Ташмаруништа

Ташмаруништа — село во Општина Струга, во околината на градот Струга.

Ташмаруништа
Поглед на селото Ташмаруништа
Ташмаруништа Местоположба на Ташмаруништа во Македонија Ташмаруништа на карта
Координати 41°16′18″N 20°38′22″E
Општина	Струга
Население	173 жит. (поп. 2021)[1]
Шифра на КО	26047
Надм. вис.	997 м
Ташмаруништа на општинската карта Атарот на Ташмаруништа во рамките на општината
Ташмаруништа на Ризницата

Географија и местоположба

Поглед на селото Ташмаруништа

Селото лежи во Струшкото Поле од десната страна на реката Дрим во подножјето на планината Караорман.

Историја

На крајот на XIX век, селото било дел од Струшката нахија во Охридската каза на Отоманското Царство.

Стопанство

Главна статија: ХЕЦ Ташмаруништа

Во 2011 година Електрани на Македонија разработила проект да гради хидроцентрала на езерото Глобочица. Пумпно-реверзибилната хидроцентрала Ташмаруниште, чија инсталирана моќност треба да биде вкупно 225 мегавати, ЕЛЕМ планирала да ја користи за балансирање на енергијата. Се проценува дека оваа електрана годишно би произведувала 231 гигават-часови електрична енергија, со можност итно да обезбеди струја во следните 20 часа од вклучувањето.^[2]

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 523 —     1953 529 +1.1% 1961 588 +11.2% 1971 419 −28.7% 1981 229 −45.3%	Година Нас. ±% 1991 198 −13.5% 1994 210 +6.1% 2002 210 +0.0% 2021 173 −17.6%

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Ташмаруништа живееле 470 жители, од кои 400 Македонци и 70 Албанци.^[3] Според егзархискиот секретар Димитар Мишев, („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Ташмаруништа имало 400 Македонци, под врховенството на Бугарската егзархија.^[4]

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Таш-Моруништа е претставено како чисто македонско село во Охридската каза на Битолскиот санџак со 48 куќи.^[5]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 450 Македонци.^[6]

Според пописот на населението на Македонија од 2002 година, селото има 210 жители, од кои 209 Македонци и 1 останат.^[7]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 173 жители, од кои 166 Македонци, 1 останат и 6 лица без податоци.^[8]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	470	400	523	529	588	419	229	198	210	210	173

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[9]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[10]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[11]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[12]

Родови

Ташмаруништа е македонско село.

Доселеници: Магаревчани или Крстановци (10 к.) доселени се од селото Магарево, Битолско. Од овој род потекнувал Ставре Крстаноски, селски учител од пред крајот на турското владеење; Великарди (3 к.) доселени се од некое место во Црна Гора; Тоски (7 к.) доселени се од некое место во јужна Албанија; Уруми (5 к.) доселени се од некое место во денешна Грција; Огњановци (5 к.) доселени се, но не знаат од каде; Сулевци (2 к.) и Зенговци (2 к.) потекнуваат од муслимански Роми, кои се женеле за две православни сестри (Македонки).^[13]

Според истражувањата на Бранислав Русиќ од крајот на 1940-тите, родови во селото биле:

• Староседелци: Петревци (9 к.), Трајчевци (6 к.) и Огненовци (9 к.)
• Доселеници: Костовци (11 к.) по преданието се Црногорци. Пред повеќе од 260 избегале од Црна Гора поради крв, најпрво во Матија во Албанија. Па од таму 50 години потоа се доселиле во Ташмаруништа; Уруми или Столевци или Марковци (15 к.) доселени се после претходниот род од некое место во Грција; Тоски или Јаковчевци (5 к.) доселени се пред околу 200 години од околината на Корча во јужна Албанија, по кое и го добиле името Тоски; Чупевци (1 к.) доселени се од селото Глобочица, каде припаѓале на родот Мечкаровци.^[14]

Општествени установи

Цркви^[15]

• „Св. Архангел Михаил“ — главната селска црква,
• „Св. Димитрија“ — осветена на 20 октомври 1996 година,
• „Св. Мина“ — осветена на 31 август 2003 година,
• „Св. Недела“ — осветена на 14 септември 2003 година,
• „Св. Харалампије“ — камен-темелник осветен и поставен на 24мај 2007 година.
• „Св. Петка“ — осветена на 31 август 2003 година,

Познато е по вредните црковни храмови како што се црквата „Св. Архангел Михаел“ стара повеќе од 150 години и ранохристијанската базилика „Св. Мартинија“.^[16]

Самоуправа и политика

Културни и природни знаменитости

Археолошки наоѓалишта^[17]

• Главје — средновековна населба и топилница,
• Градиште — утврдена населба од римско време,
• Млака — сакрален објет и некропола од доцноантичко време,
• На Чука — сакрален објект од доцнохристијанско време,
• Св. Димитриј — сакрален објект од доцноантичко време,
• Св. Мартиниј — сакрален објект од доцноантичко време.

Редовни настани

Личности

Родени

• Ристо Тасев (? - 1903) — војвода на селската чета во Ташмаруништа на ВМОРО, загинува на 4 август за време на Илинденското востание, заедно со својот брат Наум во бој со турската војска^[18].
• Цветко Тасев (? - 1906) — македонски револуционер од ВМОРО
• Иван Василоски — македонски револуционер од ВМОРО.^[19]
• Глигур Тасев Крстаноски — македонски револуционер од ВМОРО.^[20]
• Андрија Наумоски — македонски револуционер од ВМОРО.^[21]
• Симун Несторовски — македонски револуционер од ВМОРО.^[21]
• Богдан Петрески — македонски револуционер од ВМОРО.^[22]
• Петко Столески — македонски револуционер од ВМОРО.^[23]
• Спасе Стрезов Трајкоски — македонски револуционер од ВМОРО.^[23]
• Климо Цветаноски — македонски револуционер од ВМОРО.^[24]

Починати

• Пантелеј Томовски (1872 - 1936) — македонски револуционер

Култура и спорт

• ФК Ташмаруништа
• Забавен и спортски парк „Св. Василија“

Иселеништво

Од родовите поединечно се знае за следните иселеници до крајот на 1940-тите:

• Од Петревци иселеници има во: Јабука кај Банат, Војводина (едно семејство од 1946 година).
• Од Огненовци има во: Романија (едно семејство од 1905 година), Качарево во Војводина (две семејства од 1946 година) и во Белград (две семејства од 1928 година).
• Од Костовци има во: Романија (едно семејство од 1923 година), Белград (едно семејство од 1928 година), Зрењанин (едно семејство од 1938 година) и во Јабука во Војводина (едно семејство од 1946 година).
• Од Столевци или Марковци има во: Банат во Војводина (едно семејство од 1929 година), Суботица (едно семејство од 1908 година), Крајова во Романија (едно семејство од 1913 година), Вишни (како домазет од 1920 година), и во Гудурица во Војводина (едно семејство од 1946 година).
• Од Јаковчевци има во: Тракија во Бугарија (едно семејство од 1918 година), Белград (едно семејство од 1937 година), Јабука кај Војводина (две семејства од 1946 година) и во Гудурица во Војводина (едно семејство од 1946 година).
• Од Чупевци има во: Вевчани (како домазет од 1904 година) и во Зрењанин (едно семејство од 1946 година).^[14]