Нобелова награда за физиологија или медицина (шведски: Nobelpriset i fysiologi eller medicin) — годишна награда што ја доделува Кралската академија на науките на научници од различни области на медицината. Таа е една од петте Нобелови награди што ја основал во 1895 година пронаоѓачот на динамитот, шведскиот физичар Алфред Нобел (1833 - 1896). Останатите награди се: Нобелова награда за физика, Нобелова награда за хемија, Нобелова награда за литература, Нобелова награда за мир и Нобелова награда за економија.[1]

Предната страна од медалот.

Според тестаментот на Нобел, наградата се исплатува од средствата на фондацијата „Нобел“, а ја доделува комитет од пет члена кои ги избира Кралската академија на науките.[2] Првата Нобелова награда за медицина е доделена во 1901 година на Емил Адолф вон Бехринг, од Германија.

Секој добитник добива медал, диплома и парична награда која не е иста секоја година.[3] Во 2008 година, тројцата добитници поделиле парична награда од десет милиони шведски круни, (малку повеќе од 1 милион €, или 1,4 милиони американски долари.

Наградата се доделува во Стокхолм на годишна церемонија на 10 декември, годишница од смртта на Нобел.[4]

Добитници

Повеќе информации Година, Добитник[A] ...
Година Добитник[A] Земја[B] Образложение[C]
1901 Емил Адолф вон Бехринг Германија "for his work on serum therapy, especially its application against diphtheria, by which he has opened a new road in the domain of medical science and thereby placed in the hands of the physician a victorious weapon against illness and deaths"[5]
1902 Роналд Рос Велика Британија "for his work on malaria, by which he has shown how it enters the organism and thereby has laid the foundation for successful research on this disease and methods of combating it"[6]
1903 Нилс Риберг Финсен Данска "[for] his contribution to the treatment of diseases, especially lupus vulgaris, with concentrated light radiation, whereby he has opened a new avenue for medical science"[7]
1904 Иван Петрович Павлов Русија "in recognition of his work on the physiology of digestion, through which knowledge on vital aspects of the subject has been transformed and enlarged"[8]
1905 Роберт Кох Германија "for his investigations and discoveries in relation to tuberculosis"[9]
1906 Камило Голџи Италија „за нивната работа во врска со структурата на нервниот систем"[10]
Сантјаго Рамон и Кахал Шпанија
1907 Шарл Луј Алфонс Лаверан Франција „за истражувањето на улогата на протозоата во предизвикувањето на блоестите“[11]
1908 Иљја Илич Мечников Русија „за неговите придонеси во врска со имунитетот“[12]
Паул Ерлих Германија
1909 Емил Теодор Кохер Швајцарија „за нивниот придонес во физиологијата, патологијата и оперирањето на штитната жлезда"[13]
1910 Албрехт Косел Германија "in recognition of the contributions to our knowledge of cell chemistry made through his work on proteins, including the nucleic substances"[14]
1911 Алвар Гулстранд Шведска „за неговата работа во врска со диоптријата на очите"[15]
1912 Алексис Карел Франција "[for] his work on vascular suture and the transplantation of blood vessels and organs"[16]
1913 Шарл Рише Франција „за неговата работа во врска со анафилаксата“[17]
1914 Роберт Барањ Австрија „за неговите истражувања во врска со физиологијата и патологијата на вестибуларниот апарат во внатрешното уво“[18]
1915 Не е доделена
1916
1917
1918
1919 Жил Борде Белгија „за неговите откритија во врска со имунитетот“[19]
1920 Аугуст Крог Данска "for his discovery of the capillary motor regulating mechanism"[20]
1921 Не е доделена
1922 Податотека:Archibald Hill.jpg Арчибалд Хил Велика Британија "for his discovery relating to the production of heat in the muscle"[21]
Ото Фриц Мајерхоф Германија "for his discovery of the fixed relationship between the consumption of oxygen and the metabolism of lactic acid in the muscle"[21]
1923 Фредерик Бантинг Канада „за откривање на инсулинот“[22]
Џон Џејмс Ричард Маклауд Канада
1924 Вилем Ајнтховен Холандија „за откривање на механизмот на електрокардиограмот“[23]
1925 Не е доделена
1926 Јоханес Андреас Гриб Фибигер Данска „за откривање на Spiroptera carcinoma“[24]
1927 Јулијус Вагнер-Јаурег Австрија „за лечење на прогресивна парализа со намерно инфицирање со маларија“[25]
1928 Шарл Никол Франција „за неговата работа поврзана со тифусот“[26]
1929 Кристијан Ајкман Холандија „за откривањето на витаминот тиамин“[27]
Фредерик Гауланд Хопкинс Велика Британија „за откривање на витаминот за растење“[27]
1930 Карл Ландштајнер Австрија „за откривање на човечките крвни групи“[28]
1931 Ото Хенрих Варбург Германија „за откривање на природата и начинот на функционирање на респираторниот ензим"[29]
1932 Чарлс Скот Шерингтон Велика Британија „за откритија во врска со функционирањето на невроните“[30]
Едгар Даглас Адријан Велика Британија
1933 Томас Хант Морган САД „за откритието во врска со улогата на хромозомите во наследните особини"[31]
1934 Џорџ Хојт Випл САД „за откривање на терапијата за лечење на анемијата“[32]
Џорџ Ричардс Мајнот САД
Вилијам П. Марфи САД
1935 Ханс Шпеман Германија "for his discovery of the organizer effect in embryonic development"[33]
1936 Хенри Халет Дејл Велика Британија „за откривање на преносот на нервните импулси преку невротрансмитери“[34]
Ото Леви Австрија
1937 Алберт Сент Џерџи Унгарија "for his discoveries in connection with the biological combustion processes, with special reference to vitamin C and the catalysis of fumaric acid"[35]
1938 Корнеј Жан Франсоа Аман Белгија "for the discovery of the role played by the sinus and aortic mechanisms in the regulation of respiration"[36]
1939 Герхард Домак Германија „за откривање на лекот пронтосил против бактериските инфекции“[37]
1940 Не е доделена
1941
1942
1943 Карл Питер Хенрик Дам Данска „за откривање на витамин К"[38]
Едвард Адалберт Дојзи САД „за откривањето на хемиската природа на витаминот К"[38]
1944 Џозеф Ерлангер САД "for their discoveries relating to the highly differentiated functions of single nerve fibres"[39]
Херберт Спенсер Гасер САД
1945 Александар Флеминг Велика Британија „за откривање на пеницилинот и неговото лековито дејство“[40]
Ернст Борис Чејн Велика Британија
Хауард Волтер Флори Австралија
1946 Херман Џозеф Мјулер САД „за откривањето на добивањето на мутации со рендгенско озрачување“[41]
1947 Карл Фердинанд Кори САД "for their discovery of the course of the catalytic conversion of glycogen"[42]
Герти Тереза Кори САД
Бернардо Алберто Хусеј Аргентина "for his discovery of the part played by the hormone of the anterior pituitary lobe in the metabolism of sugar"[42]
1948 Пол Херман Милер Швајцарија "for his discovery of the high efficiency of DDT as a contact poison against several arthropods"[43]
1949 Валтер Рудлф Хес Швајцарија "for his discovery of the functional organization of the interbrain as a coordinator of the activities of the internal organs"[44]
Антонио Егас Мониц Португалија "for his discovery of the therapeutic value of leucotomy in certain psychoses"[44]
1950 Филип Шоволтер Хенч САД "for their discoveries relating to the hormones of the adrenal cortex, their structure and biological effects"[45]
Едвард Калвин Кендал САД
Тадеус Рајхштајн Швајцарија
1951 Макс Тајлер Јужноафриканска Република "for his discoveries concerning yellow fever and how to combat it"[46]
1952 Селман Ваксман САД "for his discovery of streptomycin, the first antibiotic effective against tuberculosis"[47]
1953 Ханс Адолф Кребс Велика Британија "for his discovery of the citric acid cycle"[48]
Фриц Алберт Липман САД "for his discovery of co-enzyme A and its importance for intermediary metabolism"[48]
1954 Џон Френклин Ендерс САД "for their discovery of the ability of poliomyelitis viruses to grow in cultures of various types of tissue"[49]
Фредерик Чапман Робинс САД
Томас Хакл Велер САД
1955 Аксел Хуго Теодор Теорел Шведска "for his discoveries concerning the nature and mode of action of oxidation enzymes"[50]
1956 Андре Фредерик Курнан САД "for their discoveries concerning heart catheterization and pathological changes in the circulatory system"[51]
Вернер Форсман Западна Германија
Дикинсон В. Ричардс САД
1957 Даниел Бове Италија "for his discoveries relating to synthetic compounds that inhibit the action of certain body substances, and especially their action on the vascular system and the skeletal muscles"[52]
1958 Џорџ Велс Бидл САД "for their discovery that genes act by regulating definite chemical events"[53]
Едвард Лори Тејтум САД
Џошуа Ледерберг САД "for his discoveries concerning genetic recombination and the organization of the genetic material of bacteria"[53]
1959 Артур Корнберг САД "for their discovery of the mechanisms in the biological synthesis of ribonucleic acid and deoxyribonucleic acid"[54]
Северо Очоа САД
1960 Френк Макфарлан Бернет Австралија "for discovery of acquired immunological tolerance"[55]
Питер Брајан Медавар Велика Британија
1961 Џерџ фон Бекеши САД "for his discoveries of the physical mechanism of stimulation within the cochlea"[56]
1962 Франсис Крик Велика Британија "for their discoveries concerning the molecular structure of nucleic acids and its significance for information transfer in living material"[57]
Џејмс Д. Вотсон САД
Морис Вилкинс Нов Зеланд
Велика Британија
1963 Џон Кару Еклс Австралија "for their discoveries concerning the ionic mechanisms involved in excitation and inhibition in the peripheral and central portions of the nerve cell membrane"[58]
Алан Лојд Хочкин Велика Британија
Ендру Хаксли Велика Британија
1964 Конрад Блок САД "for their discoveries concerning the mechanism and regulation of the cholesterol and fatty acid metabolism"[59]
Феодор Линен Германија
1965 Франсоа Жакоб Франција "for their discoveries concerning genetic control of enzyme and virus synthesis"[60]
Андре Луоф Франција
Жак Моно Франција
1966 Пејтон Раус САД "for his discovery of tumour-inducing viruses"[61]
Чарлс Б. Хагинс САД "for his discoveries concerning hormonal treatment of prostatic cancer"[61]
1967 Рагнар Гранит Шведска "for their discoveries concerning the primary physiological and chemical visual processes in the eye"[62]
Халдан Кефер Хартлајн САД
Џорџ Волд САД
1968 Роберт В. Холи САД "for their interpretation of the genetic code and its function in protein synthesis"[63]
Хар Гобинд Корана САД
Маршал В. Ниренберг САД
1969 Макс Делбрик САД "for their discoveries concerning the replication mechanism and the genetic structure of viruses"[64]
Алфред Херши САД
Салвадор Е. Лурија САД
1970 Џулијус Акселрод САД "for their discoveries concerning the humoral transmittors in the nerve terminals and the mechanism for their storage, release and inactivation"[65]
Улф фон Ојлер Шведска
Бернард Кац Велика Британија
1971 Ерл В. Садерланд Помладиот САД "for his discoveries concerning the mechanisms of the action of hormones"[66]
1972 Џералд М. Еделман САД "for their discoveries concerning the chemical structure of antibodies"[67]
Родни Р. Портер Велика Британија
1973 Карл фон Фриш Германија "for their discoveries concerning organization and elicitation of individual and social behaviour patterns"[68]
Nikolaas Tinbergen (left), Konrad Lorenz (right) Конрад Лоренц Австрија
Николас Тинберген Велика Британија
1974 Алберт Клод Белгија "for their discoveries concerning the structural and functional organization of the cell"[69]
Кристијан де Дуве Белгија
Џорџ Емил Паладе САД
1975 Дејвид Балтимор САД "for their discoveries concerning the interaction between tumour viruses and the genetic material of the cell"[70]
Ренато Дулбеко САД
Хауард Мартин Темин САД
1976 Барук Семјуел Блумберг САД "for their discoveries concerning new mechanisms for the origin and dissemination of infectious diseases"[71]
Даниел Карлтон Гајдусек САД
1977 Роже Гилмен САД "for their discoveries concerning the peptide hormone production of the brain"[72]
Ендру Шали САД
Розалин Јалоу САД "for the development of radioimmunoassays of peptide hormones"[72]
1978 Вернер Арбер Швајцарија "for the discovery of restriction enzymes and their application to problems of molecular genetics"[73]
Даниел Нејтанс САД
Хамилтон О. Смит САД
1979 Алан МекЛод Кормак САД "for the development of computer assisted tomography"[74]
Годфри Хаунсфилд Велика Британија
1980 Барух Бенасераф САД "for their discoveries concerning genetically determined structures on the cell surface that regulate immunological reactions"[75]
Жан Досе Франција
Џорџ Дејвис Снел САД
1981 Роџер В. Спери САД "for his discoveries concerning the functional specialization of the cerebral hemispheres"[76]
Дејвид Х. Хјубел САД "for their discoveries concerning information processing in the visual system"[76]
Торстен Н. Висел Шведска
1982 Суне Бергстром Шведска "for their discoveries concerning prostaglandins and related biologically active substances"[77]
Бент И. Самуелсон Шведска
Џон Роберт Вејн Велика Британија
1983 Барбара Маклинток САД "for her discovery of mobile genetic elements"[78]
1984 Нилс К. Јерн Данска "for theories concerning the specificity in development and control of the immune system and the discovery of the principle for production of monoclonal antibodies"[79]
Жорж Ј.Ф. Келер Германија
Сезар Милстајн Аргентина
Велика Британија
1985 Мајкл Стјуарт Браун САД "for their discoveries concerning the regulation of cholesterol metabolism"[80]
Џозеф Л. Голдстајн САД
1986 Стенли Коен САД "for their discoveries of growth factors"[81]
Рита Леви-Монталчини Италија
САД
1987 Сусуму Тонегава Јапонија "for his discovery of the genetic principle for generation of antibody diversity"[82]
1988 JЏејмс В. Блек Велика Британија "for their discoveries of important principles for drug treatment"[83]
Гертруда Б. Елион САД
Џорџ Х. Хичингс САД
1989 Џ. Мајкл Бишоп САД "for their discovery of the cellular origin of retroviral oncogenes"[84]
Харолд Е. Вармус САД
1990 Џозеф Е. Мари САД "for their discoveries concerning organ and cell transplantation in the treatment of human disease"[85]
Е. Донал Томас САД
1991 Ервин Нехер Германија "for their discoveries concerning the function of single ion channels in cells"[86]
Берт Сакман Германија
1992 Едмонд Х. Фишер Швајцарија
САД		 "for their discoveries concerning reversible protein phosphorylation as a biological regulatory mechanism"[87]
Едвин Г. Кребс САД
1993 Ричард Џ. Робертс Велика Британија "for their discoveries of split genes"[88]
Филип Ален Шарп САД
1994 Алфред Г. Гилман САД "for their discovery of G-proteins and the role of these proteins in signal transduction in cells"[89]
Мартин Родбел САД
1995 Едвард Б. Луис САД "for their discoveries concerning the genetic control of early embryonic development"[90]
Кристијана Нилсен-Волхард Германија
Ерик Ф. Вајсхаус САД
1996 Питер Ц. Доерти Австралија "for their discoveries concerning the specificity of the cell mediated immune defence"[91]
Ролф М. Цинкернагел Швајцарија
1997 Стенли Б. Прузинер САД "for his discovery of Prions - a new biological principle of infection"[92]
1998 Роберт Ф. Ферчгот САД "for their discoveries concerning nitric oxide as a signalling molecule in the cardiovascular system"[93]
Луис Игнаро САД
Ферид Мурад САД
1999 Гинтер Блобел САД "for the discovery that proteins have intrinsic signals that govern their transport and localization in the cell"[94]
2000 Арвид Карлсон Шведска "for their discoveries concerning signal transduction in the nervous system"[95]
Пол Грингард САД
Ерик Р. Кандел САД
2001 Лиланд Х. Хартвел САД "for their discoveries of key regulators of the cell cycle"[96]
Тим Хант Велика Британија
Пол М. Нерс Велика Британија
2002 Сидни Бренер Велика Британија "for their discoveries concerning 'genetic regulation of organ development and programmed cell death'"[97]
Х. Роберт Хорвиц САД
Џон Е. Салстон Велика Британија
2003 Пол Лотербер САД "for their discoveries concerning magnetic resonance imaging"[98]
Питер Менсфилд Велика Британија
2004 Ричард Аксел САД "for their discoveries of odorant receptors and the organization of the olfactory system"[99]
Линда Б. Бак САД
2005 Бари Џ. Маршал Австралија "for their discovery of the bacterium Helicobacter pylori and its role in gastritis and peptic ulcer disease"[100]
Робин Ворен Австралија
2006 Ендру Фајер САД "for their discovery of RNA interference - gene silencing by double-stranded RNA"[101]
Крејг Мело САД
2007 Марио Капеки САД "for their discoveries of principles for introducing specific gene modifications in mice by the use of embryonic stem cells."[102]
Мартин Еванс Велика Британија
Оливер Смитиз САД
2008 Харолд цур Хаузен Германија "for his discovery of human papilloma viruses causing cervical cancer"[103]
Франсоаз Баре Синуси Франција „за откривањето на ХИВ-вирусот“[103]
Лик Монтање Франција
2009 Елизабет Блекберн  САД
 Австралија		 „за откривањето на како хромозомите се заштитени од теломери и ензимски теломерази“ [104]
Карол Грајдер  САД
Џек Шостак  САД
2010 Роберт Едвардс  Обединето Кралство „за развојот на вонтелесното оплодување“ [105]
2011 Брус Бојтлер  САД „за откритијата поврзани со вродениот имунолошки систем“ [106]
Жил Офман  Франција
Ралф Стајман  Канада „за откривањето на дендритната клетка и нејзината улога во приспособливиот имунитет“ (awarded posthumously)[107][108] [106]
2012 Џон Гердон  Обединето Кралство „за откритието дека старите клетни можат да се репрограмираат за да станат плурипотентни“ [109]
Shinya Yamanaka Шинја Јамака  Јапонија
2013 Џејмс Ротман  САД „за откривањето на машинеријата на везикулниот промет — главен преносен систем кај клетките“ [110]
Ренди Шекман  САД
Томас Зидхоф  САД
 Германија
2014 Џон Окиф  САД
 Обединето Кралство		 „за откритијата на клетки кои сочинуваат положбен систем во мозокот“ [111]
Меј-Брит Мозер  Норвешка
Едвард Мозер  Норвешка
2015 Вилијам Кемпбел  Ирска
 САД		 „за откривањето на нова терапија против зарази од прстенести црви“ [112]
Сатоши Омура  Јапонија
Ту Јоујоу  Кина „за откривањето на нова терапија против маларија“ [112]
2016 Јошинори Осуми  Јапонија „за откривањето на механизмите на автофагијата“ [113]
2017 Џефри Хол  САД „за откривањето на молекуларните системи кои раководат со биолошкиот часовник“ [114]
Michael Росбаш  САД
Мајкл Јанг  САД
2018 Џејмс Елисон  САД „за откривањето на терапија против рак со инхибиција на нагативна имуна регулација“ [115]
Тасуку Хонџо  Јапонија
2019 Вилијам Келин  САД „за нивното откритие како клетките го утврдуваат кислородот и се приспособуваат на расположливата количина“ [116]
Питер Ретклиф  Обединето Кралство
Грег Семенза  САД
2020 Харви Алтер  САД „за откривањето на вирусот хепатит Ц“ [117]
Мајкл Хоутон  Обединето Кралство
Чарлс Рајс  САД
Затвори

Наводи

Надворешни врски

Wikiwand in your browser!

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.

Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.

Chrome
Wikiwand for Chrome
Edge
Wikiwand for Edge
Firefox
Wikiwand for Firefox