Долно Гратче

Долно Гратче или Долно Градче — поранешно село во Општина Кочани, во областа Осоговија, во околината на градот Кочани. Денес, на местото на селото се наоѓа езерото Гратче.

Оваа статија се однесува на село во Кочанско. За селото во Костурско, погл. Долно Граче.

Долно Гратче
Езерото Гратче на местото на селото
Долно Гратче Местоположба на Долно Гратче во Македонија Долно Гратче на карта
Координати 41°57′50″N 22°24′30″E
Регион	Источен
Општина	Кочани
Област	Осоговија
Население	0 жит. (поп. 2021)[1]
Пошт. бр.	2300
Повик. бр.	033
Шифра на КО	13012
Надм. вис.	440 м
Долно Гратче на општинската карта Атарот на Долно Гратче во рамките на општината
Долно Гратче на Ризницата

Географија и местоположба

Долно Гратче во времето на неговото постоење се наоѓало на дното на денешното вештачко езеро Гратче. Селото имало поволна местоположба затоа што се наоѓало на местото каде што реките Голема и Мала се спојуваат, и ја образуваат Кочанска Река. Во околината на селото се наоѓаат над 30 природни извори на вода. Селото било сместено на надморска височина од 440 м. Неговиот атар зафаќа површина од 5,3 км².^[2]

Историја

Во Првата балканска војна, 2 лица од Гратче (Горно и Долно) биле доброволци во Македонско-одринските доброволни чети.^[3]

Во 1958 година, властите решиле да изградат брана со цел да го заштитат Кочани од постојаните поплави од надојдените води од Осоговските Планини. Најпогодно место за изградба на вештачкото езеро била месноста Рамна Карпа. Поради тоа, мештаните биле раселени, а дел се преселиле во соседните села Горно Гратче и Јастребник, дел во Кочани, а некои и надвор од Македонија.

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 77 —     1953 93 +20.8% 1961 15 −83.9% 1971 3 −80.0% 1981 2 −33.3%	Година Нас. ±% 1991 0 −100.0% 1994 0 0.00% 2002 0 0.00% 2021 0 0.00%

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Гратче (Долно и Горно живееле 175 жители, сите Македонци.^[4]

Според скопскиот митрополит Фирмилијан, во 1902 година во Лешки имало 16 куќи во подаништво на Цариградската патријаршија.^[5]

По податоци на егзархискиот секретар Димитар Мишев, („La Macédoine et sa Population Chrétienne“), во 1905 година во Горно и Долно Гратче имало 216 жители Македонци.^[6]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 150 Македонци.^[7]

Според пописот од 2002 година, во селото Долно Гратче нема жители.^[8] Истото било потврдено и на пописот во 2021 година.

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	175	/	77	93	15	3	2	0	0	0	0

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[9]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[10]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[11]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[12]

Самоуправа и политика

Селото влегува во рамките на Општина Кочани од 1955 година.

Во периодот 1952-1955, селото било дел од Општина Полаки.

Во периодот 1950-1952, селото било дел од истоимената општина.

Во XIX век, Долно Гратче било дел од Кочанската каза на Отоманското Царство.

Културни и природни знаменитости

Гратчевскиот Водопад

Археолошки наоѓалишта^[13]

• Горно Градиште — населба од доцноантичко време;
• Долно Градиште — градиште од доцноантичко време.

Водопади

• Гратчевски Водопад.

Езера

• Гратче.

Реки

• Велика Река;
• Мала Река;
• Кочанска Река.

Споменици

• Споменик посветен на изградбата на браната.