushın sınǵa alınǵan, bul taktika olarǵa paydalanıwshınıń izlew sózlerin qadaǵalaw hám maǵlıwmatlardı bir jıldan artıq saqlaw imkaniyatın beredi[122].
2012-jıldan baslap, Google Inc. húkimetlik kommerciyalıq hám IT xızmetlerin bloklawdan shetlep ótiw ushın óziniń kópshilik klientlerine shifrlanǵan baylanıslardı global túrde engizdi[123].
Indekslew haqqında shaǵımlar
2003-jılı The New York Times Google indekslewine shaǵım etti, Googledıń óz saytındaǵı mazmundı keshlewi usı mazmunǵa bolǵan avtorlıq huqıqtı buzdı dep ayıpladı[124]. Field v. Google hám Parker v. Google islerinde AQSHtıń Nevada shtatınıń rayonlıq sudı Google paydasına qarar shıǵardı.
2009-jıldıń yanvar ayındaǵı zıyanlı baǵdarlama qátesi
Google, eger sayt fonda zıyanlı programmalıq támiynattı ornatatuǵını yaki basqasha jasırın háreket etetuǵını belgili bolsa, izlew nátiyjelerin «Bul sayt kompyuterińizge zıyan keltiriwi múmkin» degen xabar menen belgileydi. Shama menen 40 minut dawamında, 2009-jıldıń 31-yanvarında barlıq izlew nátiyjeleri qátelik penen zıyanlı dep belgilengen hám sonlıqtan olardı basıw múmkin emes edi; onıń ornına eskertiw xabarı kórsetildi hám paydalanıwshı soraǵan URL adresin qoldan kirgiziwi talap etildi. Bul qáte adam qátesi sebepli júz bergen[125][126][127][128]. «/» URL adresi (barlıq URL adreslerine keńeytiletuǵın) qátelik penen zıyanlı úlgiler faylına qosılǵan[126][127].
Izlew nátiyjeleriniń múmkin bolǵan nadurıs qollanılıwı
2007-jılı bir topar izertlewshiler paydalanıwshılardıń informaciya tabıw ushın tek Google Izlewge súyeniw tendenciyasın bayqadı. Olar bılay dep jazdı: «Google interfeysi menen paydalanıwshıda izlew nátiyjeleri qandayda bir tolıqlıqtı ańlatadı degen tásir payda boladı. ... Shınında da, eger basqa izertlew quralların da birlestirse kóriwge bolatuǵın nárselerdiń tek kishkene bólegin ǵana kóredi.»[129].
FTC shtrafları
2012-jılı AQSH Federal Sawda Komissiyası Google kompaniyasın Apple kompaniyasınıń Safari veb-brauzeri paydalanıwshılarınıń qupıyalıǵın buzbaw boyınsha kelisimin buzǵanı ushın 22,5 million AQSH dolları muǵdarında shtraf óndirip aldı[130]. FTC jáne de Google kompaniyasınıń óz izlew nátiyjelerinde óz xızmetlerine artıqmashılıq beriwi monopoliyaǵa qarsı nızamlardı buzıp atırǵanın teksiriwdi dawam etti[131].
Apple kompaniyasına tólemler
2023-jıldıń noyabr ayında Google kompaniyasına qarsı dawam etip atırǵan monopoliyaǵa qarsı sud processi barısında Chikago universitetiniń ekonomika professorı Google kompaniyasınıń paydalanıwshılar Google xızmetine Safari brauzeri arqalı kirgen waqıtta payda bolǵan barlıq izlew reklama túsiminiń 36 procentin Apple kompaniyasına tóleytuǵının anıqladı. Safari paydalanıwshılarınan alınǵan túsim qupıya saqlanǵan, biraq 36 procent kórsetkishi onıń on milliardlaǵan dollar bolıwı múmkin ekenin kórsetedi.
Apple hám Google kompaniyaları ózleriniń izlew sisteması boyınsha kelisiminiń anıq shártlerin ashıp beriw olardıń básekileslik jaǵdaylarına zıyan keltiretuǵının ayttı. Biraq, sud bul informaciyanıń monopoliyaǵa qarsı iste áhmiyetli ekenin hám onı ashıp beriwdi buyırdı. Bul ashılıw Google kompaniyasınıń izlew sistemaları bazarındaǵı ústemligi hám onıń Apple menen kelisimleriniń básekileslikke qarsı potencial tásirleri haqqında táshiwishler payda etti[132].
Remove ads
Toqtatılǵan funkciyalar
Shet tillerdegi betlerdi awdarıw
2013-jıldıń may ayına shekem Google Search izlew sorawların basqa tillerge awdarıw funkciyasın usınǵan edi. Googledıń wákili Search Engine Land ke: «Funkciyalardı alıp taslaw bárhama qıyın, biraq biz hárbir sheshim hám onıń paydalanıwshılarımızǵa tásiri haqqında júdá kóp oylanamız. Tilekke qarsı, bul funkciya hesh qashan kóp qollanılmadı» dep ayttı[133].
Tez izlew
Tez izlew 2010-jıldıń sentyabr ayında paydalanıwshı izlew sorawın teriw barısında usınılǵan nátiyjelerdi kórsetetuǵın funkciya retinde járiyalandı, dáslep tek ayırım ellerde yaki dizimnen ótken paydalanıwshılar ushın[134]. Jańa sistemanıń tiykarǵı artıqmashılıǵı waqıttı únemlew qábileti boldı, sol waqıttaǵı izlew ónimleri hám paydalanıwshı tájiriybesi boyınsha vice-prezident Marissa Mayer bul funkciyanıń hárbir izlewde 2-5 sekund únemleytuǵının málimledi hám «Bul dáslep kóp kórinbewi múmkin, biraq ol jıynalıp baradı. Google Instant penen biz paydalanıwshılarımızǵa hár ótken sekundta 11 saat únemleymiz dep esaplaymız!» dep túsindirme berdi[135]. Search Engine Land-ten Mett Van Vagner: «Jeke ózim, Google Instant maǵan unaydı hám menińshe, ol izlewdiń islew usılınıń tábiyiy rawajlanıwın kórsetedi» dep jazdı, hám de Googledıń jámiyetshilik penen baylanıs tarawındaǵı háreketlerin maqtap: «Tek bir baspasóz konferenciyası hám bir neshe jaqsı jaylastırılǵan intervyu menen Google bul salıstırmalı túrde kishi tezlik jaqsılanıwın dıqqat tartatuǵın bas bet jańalıǵına aylandırdı» dep jazdı[136]. Bul jańalanıw jáne de kompaniyanıń Google Searchtiń tiykarǵı texnologiyasın HTMLden AJAXqa ózgertkeni menen de belgili boldı[137].
Tez izlew funkciyasın qálemegenler ushın onı Googledıń «tańlawlar» menyusı arqalı óshirip qoyıw múmkin edi[138].
2600: The Hacker Quarterly basılımı Google Instant usınılǵan nátiyjelerdi kórsetpeytuǵın sózlerdiń dizimin dúzdi, oǵan baylanıslı Googledıń wákili Mashableǵa tómendegi málimlemeni berdi[139]:
«Belgili bir tema boyınsha izlew sorawların kórmewińizdiń bir neshe sebepleri bar. Basqa nárseler menen birge, biz pornografiya, zorlıq-zombılıq hám jekkóriwshilik sózleri ushın sheklewlerdiń tar toplamın qollanamız. Avtotoltırıwdan sorawlardı alıp taslaw qıyın másele ekenin hám onıń ayırım sóz hám sóz dizbeklerin qara dizimge kirgiziwden ápiwayı emes ekenin atap ótiw áhmiyetli.
Izlewde biz kúnine bir milliardtan aslam soraw alamız. Usıǵan baylanıslı, biz alıp taslawǵa algoritmlik tásildi qollanamız, hám izlew algoritmlerimiz sıyaqlı, bular da kemshiliksiz emes. Biz Avtotoltırıwdaǵı alıp taslawlarǵa kózqarasımızdı jaqsılaw ústinde jumıs islewdi dawam etemiz hám paydalanıwshılarımızdıń pikirlerin dıqqat penen tıńlap atırmız.»
«Biziń algoritmlerimiz tek ǵana ayrıqsha sózlerge emes, al sol sózlerge tiykarlanǵan quramalı sorawlarǵa hám barlıq tillerge de itibar beredi. Mısalı, eger orıs tilinde jaman sóz bolsa, biz orıssha sózdiń inglis tiline transliteraciyasın óz ishine alǵan quramalı sózdi alıp taslawımız múmkin. Biz sonday-aq berilgen sorawlar boyınsha izlew nátiyjeleriniń ózin de qaraymız. Mısalı, eger belgili bir soraw boyınsha nátiyjeler pornografiyalıq bolıp kórinse, biziń algoritmlerimiz sol sorawdı Avtotoltırıwdan alıp taslawı múmkin, hátte eger sorawdıń ózi biziń qaǵıydalarımızdı buzbasa da. Bul sistema jetilisken de, dárhal isleytuǵın da emes, hám biz onı jaqsılaw ushın jumıs islewdi dawam etemiz.»
2017-jıldıń 26-iyulında Google Instant nátiyjelerin alıp tasladı, sebebi mobil qurılmalarda izlewler sanı kóbeyip baratırǵan edi, onda izlew menen óz-ara tásir, sonday-aq ekran ólshemleri kompyuterden ádewir parıq qıladı[140][141].
Instant aldın ala kóriw
«Instant aldın ala kóriw» izlew nátiyjeleriniń veb-betleriniń skrinshotların olardı ashpastan aldın ala kóriwge múmkinshilik berdi. Bul funkciya 2010-jıldıń noyabr ayında kompyuter veb-saytına kirgizilgen hám 2013-jıldıń aprel ayında tómen paydalanıw sebepli alıp taslanǵan[142][143].
Arnawlı shifrlanǵan izlew beti
Hár túrli izlew sistemaları shifrlanǵan veb-izlew múmkinshiliklerin usınadı. 2010-jıldıń may ayında Google SSL-shifrlanǵan veb-izlewdi iske qostı[144]. Shifrlanǵan izlewge encrypted.google.com
[145] adresi arqalı kiriw múmkin edi. Biraq, búgingi kúnde veb-izlew ádettegidey Transport Layer Security (TLS) arqalı shifrlanadı, sonlıqtan eger veb-brauzer TLS ti qollap-quwatlasa, hárbir izlew sorawı avtomatik túrde shifrlanadı[146]. Google óziniń qollap-quwatlaw veb-saytında encrypted.google.com adresi 2018-jıldıń 30-aprelinde óshiriletuǵının járiyaladı, onıń sebebi retinde barlıq Google ónimleri hám kópshilik jańa brauzerler HTTPS jalǵanıwların paydalanatuǵının kórsetti[147].
Real waqıt rejimindegi izlew
Google real waqıt rejimindegi izlew - bul Google izlewdiń bir ózgesheligi bolıp, onda izlew nátiyjeleri geyde Twitter, Facebook, bloglar hám jańalıqlar veb-saytları sıyaqlı dereklerden alınǵan real waqıt rejimindegi informaciyanı da óz ishine alatuǵın edi[148]. Bul ózgeshelik 2009-jıldıń 7-dekabrinde iske qosıldı[149] hám Twitter menen kelisim múddeti pitkennen keyin 2011-jıldıń 2-iyulında toqtatıldı[150]. Real waqıt rejimindegi izlew 2010-jıldıń 24-fevralınan baslap Facebook status jańalanıwların da óz ishine aldı[151]. Real waqıt rejimindegi izlewge uqsas ózgeshelik Microsoft kompaniyasınıń Bing izlew sistemasında álleqashan bar bolıp, ol Twitter hám Facebook tan alınǵan nátiyjelerdi kórsetetuǵın edi[152]. Sistemanıń interfeysi tiykarǵı bólimde tikkeley, tómenge qaray «aǵıp» turǵan postlardı kórsetetuǵın edi (onı toqtatıw yamasa qayta baslaw múmkin edi), al belgili bir izlew sózi yamasa xeshtegti óz ishine alǵan postlardıń jiyiligin kórsetetuǵın diagramma bettiń oń múyeshinde, eń kóp qayta járiyalanǵan postlar hám sırtqı siltemeler diziminiń ústinde jaylasqan edi. Xeshteg izlew siltemeleri de qollap-quwatlanatuǵın edi, sonday-aq Twitter de jaylastırılǵan «reklamalanǵan» tvitler (turaqlı túrde aǵımnıń ústinde jaylasqan) hám qayta tvitlengen súwret yamasa video siltemeleriniń miniatyuraları da bar edi.
2011-jıldıń yanvar ayında real waqıt rejimindegi izlew nátiyjeleri menen birge postlardıń geolokaciya siltemeleri de qoljetimli boldı. Sonıń menen birge, sindikaciyalanǵan yamasa qısqartılǵan siltemelerdi óz ishine alǵan postlar silteme: soraw opciyası arqalı izleniwi múmkin boldı. 2011-jıldıń iyul ayında real waqıt rejimindegi izlewge kiriwdiń ilajı bolmadı, Google qaptal panelindegi Real waqıt siltemesi joǵalıp, onıń burınǵı URL adresine Google tárepinen jaratılǵan arnawlı 404 qáte beti payda boldı. Google dáslep bul úzilistiń waqıtsha ekenin hám Google+ ti iske qosıw menen baylanıslı ekenin ayttı[153]; keyinirek olar bunıń tvitlerge kiriw múmkinshiligin beriw ushın Twitter menen dúzilgen kommerciyalıq kelisimniń múddeti pitkenine baylanıslı ekenin málim etti[154].
Remove ads
Derekler
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads