Socolata
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Socolata[1] seu chocolata[2] est potio e tostis Theobromatis nucleis facta. Socolata etiam dicitur alimentum solidum aut amarum aut dulce ex eisdem nucleis tostis et contritis compactum. Patria socolatae est America Media. Conquisitatores Hispani usum potionis in Mexico apud Aztecos saeculo sexto decimo animadverterunt et in Europam introduxerunt.
Remove ads
De nominibus
Vocabulum "cacao" e lingua gentis Olmecae ortum esse, inde ad linguas Mayenses, inde ad Nahuatl pervenisse censetur. In Hispanicam Latinamque et alias linguas Europaeorum cito assumptum est post annum 1526 quo sectatores Cortesii mores Aztecorum observare et describere coeperunt. Latine sicut Hispanice "cacao" ab origine tam de potione quam de seminibus dicebatur, sed saeculo XVI exeunte verbum novum "chocolate" vel "chocolata", origine sine dubio Nahuatl sed etymologia haud certa, linguis Europaeis adhibita est ad potum denotandum.[3]
Remove ads
Historia ante Mutezumam mortuum
Botanici archaeologique plures, qui arborem Theobroma cacao millennio II a.C.n. exeunte in America media domesticatum esse censebant, recentius confiteri suadentur speciem in Amazonia occidentali neque alibi nativam esse;[4] ibi prope limites Peruviae Brasiliaeque et Aequatoriae diversitatem suam geneticam maximam monstrare;[5] ibidem ad usum humanum conversam esse.[6] Frequentatores illius loci, quam archaeologi Santa Ana-La Florida appellant, in parte australissima Aequatoriae ad fundum vallis tributariae Amazonicae absconditi, a medio millennio III a.C.n. potum e fructibus cacai derivatum iam sumebant.[7] Testimonia huius usus etiam e locis archaeologicis mediae Americae nonnullis referuntur, sed recentioribus, videlicet Puerto Escondido Honduriae et Paso de la Amada civitatis Chiapae in Mexico.[8] Sed studia chemica fictilium, quibus theobrominum detegitur speciei T. cacao certe vestigium, de natura potionis pauca dicunt. His enimvero regionibus nostro tempore cicha seu potio alcoholica e suco fructuum cacai facta a populis indigenis consumi solet.[9]
Cicha e cacao non est chocolata. Usus antiquissimus chocolatae verae (i.e. potionis stimulantis e seminibus cacai torrefactis et contusis factae) ibi quaeri potest, ubi vestigia seminum cacai molitorum aut testimonia consumptionis chocolatae calidae aëratae primum videntur: seminibus non molitis haec potio confici haud potest; sine calefactione et aëratione stimulatio aegre sentitur. Quae aëratio, ab Hispanis aliisque recentioribus cum molinillo effecta, simplici tranfusione e vase manu elevato in vas solo positum effecerunt Aztecae, sicut in Codice Tudela stilo Europaeo usum Mexicanum depingitur (f. 3r; vide imaginem). Ita iam antea effecerunt Olmecae, sicut Vas Princetonianum saeculi fere VIII p.C.n. in episodio mythologico monstrat (vide imaginem). Olmecorum metropolis ad locum archaeologicum San Lorenzo civitatis Verae Crucis in Mexico reperta est. Ibi in vasis vestigia theobromini reperta sunt.[10] Mayae avide potionem socolatam sumere solebant, vasis certe cylindricis utentes, fortasse etiam vasis, quibus canales inserti sunt (quidam autem hanc usum negant).[11] Nomen kakaw "cacao", si re vera apud Olmecos ortum sit, a Mayis certe usitatum est.[12]
Ab his ad Aztecos transmissum est necnon ad populos Americae Septentrionalis, inter quos homines Utam frequentantes socolatam a saeculo VIII,[13] Anasazi a saeculo XI cognoverunt.[14] Auctores plurimi de socolatae usu apud Aztecos scripserunt,[15] quorum antiquissimi expeditionis in Mexicum Ferdinandi Cortesii participes erant, videlicet Bernardus Díaz del Castillo et ille qui, nomine ignoto, "conquisitor anonymus" (Conquistador Anónimo) nuncupatur. Huius narratio Italiane nobis servatur. "Vinum," ita enim nominat, "quod bibunt variis modis faciunt, sed primum nobilissimumque, quo utuntur, est potio cachanatle appellata de seminibus fructus arboris nuci Indico similis, e quibus grana magna extrahunt. Hae grana principalem monetam per illam regionem currentem constituere habentur".[16] Díaz, eques Hispanus, iam ante Temistitlanam pervenerat usum socolatae brevibus verbis relatus est: "eis gallinas (i.e. gallopavones) intulerunt multumque cacaum paraverunt, potionem inter hos principalem"[17] Idem auctor descriptionem classicam praebet de socolatae usu dum Mutezuma cenabat, ab Hispanis exploratoribus, non iam conquisitoribus, observatus:
- De cuando en cuando, traían en unas como a manera de copas de oro fino con cierta bebida hecha del mismo cacao; decían que era para tener aceso con mujeres, y entonces no mirábamos en ello; mas lo que yo vi, que traían sobre cincuenta jarros grandes, hechos de buen cacao, con su espuma, y de aquello bebía, y las mujeres le servían al beber con gran acato. Y algunas veces, al tiempo de comer, estaban unos indios ... que le cantaban y bailaban, porque el Montezuma era aficionado a placeres y cantares. E aquellos mandaba dar los relieves y jarros del cacao
("Interdum in cyathis ut ita dicam aureis delicatis potionem aliquam ex eodem cacao factam inferebant antequam ad mulieres suas iret, neque tunc plura quaerebamus, sed plus quam quinquaginta scyphos boni cacai repletos ita parari illoque a mulieribus summo obsequio proferri vidi. Nonnumquam ad cenam adstabant Indi ... qui cantitabant saltitabantque [nam Mutezuma oblectationes et cantilenas diligebat] quibus ille reliquias cacai scyphosque dari iubebat").[18] Gundisalvus de Oviedo, primus auctorum de historia naturali Novi Mundi, anno 1526 confectionem potionis cacai extractionemque laboriosam butyri cacai descripsit. Potionis facultatem stimulantem curiose observavit admixturamque aceotis, qui color ruber ad similitudinem sanguinis humanae confert, relatus est. [19]
In socolatam potiones addebantur Bixa orellana, Bourreria huanita, Calocarpum mammosum, Ceiba fortasse pentandra, Chiranthodendron pentadactylon, Cymbopetalum penduliflorum, Magnolia mexicana, Piper amalago, Tagetes lucida, Vanilla planifolia, Zea mays[20]
Remove ads
Historia post Mutezumam mortuum
Chocolata, quae ante adventum Hispanorum undique per Mexicum sumpta est, sub imperio Hispanorum tam ab Hispanis quam ab indigenis eligebatur. "Hic cacao," ait Toribius Motolinia rerum gestarum scriptor, "potio est valde generalis, quae contusa maizioque aliisque seminibus contusis mixta per omnem regionem bibita. Bona est potionemque nutritivissimam habetur".[21] His verbis maizium, iam ab Oviedo aceote, mox ab Hieronymo Benzone capsicum inter admixturas chocolatae relatum est:
- "Potum ex eo confecturi, in testa fictili ad focum exsiccant, mox lapidibus quibus pinsitur panis, contusum & commolitum, fusumque in pateras ... paulatim aquâ temperant, atque interdum paululo piper quali vulgò utuntur [axi intelligit, quod vulgò Piper Brasilianum appellant] condiunt ... Ea caelia, sapore aliquantum amaro, satiat et refrigerat corpus, minimè tamen inebriat".[22]
Nomen chocolatae primum saeculo XVI exeunte legitur ab auctore Iosepho de Acosta, qui brevissimis verbis proprietatem libidinis stimulantem a mulieribus quaesitam primus omnium relatus est: Los Españoles y mas las Españolas hechas a la tierra se mueren por el negro chocolate ("Hispani atque potius Hispanae ibi educatae desiderio atrae chocolatae moriuntur").[23]
Adduntur piper nigrum, cinnamum, cardamomum, caryophyllum, anisum, amygdalae, saccharum, vanilla, aceote, maizium, nuces avellanae, capsicum, Piper amalago (mecaxochitl), Enterolobium cyclocarpum (huanacaxtle), rosa Alexandrina.[24]
Historia medicinalis
- Prodest cordi, quia aequum facit sanguinis fluxum.
- Stimulat systema nervorum et cordis musculos.
- Affert quendam commoditatis sensum, quia serotoninam liberat.
Origines et varietates
Adiutores indigenae, qui ante annum 1569 ad Historiam generalem Bernardini de Sahagun collaborabant, sic arte rhetorica Navatlaca varietates chocolatae, in nundinis Aztecorum venditatas, enumeraverunt:
- Nononquah tlanamaca, tlaihipantilia nonquah, ciccan quinamaca;
- Yn chamavac in tepitztic, nonquauh yn patzavac yn cacaltic xamanqui yn xahxamqui;
- Nonquah yn cacavatlalli yn teuhtic.
- Nonquah yn tochtepecayutl yn chila cachtic,
- Nonquah yn anavacayutl, nonquah yn quauhtemaltecayotl, nonquah yn coatolcayotl xolotecayotl;
- Nonquah quinamaca yn çacaloltocayotl yn ticevac y xoxouhqui y xochicacavatl
("Separatim quamque classem venditat, species consulto separat; hic grana pinguia, firma, istic rugosa, viscosa, fracta, fragmentata; illic pulverata, cacai pulvis. Hic cacao quod e Tochtepetl capsici grana simulat, istic quod ex Anáhuac, e Guatimalia, e Coatulco et Xoloteca venit, illic e Çacatollan quod candidum, quod viride, quod flos est cacai").[25]
Remove ads
De modis hodiernis
Chocolata, quia artífices suis cuiusque utuntur fabricationis praeceptis, haud semper eundem habet ubique saporem aspectumque. Secundum diversa fabricandi praecepta, potest lacti, saccharo, fructibus et nucibus, piperi aliisve condimentis misceri. Chocolata solida secundum lactis et sacchari additionem colore distinguitur, atra, lactea, alba. Socolata atra vel amara, licet quadam temperetur condimentorum mixtura, est harum trium sincerissima. Socolata lactea, ut ipso indicatur nomine, magna parte e lacte fabricatur. Socolata alba non e pulvere sed e butyro cacai fabricatur saccharoque miscetur.
Remove ads
Notae
Bibliographia
Nexus interni
Nexus externi
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads