Горенци (Охридско)

Горенци — село во Општина Дебрца.

Горенци
Горенци Местоположба на Горенци во Македонија Горенци на карта
Координати 41°11′25″N 20°45′27″E
Општина	Дебрца
Население	223 жит. (поп. 2021)[1]
Шифра на КО	19012
Надм. вис.	1.077 м
Горенци на општинската карта Атарот на Горенци во рамките на општината
Горенци на Ризницата

Географија и местоположба

Селото Горенци се наоѓа во Струшкото Поле, на 13 км северозападно од Охрид.

Историја

Подрачјето на Горенци е населено барем од римско време, за што сведочи наоѓалиштето Тигари на падина североисточно од селото.^[2]

Според податоците од 1873 година, селото имало 37 домаќинства со 87 жители христијани (Македонци) и 16 муслимани.^[3] Според податоците на Васил К’нчов од 1900 година, селото имало 130 жители христијани (Македонци).^[4]

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 466 —     1953 512 +9.9% 1961 589 +15.0% 1971 605 +2.7% 1981 610 +0.8%	Година Нас. ±% 1991 485 −20.5% 1994 369 −23.9% 2002 316 −14.4% 2021 223 −29.4%

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Горенци е претставено како мешано македонско-албанско село во Охридската каза на Битолскиот санџак со 30 куќи.^[5]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 150 Македонци и 150 Албанци.^[6]

Според пописот на населението на Македонија од 2002 година, селото имало 316 жители, од кои 169 Македонци, 145 Албанци и 2 останати.^[7]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 223 жители, од кои 87 Македонци, 57 Албанци, 2 Бошњаци, 2 останати и 75 лица без податоци.^[8]

На табелата е прикажан националниот состав на населението низ сите пописни години:^[9]

Година	Македонци	Албанци	Турци	Роми	Власи	Срби	Бошњаци	Ост.	б.п.	Вкупно
1948	—	—	—	—	—	—	—	—	—	466
1953	276	234	—	—	—	—	—	2	—	512
1961	312	277	—	—	—	—	—	—	—	589
1971	316	283	—	—	—	1	—	5	—	605
1981	365	192	—	—	—	—	—	53	—	610
1991	304	181	—	—	—	—	—	—	—	485
1994	220	149	—	—	—	—	—	—	—	369
2002	169	145	—	—	—	—	—	2	—	316
2021	87	57	—	—	—	—	2	2	75	223

Родови

Горенци е мешано македонско православно и албанско муслиманско село.

Според истражувањата на Бранислав Русиќ од крајот на 1940-тите, родови во селото биле:

Македонски

• Староседелци: Секуловци или Скоклевци (4 к.) и Даскаловци (1 к.)
• Доселеници: Ситниковци (12 к.) они се многу стари доселеници во селото. И не знаат од каде точно дошол основачот на родот; Ѓоковци или Тодоровци (6 к.) доселени се одамна однекаде; Чолевци или Наумовци (5 к.) биле на чифлиците во Мислешево, Оровник, Требеништа. Некои и во Романија. Мислат дека потекнуваат од селото Куратица; Брмбовци со Наумовци и Николовци (3 к.) доселени се од Дебрца. Не знаат точно дали се од Белчишта или Велмеј; Колмановци (1 к.) основачот на родот се доселил однекаде. Али по машка линија овој род е изумрен. Па него го продолжил домазет доселен од селото Косел; Лабовци (1 к.) доселени се од селото Мешеишта; Мацковци или Илчевци (3 к.) доселени се од селото Волино; Ивановци (2 к.) исто така од Волино.

Албански

• Стари: Куртовци (3 к.), Тајревци или Јајовци (4 к.), Тајровци (1 к.), Асановци и Суловци (3 к.), Мустафовци (2 к.) и Лутишовци (1 к.) за овие родови се збори, а посебно за Куртовци и Тајровци/Јајовци дека во минатото го говореле само македонскиот јазик. Почнале да склучуваат брачни врски со Албанците од струшките села, па брзо го заборавиле јазикот. Во родот Куртовци живееле браќата Рамадан и Бајрам кои меѓу себе говореле на македонски.
• Доселеници: Исовци (7 к.) доселени се од селото Мислодежда; Салиовци (6 к.) доселени се од селото Поум; Аџиовци (2 к.) исто така од Поум; Бургазовци (4 к.) одамна се овде. Не знаат точно дали се доселени од Бургас во Бугарија. Или името го добиле затоа што оделе на печалба во Бургас; Ајдаровци (1 к.) и Хоџа Бејто Муарем (1 к.) доселени се од селото Песочани; Мино (1 к.) он е Ром ковач. Во Горенци дошол од Лактиње. Подалечното потекло непознато.^[10]

Според истражувањата од 1977 година, родови во селото:

Македонски родови се: Ситниковци (8 к.), најстар род во селото; Ивановци (2 к.) по старост се втори во селото, доселени се од селото Волино; Петревци (1 к.) трет најстар род во селото; Чолевци (11 к.) доселени се од селото Куратица во овој род се знае следното родословие: Лазо (жив на 42 г. во 1980 година) Ристо-Косто понатамошните предци не ги знаат; Николовци (3 к.) и Андреевци (2 к.) доселени се од дебрчкото село Велмеј; Скокљевци (9 к.), Мицковци (3 к.), Климовци (6 к.), Тодоровци (5 к.), Блажевци (2 к.), Стојчевци (2 к.) и Крстановци (2 к.) се со непознато место на старина; Петревци (1 к.) потекнуваат од домазет кој дошол од селото Косељ.

Албански родови се: Таировци (7 к.); Бајрамовци (3 к.); Бељуљовци (2 к.) и Мустафовци (1 к.), четирите најстари албански родови во селото, само во родот Бељуљовци порано домашен јазик бил турскиот; Биба (10 к.) доселени се од селото Поум, таму имаат истоимени роднини, подалечно потекло од селото Бибање во околината на Пешкопеја го знаат следното родословие: Илмија (жив на 70 г. во 1980 година) Демир-Асан во селото Горенци се доселил споменатиот Демир; Дервишовци (3 к.) името го добиле по предокот Дервиш, овде се доселени од наведениот Поум, таму имаат истоимени роднини, подалечно потекло им е од околината на Скадар, од Скадар отишле најпрво во областа Мат, па од таму во Поум, го знаат следното родословие: Велија (жив на 86 г. во 1980 година) Амет-Љатим-Бајрам-Амет-Дервиш во селото Горенци дошол Љатив, додека Бајрам дошол во Поум; Исе (7 к.) доселени се од селото Мислодежда, подалечно потекло од околината на Пешкопеја и Бургад (6 к.) доселени се од охридското село Велестово, потекнуваат од Торбеш, порано куќниот јазик во овој род бил македонскиот, името на родот настанал по предокот Бајрам кој одел на „гурбет“ во Бургас.^[11]

Општествени установи

• Основно училиште „Дебрца“ до V одделение^[12], подрачно училиште на ОУ „Дебрца“ - Белчишта

Самоуправа и политика

Избирачко место

Во селото постои избирачкото место бр. 1344 според Државната изборна комисија, сместени во просториите на објект на поранешна "охридска трговија".^[13]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 302 гласачи.^[14]

Културни и природни знаменитости

Цркви^[15]

• Црква „Св. Троица“ од 1923 г. Денешната црква е изградена од 1990 до 1992 г., а живописана во 2001 година. Иконите во црквата се дело на иконописецот Рафаил Крстев од Лазарополе, изработени во 1923 г.
• Црква „Свети Никола“ е изградена в 1990 година.
• Црква „Свети Атанасиј“ е изградена во в 1988 г. врз темелите на постара црква.

Археолошки наоѓалишта^[2]

• Горенци — вила рустика од римско време
• Пуст Манастир — црква од раниот среден век
• Тигари — населба од римско време
• Требеништа - Сува Чешма — некропола од железното време

Личности

• Благоја Ристески — македонски партизан.
• Петруш Скоклески — македонски партизан.

Поврзано

• Дебрца
• Општина Дебрца
• Белчишта