braeke

Algemein Gesjreve Limburgs

Wirkwaord

braeke (Nederlands: breken, ploegen, braken, scheuren van weiland)

• Mofers: brae~ke (brik, braa~k > broo\k, bro\ke, gebrao~ke)

Varrejasie

• (van vlas) brake

Verveuging

brik, brook, gebraoke

Wirkwaord

zich braeke (Nederlands: scheet, een wind laten, letterlijk: zich breken)

• Mofers: d'r ènnen aa~frie~te

Verveuging

brik, brook, gebraoke

Mofers

Wirkwaord

Lemma

braeke /brɛ́:kʲe/

1. (óneuvergenkelik) (ergatief) (reflexief) in stökker oeterein valle

   Dae sjokelaad brik zich slech.

   Dizmiddig is bie ós 'n vaas gebraoke.

2. (euvergenkelik) get in stökker deile (döks mit geweldj)

   Ich höb det glaas gebraoke wie ich 'm ómsteet.

3. (óneuvergenkelik) verangere vanne richting (gezag van leechstraole)
4. (euvergenkelik) (óneuvergenkelik) 'ne bandj kepot make (tösse twieë luuj)

   Zie höbbe mit einanger gebraoke wie det veurval nao boete kwaam.

5. (synoniem) anger waord veur opdeile

Aafbraeking

• brae-ke

Aafleijinge

• braekbaar, braeker, braeking, gebraek, gebraoke, gebrieëks
• braekboean, braekhout, braekiezer
• aafbraeke, aanbraeke, aopbraeke, doorbraeke, ewegbraeke, inbraeke, kepotbraeke, losbraeke, oetbraeke, óngerbraeke, óntbraeke, opbraeke, verbraeke, wegbraeke

Verwantje wäörd

• breuk, brieëkelik, bruike
• knakke, spliete

Zagswies

• Die 't slechste wirke kónne, braeke de meiste steel: Die waat 't minste daovanaaf wete veroearzake de grótste naodeil.
• hals en nak braeke:
  1. de kans loupe det lidmaote gebraoke waeren es e gevolg van waoghalzerie of door 'ne slechten óngergróndj wo m'n euverhaer mót loupe
  2. zichzelf hieël erg in gevaor bringe
• Me kan gein iezer braeke mit henj (ouch: Doe kóns ...): Waat ónmeugelik is, kan me neet doon.
• nag noeatj 'ne sjöppesteel gebraoken höbbe: nag noeatj hel gewirk höbbe
• Noe brik mich de klómp! Det haw ich neet zeen aankómme! (wuuert gezag van get det negatief oetpak)
• zich de kop braeken euver get: hieël zwaor euver get naodinke

Vermeljing

• Bakkes, Pierre: Mofers Waordebook, Stichting Mofers Waordebook (2007); p. 90.

Verveuging

		ich		doe		det		veer		geer		zie		deilwaord
		radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison
hujigen tied	sjrif	braek		briks ↓brèks		brik ↓brèk		braeke	braeken	brek ↓brik ↓brèk		braeke	braeken	braekendj
	IPA	/brɛ́:kʲ/	/brɛ́:gʲ/	/brɪks/ /bre̞ks/	/brɪgz/ /bre̞gz/	/brɪkʲ/ /bre̞kʲ/	/brɪgʲ/ /bre̞gʲ/	/brɛ́:kʲe/	/brɛ́:kʲen/	/brækʲ/ /brɪkʲ/ /bre̞kʲ/	/brægʲ/ /brɪgʲ/ /bre̞gʲ/	/brɛ́:kʲe/	/brɛ́:kʲen/	/brɛ́:kʲeɲɟ/
vergangen tied	sjrif	braak brook		braaks brooks		braak brook		broke	broken	brook		broke	broken	gebraoke	gebraoken
	IPA	/brá:k/ /brò:k/	/brá:g/ /brò:g/	/brá:ks/ /brò:ks/	/brá:gz/ /brò:gz/	/brá:k/ /brò:k/	/brá:g/ /brò:g/	/brò:kə/	/brò:kən/	/brò:k/	/brò:g/	/brò:kə/	/brò:kən/	/ɣə'brɒ́:kə/	/ɣə'brɒ́:kən/
vergangen tied (kónjunktief)	sjrif	brook		brooks		brook		broke	broken	brook		broke	broken	gebraoke	gebraoken
	IPA	/brò:k/	/brò:g/	/brò:ks/	/brò:gz/	/brò:k/	/brò:g/	/brò:kə/	/brò:kən/	/brò:k/	/brò:g/	/brò:kə/	/brò:kən/	/ɣə'brɒ́:kə/	/ɣə'brɒ́:kən/
gebi-jjendje wies	sjrif			braek!				braeke-v'r		braektj! braek!
	IPA			/brɛ́:kʲ/	/brɛ́:gʲ/			/brɛ́:kʲever/		/brɛ́:kʲ(c)/	/brɛ́:gʲ(ɟ)/
substantivering		infinitief		gerundium I		gerundium II		supinum				participium
		radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal		liaison		radikaal		liaison
	sjrif	braeke	braeken	gebraek ó		braeke	braeken	braekentaere		braekentaeren		gebraeke		gebraeken
	IPA	/brɛ́:kʲe/	/brɛ́:kʲen/	/ɣə'brɛ́:kʲ/	/ɣə'brɛ́:gʲ/	/brɛ́:kʲe/	/brɛ́:kʲen/	/brɛ́:kʲen̥'tɛ̀:re/		/brɛ́:kʲen̥'tɛ̀:ren/		/ɣə'brɛ́:kʲe/		/ɣə'brɛ́:kʲen/

In anger spraoke

[1]

bewirk

• Algemein Gesjreve Limbörgs: braeke

Albanees: thyej(sq:) Frans: briser, casser(fr:) Ieslandjs: rjúfa(is:) Ingels: break(en:)

Nederlandjs: breken(nl:) Pruus: brechen Spaans: romperse Zweeds: gå sönder

[2]

bewirk

• Algemein Gesjreve Limbörgs: braeke

Albanees: thyej(sq:) Frans: briser, casser(fr:) Ingels: break(en:) Nederlandjs: breken(nl:)

Pruus: brechen Spaans: romper Zweeds: slå sönder, bryta

Zelfstenjig naamwaord

Neet-lemma

braeke ó /brɛ́:kʲe/

1. (gerundium) gerundium II van braeke
   

Raod

Deze vorm (gerundium II taenge I) geldj es (neutraal) spraokgebroek sónger negatieve bieklank.

Aafbraeking

• brae-ke

Verbuging

		inkelvaad		mieëvaad
		radikaal	liaison	radikaal	liaison
nom.	sjrif	braeke	braeken	—
	IPA	/brɛ́:kʲe/	/brɛ́:kʲen/	—
dim.	sjrif	—		—
	IPA	—		—
dat.	sjrif	braeke	braeken	—
	IPA	/brɛ́:kʲe/	/brɛ́:kʲen/	—

Wirkwaord

Neet-lemma

braeke /brɛ́:kʲe/

1. (neet-lemma) mieëveljigen ieëste-persoeansvorm (veer) innen hujigen tied van braeke
2. (neet-lemma) mieëveljigen derdje-persoeansvorm (zie) innen hujigen tied van braeke

Aafbraeking

• brae-ke