Долно Христос

Долно Христос, Христос или Ристос (грчки: Κάτω Χριστός, Като Христос) — село во Серско, Егејска Македонија, денес во општината Сер на Серскиот округ, Грција. Сè до 1920-тите било населено исклучиво со Македонци.^[2]

Долно Христос Κάτω Χριστός
Долно Христос
Местоположба во областа Долно Христос Местоположба на Долно Христос во Серскиот округ и областа Централна Македонија
Координати: 41°0.52′N 23°27.27′E
Земја	Грција
Област	Централна Македонија
Округ	Серски
Општина	Сер
Општ. единица	Киспикеси
Надм. вис.	&1000000000000008000000080 м
Население (2021)[1]
• Вкупно	347
Час. појас	EET (UTC+2)
• Лето (ЛСВ)	EEST (UTC+3)

Географија

Селото се наоѓа на 7 км северозападно од градот Сер и на 3 км северозападно од Каваклија. Лежи во Серското Поле, недалеку од југозападните падини на планината Шарлија. Низ атарот минува Европскиот пат Е79.

Историја

Во Отоманското Царство

Во минатото селото се нарекувало Долене и се наоѓало понасевер, на планината Шарлија. До средината на XVIII век било чифлик на манастирот „Св. Јован Претеча“, за кое имало султански ферман. Во 1770 г. чифликот е самоволно присвоен од бегот Возникоглу и неговите наследници. Негов последен стопан бил Сулејман-бег. На местото на денешното село имало друг чифлик.^[3]

Во XIX век Христос било чисто македонско село во Серската каза. Според „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника“ во 1873 г. во Христос (Christos) имало 34 домаќинства сочинети од 98 жители Македонци.^[4][5] В 1878 година поп Иван от Христос е затворен в Сяр, защото въвел българския език в богослужението.^[6]

Во 1891 г. Георги Стрезов напишал за селото:

„

Ристос, чифлик на Ада-бег серјанин, на З од Вишен кај пазувите на една вейка от Бродска Планина. Од Сер патот е рамен и фаќа нешто околу 11⁄2 час. Се зборува дека ова село било чифлик на манастирот Маргарит. Куќи 30 само македонски.[7] Грчка црква „Св. Ѓорѓи“.[8]

“

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) во 1900 во Христосъ имало 240 жители Македонци христијани.^[4][9]

На почетокот на XX век селото било под врховенството на Бугарската егзархија и во него работела бугарската пропаганда. По податоци на егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 г. во Христос (Hristos) имало 200 Македонци егзархисти и во него работело бугарско основно училиште со 1 учител и 13 ученици.^[10]

Во Грција

За време на Првата балканска војна селото е окупирано од бугарска војска, а по Втората балканска војна во 1913 г. е припоено кон Грција согласно Букурешкиот договор. Таа година населението броело 137 жители, а во 1920 г. нивниот број се накачил на 171 лице.^[2] Во 1924 г. властите довеле биле сместени грчки колонисти, од кои повеќето биле сместени на 1 км западно. Таа западна населба почнала да се нарекува Долно Христос, а старата Горно Христос. Во 1928 г. се попишани двете населби заедно (како Христос) со вкупно 450 жители,^[2] од кои 285 лица (79 семејства) биле грчки дојденци^[11].

Сè до 1940-тите Горно Христос останало македонско. До 1940 г. кмет на селото бил Тодор Печанов. Таа година броело 370 жители^[2] (54 семејства).

Во 1960-тите жителите на Горно Христос почнале да се иселуваат во Долно Христос. Во 1972 тоа веќе имало само 2 житела, а во 1981 г. се води како напуштено.^[2] Селаните си ги задржале имотите во старата населба и продолжуваат да ги обработуваат.

Според бугарски извори, со повлекувањето на бугарската војска во 1944 г. сите жители на Горно Христос се иселиле во Бугарија и денес нивните потомци живеат во Петрич, Петричко, Пловдив, Кнежа и други.^[3]

Во 1986 г. е изградена црквата „Св. Троица“.^[12]

Месности во Долно Христос преименувани со службен указ на 6 јули 1968 г.

Име	Грчки	Ново име	Грчки	Опис
Капсида[13][14]	Καψίδα	Агона	Άγονα[15]	ниви[14] на Ј од Долно Христос;[13]
Вишен[13]	Βήσανη	Халасмата	Χαλάσματα[15]	поранешно село на Шарлија на ИСИ од Долно Христос и на СЗ од Метох[13]
Престо[13]	Πρέστο	Птион	Πτύον[15]	возвишение на Шарлија на З од Долно Христос[13] (244 м)[16]
Миш дере[17] или Мишки дере	Μίσκι Ντερέ	Орајон Рема	Ώραΐον Ρέμα[15]	дол на Ј от Мелникич

Население

Горно Христос (Христос)

Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:

Година	1940	1951	1961	1971	1981	1991	2001	2011	2021
Население	370	318	313	2	0	—	—	—

Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија

Долно Христос

Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:

Година	1940	1951	1961	1971	1981	1991	2001	2011	2021
Население	246	239	388	486	462	470	405	386

Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија

Културни и природни знаменитости

• Црква „Св. Троица“ од 1986 г.