Белчишта

Белчишта — село и административно седиште на Општина Дебрца, во областа Дебрца, во околината на градот Охрид. Населено е со Македонци христијани.

Белчишта
Седиште на општината на сретсело во Белчишта
Белчишта Местоположба на Белчишта во Македонија Белчишта на карта
Координати 41°18′10″N 20°49′49″E
Регион	Југозападен
Општина	Дебрца
Област	Дебрца
Население	297 жит. (поп. 2021)[1]
Пошт. бр.	6344
Повик. бр.	046
Шифра на КО	19003
Надм. вис.	780 м
Белчишта на општинската карта Атарот на Белчишта во рамките на општината
Белчишта на Ризницата

До 2004 година, селото претставувало административно седиште на поранешната истоимена општина, а служи како главно село за останатите села во областа Дебрца. Се наоѓа на десната страна од патот Охрид-Кичево.

Географија и местоположба

Белчишта е сместено во котлината Дебрца и претставува административно седиште на Општина Дебрца. Околни села се Ботун и Ново Село на запад и југозапад, Злести на југ, Горно и Долно Средоречје на исток, и Издеглавје и Песочани на север и северозапад.

Историја

Во XIX век, Белчишта се наоѓало во Охридската каза, нахија Дебрца, во Отоманското Царство.

Стопанство

Атарот зафаќа површина од 9,2 км². На него обработливото земјиште зазема површина од 585,4 ха, на шумите отпаѓаат 122,3 ха, а на пасиштата 93,8 ха. Селото има полјоделска функција.^[2]

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 989 —     1953 1.122 +13.4% 1961 1.203 +7.2% 1971 788 −34.5% 1981 615 −22.0%	Година Нас. ±% 1991 620 +0.8% 1994 489 −21.1% 2002 437 −10.6% 2021 297 −32.0%

Според податоците на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 година, во селото Белчишта имало 650 жители, сите Македонци христијани.^[3] По податоците на секретарот на Бугарската егзархија, Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Белчишта имало 752 жители.^[4]

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Белчица е претставено како чисто македонско село во Охридската каза на Битолскиот санџак со 90 куќи.^[5]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 1.050 Македонци.^[6]

Селото броело 1.203 жители во 1961 година, додека во 1994 година бројот се намалил на 489 жители.

Според последниот попис од 2002 година, селото Белчишта брои 150 домаќинства, со 437 жители, од кои 436 Македонци и 1 Србин. Од жителите 223 се мажи и 214 се жени.^[7]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 297 жители, од кои 268 Македонци, 1 Бошњак и 28 лица без податоци.^[8]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	650	752	989	1.122	1.203	788	615	620	489	437	297

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[9]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[10]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[11]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[12]

Родови

Белчишта е македонско село

Според истражувањата на Бранислав Русиќ во 1948 година, родови во селото Белчишта се:^[13]

• Староседелци: Таневци (23 к.), се делат на Недевци, Целевци, Настовци и Дуловци; Дојчиновци (5 к.), еден дел од родот се вика Филиповци; Блажевци или Новевци (7 к.); Блажевци (1 к.); Аировци (4 к.); Стевчевци и Боцевци (3 к.); Зељаровци (6 к.), се делат на Боклевци и Дичовци; Каљушовци (4 к.); Гредовци (8 к.); Мицковци (1 к.); Буљуковци (13 к.); Мушевци (1 к.); Нејковци (5 к.); Опеловци (2 к.); Кулевци или Циљковци (6 к.), некои од овој род се викаат Сиљановци, а други Сејсановци; Суклевци (4 к.); Гуцевци (1 к.); Чечовци (3 к.); Крчевци (3 к.); Тошевци (2 к.); Кочовци (3 к.) и Шаќировци (3 к.).
• Доселенички родови: Косарковци (4 к.), доселени се од селото Брежани; Рајчиновци (11 к.), доселени се од Дебарско, веројатно од селото Рајчица; Лукачовци (30 к.), се делат на Лукачевци, Василевци, Молковци и Стојковци, доселени се од селото Луково, Дебарски Дримкол; Малинковци (2 к.), доселени се од селото Брежани; Веровци (1 к.) и Гушевци (1 к.), доселени се од Охрид.
• Доселеници со непознато потекло: Букалевци (1 к.) и Китевци (4 к.).
• Роми: Максутовци (1 к.), доселени се од Кичево.

Според истражувањата пак на Јован Трифуноски во 1978 година, родови во селото се:^[14]

• Староседелски родови се: Каљушовци (10 куќи), Гредовци (10 куќи), Прлевци (8 куќи), Буљуковци (6 куќи), Белковци (4 куќи) , Шеќировци (8 куќи), Лупановци (9 куќи), Тошевци (4 куќи), Боцевци (20 куќи), Поповци (12 куќи) и Бутевци (8 куќи).
• Доселенички родови се: Таневци (40 куќи) доселени од селото Требеништа; Крчевци (8 куќи) доселени се од селото Слатино; Соколовци (целосно иселени од селото) доселени се од Мешеишта; Чифлижановци (10 куќи) и Василевци (15 куќи) не го знаат местото на старина.

Општествени установи

Административни

• Општина
• Месна заедница
• Пошта
• Полиција^[15]

Здравствени

• Амбуланта

Културни

• Уметничка галерија

Образовни

• ОУ „Дебрца“ - Белчишта^[16]

Самоуправа и политика

Поглед на главниот објект на основното училиште „Дебрца“

Дел од сретселото

Селото влегува во рамките на проширената Општина Дебрца, која настанала со спојување на поранешните општини Белчишта и Мешеишта по новата територијална поделба на Македонија во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото претставувало седиште на некогашната Општина Белчишта.

Во периодот од 1965 до 1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата општина Охрид. Во периодот од 1955 до 1965 година, селото било седиште на некогашната Општина Белчишта.

Во периодот 1952-1955, селото било седиште на тогашната Општина Белчишта, во која покрај селото Белчишта, се наоѓале и селата Ботун, Брежани, Велмеј, Горно Средоречие, Грко Поле, Долно Средоречие, Злести, Лешани, Ново Село, Песочани и Црвена Вода. Во периодот 1950-1952 година, селото Белчишта се наоѓало во некогашната Општина Белчишта, во која влегувале селата Белчишта, Горно Средоречие, Долно Средоречие и Злести.

Избирачко место

Во селото постои избирачкото место бр. 1314 според Државната изборна комисија, сместени во просториите на општинска зграда.^[17]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 314 гласачи.^[18]

Културни и природни знаменитости

Цркви^[19][20][21]

• Црква „Св. Никола“ — средишна црква, обновена 1977 година и има зачуван иконостас од XIX век
• Црква „Атанасиј“ — новоизградена црква на излезот од селото

Параклиси

• Црква „Јован Крстител“ — параклис
• Црква „Св. Василиј“ — параклис

Блата

• Сини Вирој — мочуриште

Иселеништво

Помеѓу двете светски војни иселеници имало во САД (20 семејства).^[13]

После Втората светска војна населението почнува помасовно да се иселува. Едно семејство се иселило во селото Јабука во Војводина. Додека поголемиот број од населението е иселено по градовите во Македонија, воглавно во градот Охрид.^[14]

Личности

Личности родени во Белчишта:

• Христо Трајчев — македонски револуционер
• Бимбил Нејков Наумоски — македонски револуционер од ВМОРО.^[22]
• Голоб Илов Стефаноски — македонски револуционер од ВМОРО.^[23]
• Ѓоргија Илоски — македонски револуционер од ВМОРО.^[24]
• Андон Ристов Јанковски — македонски револуционер од ВМОРО.^[24]
• Јонче Ристов Сиљаноски — македонски револуционер од ВМОРО.^[25]
• Богоја Сиљаноски — македонски револуционер од ВМОРО.^[25]
• Ристо Димов — македонски револуционер од ВМОРО.^[26]
• Лазар Гиновски — македонски партизан
• Кире Митрески — македонски партизан
• Стојан Најдески — македонски партизан
• Стојан Суклоски — македонски партизан
• Трајче Дојчиноски — македонски партизан
• Стеванка Дојчиноска — учесник во НОВ на Македонија
• Васелинка Танаилова Дојчиноска — учесник во НОВ на Македонија

• Ристана Ангелоска — учесник во НОВ на Македонија
• Илинка Матева Блажеска — учесник во НОВ на Македонија
• Марика Гиноска — учесник во НОВ на Македонија

Со потекло од Белчишта:

• Ѓоко Танески — македонски музичар, претставник на Македонија на Евровизија.

Личности починати во Белчишта:

• Јонка Гуцеска — учесник во НОВ на Македонија

Култура и спорт

• ФК Дебрца

Галерија

• 
  Фабрика „Милкуз“ во Белчишта
• 
  Амбуланта во Белчишта
• 
  Дел од Белчишта
• 
  Поглед на Белчишта
• 
  Уметничката галерија во селото
• 
  Маало на Белчишта
• 
  На сретсело
• 
  Поштата во селото
• 
  Туристичко-информативна табла за наоѓалиштето „Сини Вирој“
• 
  Обновениот споменик на паднатите борци во НОБ

Поврзано

• Дебрца
• Општина Дебрца
• Охрид