ပသာဒရုပ်

ပသာဒ ဆိုသည်မှာ ကြည်လင်ခြင်း၊ အညစ်အကြေးကင်းခြင်း၊ (အာရုံကို) လက်ခံနိုင်သော စွမ်းရည်ရှိခြင်း၊ သိမ်မွေ့နူးညံ့သော အကြည်ဓာတ် ဖြစ်ခြင်း ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ပသာဒရုပ် ဆိုသည်မှာ မှီရာ မဟာဘုတ် ဓာတ်ကြီးလေးပါးတို့ကို (ဆိုင်ရာ အာရုံကို ဖမ်းယူနိုင်ရန်) ကြည်လင်စေတတ်သော သိမ်မွေ့သည့် ရုပ်တရား အမျိုးအစား ဖြစ်သည်။ ခေတ်အခေါ်အားဖြင့် အသံဖမ်းစက်၊ အရိပ်ဖမ်းစက် (ကင်မရာ) ကဲ့သို့ ဆိုင်ရာအာရုံကို ဖမ်းယူနိုင်သော ခန္ဓာကိုယ်တွင်းရှိ အကြည်ဓာတ်များ ဖြစ်သည်။^[၁]

ပသာဒရုပ် (၅) ပါး အကျယ်

ခန္ဓာကိုယ်၌ ဆိုင်ရာအာရုံကို ဖမ်းယူနိုင်သော အကြည်ဓာတ် (ပသာဒရုပ်) ငါးမျိုးရှိပါသည်-

1. စက္ခုပသာဒ (မျက်စိအကြည်): မျက်လုံးအတွင်း မျက်နက်ဝန်း အလယ်နေရာ၌ ပျံ့နှံ့တည်ရှိသည်။ အဆင်းအရောင် (ရူပါရုံ) မျိုးစုံကို ဖမ်းယူ လက်ခံသည်။ ဤပသာဒရုပ်ကို မှီ၍ မြင်သိစိတ် (စက္ခုဝိညာဏ်) ဖြစ်ပေါ်သည်။
2. သောတပသာဒ (နားအကြည်): နားပေါက်အတွင်း လက်စွပ်ကွင်း သဏ္ဌာန်ရှိသော အရပ်၌ ပျံ့နှံ့တည်ရှိသည်။ အသံ (သဒ္ဒါရုံ) မျိုးစုံကို ဖမ်းယူ လက်ခံသည်။ ဤပသာဒရုပ်ကို မှီ၍ ကြားသိစိတ် (သောတဝိညာဏ်) ဖြစ်ပေါ်သည်။
3. ဃာနပသာဒ (နှာခေါင်းအကြည်): နှာခေါင်းအတွင်း ဆိတ်ခွာ သဏ္ဌာန်ရှိသော အရပ်၌ ပျံ့နှံ့တည်ရှိသည်။ အနံ့ (ဂန္ဓာရုံ) မျိုးစုံကို ဖမ်းယူ လက်ခံသည်။ ဤပသာဒရုပ်ကို မှီ၍ နံသိစိတ် (ဃာနဝိညာဏ်) ဖြစ်ပေါ်သည်။
4. ဇိဝှါပသာဒ (လျှာအကြည်): လျှာအလယ် ကြာဖတ် သဏ္ဌာန်ရှိသော အရပ်၌ ပျံ့နှံ့တည်ရှိသည်။ အရသာ (ရသာရုံ) မျိုးစုံကို ဖမ်းယူ လက်ခံသည်။ ဤပသာဒရုပ်ကို မှီ၍ အရသာသိစိတ် (ဇိဝှါဝိညာဏ်) ဖြစ်ပေါ်သည်။
5. ကာယပသာဒ (ကိုယ်အကြည်): ခြောက်သွေ့သော အသားအရေ၊ ဆံဖျား၊ လက်သည်းဖျား စသည်တို့မှအပ တစ်ကိုယ်လုံး၌ ပျံ့နှံ့တည်ရှိသည်။ ထိတွေ့မှု (ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံ - ပထဝီ၊ တေဇော၊ ဝါယောဓာတ်) ကို ဖမ်းယူ လက်ခံသည်။ ဤပသာဒရုပ်ကို မှီ၍ ထိသိစိတ် (ကာယဝိညာဏ်) ဖြစ်ပေါ်သည်။

တရားရှုမှတ်ရာတွင် ပသာဒရုပ်ကို တွေ့မြင်ပုံ (ဓာတ်ကမ္မဋ္ဌာန်းနှင့် ဆက်စပ်၍)

ဓာတ်ကြီးလေးပါးကို အာရုံစူးစိုက် ရှုမှတ်ရာတွင် သမာဓိ အားကောင်းလာသောအခါ ပသာဒရုပ်နှင့် ဆက်စပ်သော အတွေ့အကြုံများ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်-

အဖြူ/အကြည်ပြင်:

• သမာဓိ အားနည်းသေးချိန်တွင် အဖြူရောင် (မီးခိုးရောင်ကဲ့သို့) အပြင်ကြီးကို စတင်တွေ့တတ်သည်။ သမာဓိ ပိုမိုအားကောင်းလာသောအခါ ထိုအဖြူရောင်သည် ဝါဂွမ်းစိုင်ကဲ့သို့ ဆွတ်ဆွတ်ဖြူလာပြီး၊ ဆက်လက်ရှုမှတ်ပါက ရေခဲတုံး၊ ဖန်တုံးကဲ့သို့ ကြည်လင်သော "အကြည်ပြင်" အဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲသွားတတ်သည်။
• ဤအဖြူ/အကြည်ပြင်သည် ပသာဒရုပ်များ (အထူးသဖြင့် တစ်ကိုယ်လုံး ပျံ့နှံ့နေသော ကာယပသာဒ) ကို တစ်တုံးတစ်ခဲတည်း အဖြစ် မှတ်ထင်နေခြင်း ဖြစ်ပြီး၊ ရုပ်ကလာပ်များ၏ အစုအပုံ (ဃန) မပြိုကွဲသေးသည့် အခြေအနေ ဖြစ်သည်။
• ယောဂီသည် ထိုအဖြူ/အကြည်ပြင်ကို တိုက်ရိုက် အာရုံမပြုဘဲ၊ ယင်းအတွင်း၌ တည်ရှိသော ဓာတ်ကြီးလေးပါးကိုသာ ဆက်လက် စူးစိုက်ရှုမှတ်ရမည်။

အာကာသဓာတ်နှင့် ရုပ်ကလာပ်:

• အကယ်၍ အကြည်ပြင်သည် ပြိုကွဲမသွားဘဲ အတုံးအခဲအတိုင်း ရှိနေပါက၊ ရုပ်ကလာပ်များ အကြားရှိ "အာကာသဓာတ်" (ဟင်းလင်းပြင်၊ အပေါက်) ကို ဉာဏ်အလင်းရောင်ဖြင့် ထိုးစိုက်၍ ရှုမှတ်ရမည်။
• အာကာသဓာတ်ကို တွေ့မြင်လျှင် ရုပ်ကလာပ်များကို တစ်ခုစီ သီးခြား မြင်လာမည် ဖြစ်သည်။ အာကာသဓာတ်သည် ရုပ်ကလာပ်များကို ပိုင်းခြားပေးသော ပရိစ္ဆေဒရုပ် ဖြစ်သည်။
• ဤသို့ အာကာသဓာတ်ကို ရှုမှတ်ခိုင်းခြင်းမှာ (၁) ဥပါဒါရုပ်များကို ထင်ရှားစေရန်နှင့် (၂) ရုပ်တရားများကို လွယ်ကူစွာ သိမ်းဆည်းနိုင်ရန် ဖြစ်သည်။

ရုပ်ကလာပ်များ:

• အာကာသဓာတ်ကို မြင်၍ အကြည်ပြင် ပြိုကွဲသွားသောအခါ အလွန်သေးငယ်သော ရုပ်ကလာပ် အမှုန်များကို တွေ့မြင်လာမည်။ (၎င်းတို့သည် ပရမာဏုမြူထက်ပင် သေးငယ်ပြီး မျက်စိဖြင့် မမြင်နိုင်၊ ဉာဏ်စဉ်အလင်းရောင်ဖြင့်သာ မြင်နိုင်သည်)။
• ဤရုပ်ကလာပ်များသည် အလွန် လျင်မြန်စွာ ဖြစ်ပျက်နေသည်ကို တွေ့ရမည်။ (တစ်စက္ကန့်အတွင်း ကုဋေ ၅၀၀၀ ကျော် ဖြစ်ပျက်သည်ဟု ခန့်မှန်းသည်)။
• အရေးကြီးသော မှတ်ချက်: ရုပ်ကလာပ်၏ ဖြစ်ပျက်မှုကို ရှုမှတ်နေခြင်းသည် ပညတ်ကို ရှုမှတ်နေခြင်းသာ ဖြစ်သည်။ ဝိပဿနာဉာဏ် အစစ်ဖြစ်ရန် ရုပ်ကလာပ် အတွင်းရှိ ပရမတ်ရုပ်တရားများ (ဥပမာ - ပထဝီ၊ အာပေါ၊ တေဇော၊ ဝါယော၊ ပသာဒ စသည်) ကို တစ်ခုချင်းစီ ခွဲခြားသိမြင်ပြီးမှ ယင်း ပရမတ်တရားတို့၏ အနိစ္စ၊ ဒုက္ခ၊ အနတ္တ လက္ခဏာကို ရှုမှတ်ရမည်။ ပရမတ်ကို ရှုမှသာ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်နိုင်သည်။