vare

Algemein Gesjreve Limburgs

Wirkwaord

vare (Nederlands: rijden (voortbewegen in een voertuig), varen, ervaren, sollen)

• Mofers: va~re (veu~rt, voo~r, vo~re, geva~re)

Sinneniem

• (in 'ne wage) bolle

Verveuging

veurt, voor, gevare

Mofers

Wirkwaord

Lemma

vare /vá:rə/

1. (óneuvergenkelik) zich vanne ein plaats nao de anger verplaatsen in of mit e vaartuug (wie 'ne boeat of e sjeep)
2. (óneuvergenkelik) zich vanne ein plaats nao de anger verplaatsen in of mit e veurtuug (wie 'ne wage, 'n bös, 'ne fietsj of 'nen trein)
3. (euvergenkelik) (ajerwèts) van e zeker gestèldjheid of gemood zeen

   Wie veurs toe nao al det gebeurd is?

4. (euvergenkelik) get verveure vanne ein plaats nao die anger

   Frenske mós 'n ganse vrach nao Mestreech vare.

Raod

Veur verplaatsingen op e bieës (wie op e paerd) gebroek m'n 't waord "rieje".

Aafbraeking

• va-re

Aafleijinge

• gevaers, vaarbaar, vaarder, vaart, vaering
• aafvare, aanvare, achteroetvare, bevare, doeadvare, doorvare, euvervare, ewegvare, invare, langsvare, misvare, mitvare, naovare, oetvare, ómvare, opvare, róndjvare, taengevare, trögkvare, vasvare, vervare, wegvare
• vaarkoe, vaarleis, vaarstieger, vaarraad, vaartuug
• autovare, raekeningvare

Verwantje wäörd

• besture, vlege, zeile

Zagswies

• emes achterop vare: emes van achter genieëke door te vare
• Es drek mès wuuert, wiltj t'r gevare waere: Wen emes dae nieks veurstèltj 'n gooj peziesie verkrieg, wiltj t'r g'ieërd waere.
• get laote vare: aafzeen van get, get neet doon
• mès vare: mès vanne mèshoup nao 't veldj vare mitte mèsker
• zeik vare
• Es antjwaord oppe vraog Waartoe zijn wij op aarde? inne kattekeismes, waas 't antjwaord:

  Veer zeen op aarde, óm mitte sjörsker te vare: Luuj zeen oppe aerd veur te wirke.

Verveuging

		ich		doe		det		veer		geer		zie		deilwaord
		radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison
hujigen tied	sjrif	vaar		veurs		veurt ↓veurtj		vare	varen	vaart ↓vaartj		vare	varen	varendj
	IPA	/vá:r/		/vǿ:r̥s/	/vǿ:rz/	/vǿ:r̥t/ /vǿ:r̥c/	/vǿ:rd/ /vǿ:rɟ/	/vá:rə/	/vá:rən/	/vá:r̥t/ /vá:r̥c/	/vá:rd/ /vá:rɟ/	/vá:rə/	/vá:rən/	/vá:rəɲɟ/
vergangen tied	sjrif	voor		voors		voor		vore	voren	voortj		vore	voren	gevare	gevaren
	IPA	/vó:r/		/vó:r̥s/	/vó:rz/	/vó:r/		/vó:rə/	/vó:rən/	/vó:r̥c/	/vó:rɟ/	/vó:rə/	/vó:rən/	/ɣə'vá:rə/	/ɣə'vá:rən/
gebi-jjendje wies	sjrif			vaar!				vare-v'r		vaartj!
	IPA			/vá:r/				/vá:rəvər/		/vá:r̥c/	/vá:rɟ/
substantivering		infinitief		gerundium I		gerundium II		supinum				participium
		radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal	liaison	radikaal		liaison		radikaal		liaison
	sjrif	vare	varen	gevaar ó		vare	varen	varentaere		varentaeren		gevare		gevaren
	IPA	/vá:rə/	/vá:rən/	/ɣə'vá:r/		/vá:rə/	/vá:rən/	/vá:rən̥'tɛ̀:re/		/vá:rən̥'tɛ̀:ren/		/ɣə'vá:rə/		/ɣə'vá:rən/

In anger spraoke

[1]

bewirk

• Algemein Gesjreve Limbörgs: vare

Fins: ajaa Frans: aller(fr:), voyager Ieslandjs: bera Ingels: sail(en:)

Nederlandjs: varen Pruus: fahren Spaans: llevar Zweeds: resa, fara, åka

[2]

bewirk

• Algemein Gesjreve Limbörgs: vare

Fins: ajaa Frans: aller(fr:), voyager Ieslandjs: keyra, aka(is:) Ingels: drive Nederlandjs: rijden

Pools: prowadzić(pl:), prowadzić(pl:) Pruus: fahren Sjinees: 乘(zh:) Spaans: llevar, andar(es:) Zweeds: köra, resa, åka

Eigenaam

Lemma

't Vare ó /và:rə/

1. (alternatief) alternatieve vorm veur Fare

Raod

Deze vorm huuertj m'n op 't Mofers minder wie de gebroekelike vorm, mer is neet minder-good Mofers. 't Gebroek is neet stuuerendj en wuuertj dus neet aafgeraoje.

Wie alle eigename sjrieve v'r "Vare" mit 'n houflètter.

Aafbraeking

• Va-re

Zagswies

• in 't Vare

Verbuging

		inkelvaad		mieëvaad
		radikaal	liaison	radikaal	liaison
nom.	sjrif	Vare	Varen	—
	IPA	/và:rə/	/và:rən/	—
dim.	sjrif	—		—
	IPA	—		—

Zelfstenjig naamwaord

Lemma

vare m (?) > v /vá:rə/

1. (alternatief) alternatieve vorm veur varen

Raod

Deze vorm huuertj m'n op 't Mofers minder wie de gebroekelike vorm, mer is neet minder-good Mofers. 't Gebroek is neet stuuerendj en wuuertj dus neet aafgeraoje.

Aafbraeking

• va-re

Verbuging

		inkelvaad		mieëvaad
		radikaal	liaison	radikaal	liaison
nom.	sjrif	vare	varen	vares
	IPA	/vá:rə/	/vá:rən/	/vá:rəs/	/vá:rəz/
dim.	sjrif	vaereske	vaeresken	vaereskes
	IPA	/vɛ́:re̽skʲe/	/vɛ́:re̽skʲen/	/vɛ́:re̽skʲes/	/vɛ́:re̽skʲez/

Raod

Bakkes guuef gènnen diminutief op.

Zelfstenjig naamwaord

Neet-lemma

vare ó /vá:rə/

1. (gerundium) gerundium II van vare
   

Raod

Deze vorm (gerundium II taenge I) geldj es (neutraal) spraokgebroek sónger negatieve bieklank.

Aafbraeking

• va-re

Verbuging

		inkelvaad		mieëvaad
		radikaal	liaison	radikaal	liaison
nom.	sjrif	vare	varen	—
	IPA	/vá:rə/	/vá:rən/	—
dim.	sjrif	—		—
	IPA	—		—
dat.	sjrif	vare	varen	—
	IPA	/vá:rə/	/vá:rən/	—

Wirkwaord

Neet-lemma

vare /vá:rə/

1. (neet-lemma) mieëveljigen ieëste-persoeansvorm (veer) innen hujigen tied van vare
2. (neet-lemma) mieëveljigen derdje-persoeansvorm (zie) innen hujigen tied van vare

Aafbraeking

• va-re