Плетвар

Плетвар — село во областа Раец, во Општина Прилеп, на патот помеѓу градовите Кавадарци и Прилеп.

Плетвар
Поглед на селото Плетвар
Плетвар Местоположба на Плетвар во Македонија Плетвар на карта
Координати 41°22′10″N 21°39′05″E
Регион	Пелагониски
Општина	Прилеп
Област	Раец
Население	9 жит. (поп. 2021)[1]
Пошт. бр.	7500
Повик. бр.	048
Шифра на КО	20080
Надм. вис.	990 м
Плетвар на општинската карта Атарот на Плетвар во рамките на општината
Плетвар на Ризницата

Географијa и местоположба

Плетвар се наоѓа во близина на истоимениот превој, кој ги разделува планините Дрен и Бабуна и ги поврзува Пелагонија и градот Прилеп со Раец и Тиквешијата. Селото е планинско и е сместено на надморска височина од 990 м. Од градот Прилеп е оддалечено 9 км. Селскиот атар зафаќа површина од 18,8 км².^[2]

Историја

Во XIX век, Плетвар било македонско село во Прилепската каза на Отоманското Царство. Според Георги Трајчев, во селото работело училиште од 1846 година, а во 1902 година била изградена нова училишна зграда.^[3]

Стопанство

Селото има мешовита земјоделска функција. Во неговиот атар преовладуваат пасиштата на површина од 704 ха, на шумите отпаѓаат 515 ха, додека обработливото земјиште зафаќа површина од 279 ха.^[2] Во близина на селото има наоѓалиште на бел мермер.^[3]

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 426 —     1953 387 −9.2% 1961 331 −14.5% 1971 177 −46.5% 1981 87 −50.8%	Година Нас. ±% 1991 44 −49.4% 1994 30 −31.8% 2002 22 −26.7% 2021 9 −59.1%

Во делото „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника“ се вели дека во 1873 г. Плетвар било село со 48 домаќинства и 208 жители.^[4]

Според статистиката на Васил К‘нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 година, во селото Плетвар имало 472 жители.^[5] По податоците на секретарот на Бугарската егзархија Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“), во 1905 година во Плетвар имало 456 жители.^[6]

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Плетвар се води како чисто македонско село во Прилепската каза на Битолскиот санџак со 68 куќи.^[7]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 500 Македонци.^[8]

Селото броело 331 жител во 1961 година, додека во 1994 година бројот се намалил на 30 жители.

Според пописот од 2002 година, во селото живееле 22 жители, од кои 21 Македонец и 1 Србин.^[9]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 9 жители, од кои 8 Македонци и 1 лице без податоци.^[10]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	472	456	426	387	331	177	87	44	30	22	9

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[11]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[12]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[13]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[14]

Родови

Плетвар е македонско село.

Родови од селото се следниве:

• Староседелци: Соколовци (7 куќи), Трпановци (4 куќи), Мурџевци (4 куќи), Кочовци (3 куќи), Порјезовци (1 куќа), Стојчевци (6 куќи), Мурговци (3 куќи), Крнчевци (2 куќи), Чафкаровци (2 куќи), Оџовци (2 куќи) и Карачковци (2 куќи).
• Доселеници: Никовци (6 куќи) доселени се од Тиквеш, Караиловци (5 куќи) доселени се од Кавадарци, Дуковци (6 куќи) доселени се од мариовското село Кокре, Шијаковци (11 куќи) доселени се од селото Никодин, Будевци (3 куќи) и Вељановци (1 куќа) доселени се од непознат крај.^[15]

Општествени установи

• Поранешно основно училиште.

Самоуправа и политика

Селото влегува во рамките на Општина Прилеп од 1962 година. Претходно, во периодот од 1950 до 1952 година, тоа било дел од Прилепската околија; а во периодот од 1952 до 1962 година било седиште на истоимената Општина Плетвар.

Избирачко место

Во селото се наоѓа избирачкото место бр. 1422 кое е сместено во приватна куќа.^[16]

Во вториот круг на претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 11 гласачи.^[17]

Културни и природни знаменитости

Црквата „Св. Кузман и Дамјан“

Археолошки наоѓалишта^[18]

• Барички Дол — населба од доцноантичко време;
• Плетвар — осамен наод од римско време;
• Селиште — осамен наод од римско време; и
• Чашка — осамен наод од римско време.

Цркви

• Црква „Св. Кузман и Дамјан“ — главна селска црква изградена во 1862 година.^[19]

Споменици

• Споменик на НОБ.

Реки

• Караманица.^[20]

Природа

Чингова окатка (Pseudochazara cingovskii), ендемски вид кој се среќава само во околината на Плетвар

Во околината на селото се среќава ендемскиот вид на пеперутка Чингова окатка. (Pseudochazara cingovskii)^[21]

Личности

Починати во Плетвар

• Борка Талески (1921-1942) — македонски партизан и борец во НОБ.
• Лазо Колевски (1918-1942) — македонски партизан, борец за слобода на Македонија и учесник во НОВ
• Борис Дамјаноски (1914-1944) — македонски партизан, борец за слобода на Македонија и учесник во НОВ

Галерија

• 
  Поглед на селото
• 
  Куќи во Плетвар.jpg
• 
  Остатоци од градба
• 
  Селска чешма
• 
  Споменик на НОБ