സ്ട്രോൺഷിയം

അണുസംഖ്യ 38 ആയ മൂലകമാണ് സ്ട്രോൺഷിയം. Sr ആണ് ആവർത്തനപ്പട്ടിയിലെ പ്രതീകം. ആൽക്കലൈൻ എർത്ത് ലോഹമായ സ്ട്രോൺഷിയം ഉയർന്ന ക്രീയാശീലതയുള്ളതാണ്. വെള്ളികലർന്ന വെള്ളനിറത്തിലും മെറ്റാലിക് മഞ്ഞ നിറത്തിലും കാൺപ്പെടുന്നു. വായുവുമായി സമ്പർകത്തിൽ വരുമ്പോൾ മഞ്ഞ നിറമായി മാറുന്നു.

38 rubidium ← strontium → yttrium Ca ↑ Sr ↓ Ba ആവർത്തനപ്പട്ടിക - വികസിത ആവർത്തനപ്പട്ടിക
വിവരണം
പേര്, പ്രതീകം, അണുസംഖ്യ	strontium, Sr, 38
കുടുംബം	alkaline earth metals
ഗ്രൂപ്പ്, പിരീഡ്, ബ്ലോക്ക്	2, 5, s
Appearance	silvery white metallic
സാധാരണ ആറ്റോമിക ഭാരം	87.62(1)  g·mol−1
ഇലക്ട്രോൺ വിന്യാസം	[Kr] 5s2
ഓരോ ഷെല്ലിലേയും ഇലക്ട്രോണുകൾ	2, 8, 18, 8, 2
ഭൗതികസ്വഭാവങ്ങൾ
Phase	solid
സാന്ദ്രത (near r.t.)	2.64  g·cm−3
ദ്രവണാങ്കത്തിലെ ദ്രാവക സാന്ദ്രത	2.375  g·cm−3
ദ്രവണാങ്കം	1050 K (777 °C, 1431 °F)
ക്വഥനാങ്കം	1655 K (1382 °C, 2520 °F)
ദ്രവീകരണ ലീനതാപം	7.43  kJ·mol−1
ബാഷ്പീകരണ ലീനതാപം	136.9  kJ·mol−1
Heat capacity	(25 °C) 26.4  J·mol−1·K−1
Vapor pressure P(Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T(K) 796 882 990 1139 1345 1646
Atomic properties
ക്രിസ്റ്റൽ ഘടന	cubic face centered
ഓക്സീകരണാവസ്ഥകൾ	2, 1,[1] (strongly basic oxide)
ഇലക്ട്രോനെഗറ്റീവിറ്റി	0.95 (Pauling scale)
അയോണീകരണ ഊർജ്ജങ്ങൾ (more)	1st:  549.5  kJ·mol−1
	2nd:  1064.2  kJ·mol−1
	3rd:  4138  kJ·mol−1
Atomic radius	200  pm
Atomic radius (calc.)	219  pm
Covalent radius	192  pm
Miscellaneous
Magnetic ordering	paramagnetic
വൈദ്യുത പ്രതിരോധം	(20 °C) 132 n Ω·m
താപ ചാലകത	(300 K) 35.4  W·m−1·K−1
Thermal expansion	(25 °C) 22.5  µm·m−1·K−1
Shear modulus	6.1  GPa
Poisson ratio	0.28
Mohs hardness	1.5
CAS registry number	7440-24-6
Selected isotopes
Main article: Isotopes of സ്ട്രോൺഷിയം iso NA half-life DM DE (MeV) DP 82Sr syn 25.36 d ε - 82Rb 83Sr syn 1.35 d ε 83Rb β+ 83Rb γ - 84Sr 0.56% stable 85Sr syn 64.84 d ε - 85Rb γ 0.514D - 86Sr 9.86% stable 87Sr 7.0% stable 88Sr 82.58% stable 89Sr syn 50.52 d ε 1.49 89Rb β- 0.909D 89Y 90Sr syn 28.90 y β- 0.546 90Y
അവലംബങ്ങൾ

ശ്രദ്ധേയമായ സ്വഭാവസവിശേഷതകൾ

വായുമുമായുള്ള ഉയർന്ന പ്രതിപത്തി മൂലം സ്ട്രോൺ‌ഷിയം മറ്റ് മൂലകങ്ങളുമായി ചേർന്ന് സം‌യുക്ത രൂപത്തിലാണ് കാണപ്പെടുന്നത്. സ്ട്രോൺഷിയേറ്റ്, സെലെസ്റ്റൈറ്റ് തുടങ്ങിയ ധാതുക്കൾ ഇതിന് ഉദാഹരണമാണ്.

കടും വെള്ളി നിറമുള്ള സ്ട്രോൺഷിയം കാൽസ്യത്തേക്കാൾ മൃദുവും ജലത്തിൽ കൂടുതൽ ക്രീയാശീലവുമാണ്. ജലവുമായി പ്രവർത്തിച്ച് സ്ട്രോൺഷിയം ഹൈഡ്രോക്സൈഡും ഹൈഡ്രജൻ വാതകവും ഉണ്ടാക്കുന്നു. സ്ട്രോൺഷിയം വായുവിൽ കത്തുമ്പോൾ സ്ട്രോൺഷിയം ഓക്സൈഡ്, സ്ട്രോൺഷിയം നൈട്രൈഡ് എന്നിവയാണ് ഉണ്ടാകേണ്ടത്. എന്നാൽ സ്ട്രോൺഷിയം 380 °Cൽ താഴെ നൈട്രജനുമായി പ്രവർത്തിക്കാത്തതിനാൽ റൂം താപനിലയിൽ ഓക്സൈഡ് മാത്രമേ ഉണ്ടാകുന്നുള്ളൂ. ഓക്സീകരണം തടയുന്നതിന് വേണ്ടി ഈ മൂലകം മണ്ണെണ്ണയിലാണ് സൂക്ഷിക്കാറ്. നന്നായി പൊടിച്ച സ്ട്രോൺഷിയം ലോഹം വായുവിൽ സ്വയം കത്തും. ബാഷ്പശീലമുള്ള സ്ട്രോൺഷിയം ലവണങ്ങൾ തീജ്വാലക്ക് ക്രിംസൺ നിറം നൽകുന്നു. സ്വാഭാവിക് സ്ട്രോൺഷിയം സ്ഥിരതയുള്ള നാല് ഐസോട്ടോപ്പുകളുടെ ഒരു മിശ്രിതമാണ്.

ഉപയോഗങ്ങൾ

ശുദ്ധമായ സ്ട്രോൺഷിയം 90% സ്ട്രോൺഷിയവും 10% അലൂമിനിയവും ചേർന്ന ലോഹസങ്കരത്തിന്റെ ദ്രവണാങ്കം വളരെ കുറവാണ്. ഇത് അലൂമിനിയം-സിലിക്കൺ ലോഹസങ്കരങ്ങളിൽ വ്യതിയാനം വരുത്താൻ ഉപയോഗിക്കുന്നു. സ്ട്രോൺഷിയം സം‌യുക്തങ്ങൾ കളർ ടെലിവിഷനുകളുടെ കാഥോഡ് റേ ട്യൂബുകളുടെ ഗ്ലാസുകളിലാണ് പ്രധാനമായും ഉപയോഗിക്കപ്പെടുന്നത്. ഏക്സ്-കിരണങ്ങൾ ഉൽസർജിക്കുന്നത് തടയാനാണിത്.

ഐസോട്ടോപ്പുകളുടെ ചില ഉപയോഗങ്ങൾ:

• ⁸⁹Sr മെറ്റാസ്ട്രോൺ എന്ന റേഡിയോഫാർമസ്യൂട്ടിക്കലിലിന്റെ നിർമ്മാണത്തിന് ഉപയോക്കുന്നു.
• ⁹⁰Sr റേഡിയോ ഐസോട്ടോപ്പ് താപോർജ ജെനറേറ്ററുകളിൽ ഊർജസ്രോതസ്സായി ഉപയോഗിക്കപ്പെടുന്നു.
• ⁸⁹Sr കാൻസർ ചികിത്സയിലും ഉപയോഗിക്കുന്നു
• ⁸⁷Sr/⁸⁶ ഈയടുത്ത കാലത്തായി പുരാതനകാലത്തെ വസ്തുക്കളുടെ സ്രോതസ്സ് കണ്ടെത്താൻ പുരാവസ്തു ഗവേഷണത്തിൽ ഉപയോഗിക്കാൻ തുടങ്ങിയിട്ടുണ്ട്.

പരീക്ഷണാർത്ഥാമായി നിർമിച്ച അണുഘടികാരങ്ങളിൽ (atomic clock) സ്ട്രോൺഷിയം ആറ്റങ്ങൾ ഉപയോഗിക്കുകയും അത് ഏറ്റവും ഉയർന്ന കൃത്യത കാണിക്കുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്.

ചരിത്രം

സ്ട്രോൺഷിയനൈറ്റ് എന്ന ധാതുവിന് ആ പേര് ലഭിച്ചത് സ്കോട്ടിഷ് ഗ്രാമമായ സ്ട്രോൺഷിയനിൽനിന്നാണ്. 1787ൽ അവിടെയുള്ള ഈയ ഖനികളിലാണ് ഈ ധാതു ആദ്യമായി കണ്ടുപിടിക്കപ്പെട്ടത്. 1798ൽ തോമസ് ചാൾസ് ഹോപ് സ്ട്രോൺഷിയം കണ്ടെത്തി. വൈദ്യുതവിശ്ലേഷണം വഴി ആദ്യമായി ലോഹ സ്ട്രോൺഷിയത്തെ വേർതിരിച്ചെടുത്തത് സർ ഹം‌ഫ്രി ഡേവി ആണ്. 1808ൽ ആയിരുന്നു അത്.