Кракорница

Кракорница — село во Општина Маврово и Ростуше, во областа Горна Река. Селото се наоѓа на надморска височина од 1.530 м, со што претставува највисоко населено место во Македонија.^[2][3]

Кракорница
Традиционална куќа во Кракорница
Кракорница Местоположба на Кракорница во Македонија Кракорница на карта
Координати 41°45′20.2″N 20°41′36.9″E
Регион	Полошки
Општина	Маврово и Ростуше
Област	Горна Река
Население	1 жит. (поп. 2021)[1]
Пошт. бр.	1256
Повик. бр.	042
Шифра на КО	07042
Надм. вис.	1530 м
Слава	Архангел Михаил
Кракорница на општинската карта Атарот на Кракорница во рамките на општината
Кракорница на Ризницата

Географија и местоположба

Кракорница се наоѓа во горното сливно подрачје на реката Радика, меѓу планините Кораб и Шар Планина. Селото е планинско, на надморска височина од 1.530 м, и се смета за највисоко населено место во Македонија. Оддалечено е 31 км од Гостивар. Атарот на селото зафаќа површина од 8,2 км².^[2]

Селото е поврзано со макадамски пат од Богдево, кој понатаму продолжува до селото Бродец.

Историја

Во XIX век, Кракорница било село во Реканската каза на Отоманското Царство.

Во периодот по Балканските војни, селото потпаѓа под српска власт.

Стопанство

Селото има главно сточарска функција. Во неговиот атар преовладуваат пасиштата на вкупна површина од 468 ха, потоа следуваат шумите на кои отпаѓаат 250 ха, додека обработливото земјиште зафаќа површина од само 92 ха.^[2]

Население

Шарената чешма во селото

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 130 —     1953 143 +10.0% 1961 167 +16.8% 1971 112 −32.9% 1981 75 −33.0%	Година Нас. ±% 1991 23 −69.3% 1994 30 +30.4% 2002 15 −50.0% 2021 1 −93.3%

Во делото „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника“ се вели дека во 1873 г. Кракорница било село со 80 домаќинства, при што населението го сочинувале 120 жители Албанци со христијанска и 85 жители Албанци со муслиманска вероисповед.^[4]

Според податоците на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 година, во селото Кракорница имало 180 жители Албанци со христијанска и 180 жители Албанци со муслиманска вероисповед.^[5]

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Кракорница се води како чисто албанско село од мешана (муслиманска и православна) вероисповед во Реканската каза на Дебарскиот санџак со 57 куќи.^[6]

Според митрополит Поликарп Дебарски и Велешки, во 1904 година, во Крекорница имало 35 српски куќи.^[7]

Според податоците на секретарот на Бугарската егзархија Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“), населението на селото во 1905 година го сочинувале 210 Албанци.^[8]

Во издание на весникот „Дебарски Глас“ од 1911 година е наведена статистика според која селото броело 64 албански патријаршиски куќи, но селото било зафатено со српската пропаганда.^[9]

На етничката карта на Северозападна Македонија од 1929 година, Атанасиј Селишчев го забележал Кракорница како албанско село.^[10]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 100 Албанци.^[11]

Бројот на населението започнал значително да се намалува во периодот од 1960-тите години, па така од 167 жители според пописот во 1961 година се намалил на 30 жители во 1994 година.^[2]

Според пописот од 2002 година, во Кракорница имало 15 жители, сите Македонци. Во селото имало 3 домаќинства и 16 живеалишта.^[12]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живеел 1 жител, Македонец.

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	360	210	130	143	167	112	75	23	30	15	1

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[13]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[14]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[15]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[16]

Родови

Како родови во селото се спомнуваат. Кросовит (6 к.), Врескаловит (12 к.), Томовит (7 к.), Угриновит (4 к.), Симановит (5 к.) и Маноловит (11 к.) сите православни. Родот Врескаловит поради богатството кое го поседувале биле нарекувани „паша“ многу христијани поради качачките напади се имаат иселено во Скопје и Гостивар.

За потеклото на населението ништо не се знае.^[17]

Самоуправа и политика

Селото влегува во рамките на Општина Маврово и Ростуше, која настанала со спојување на поранешните општини Маврови Анови и Ростуша со новата територијална поделба на Македонија во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото било во рамките на некогашната Општина Маврови Анови.

Во периодот 1950-1952, селото било седиште на некогашната истоимена општина, во која влегувале и селата Богдево, Бродец и Ничпур.

Во периодот 1952-1955, селото било дел од тогашната општина Трница, во која влегувале и селата Беличица, Бибање, Богдево, Бродец, Волковија, Врбен, Грекеј, Жужње, Кичиница, Нивиште, Нистрово, Ничпур, Рибница, Сенце и Тануше.

Во периодот 1955-1965, селото било дел од тогашната Општина Маврово.

Во периодот 1965-1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата Општина Гостивар.

Културни и природни знаменитости

Црквата „Св. Архангел Михаил“

Археолошки наоѓалишта^[18]

• Црквиште — средновековна некропола.

Цркви^[19]

• Црква „Св. Архангел Михаил“ — главна селска црква.

Манастири

• Кракорнички манастир.

Реки

• Кракорничка Река — десна притока на Богдевска Река.

Редовни настани

Селска слава на селото е празникот посветен на Архангел Михаил на 21 ноември. Но, мештаните одржуваат свеченост за прослава на црковната слава посветена на Архангел Гаврил на 26 јули, а посебен вид на прослава има и за верскиот празник Водици на 19 јануари.

Галерија

• 
  Чешма во близина на селото
• 
  Предната страна на црквата „Св. Архангел Михаил“
• 
  Селските гробишта