ਰੂਪਨਗਰ
ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ From Wikipedia, the free encyclopedia
ਰੂਪਨਗਰ[1][2] (/ˈrʊpnəɡər/ ਪਹਿਲਾਂ ਰੋਪੜ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਨਗਰ ਕੌਂਸਲ ਹੈ। ਰੂਪਨਗਰ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਪੰਜਵਾਂ ਡਿਵੀਜ਼ਨਲ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰੂਪਨਗਰ, ਮੋਹਾਲੀ, ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਸਿੰਧੂ ਘਾਟੀ ਸਭਿਅਤਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵੱਡੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਰੂਪਨਗਰ 43 km (27 mi) ਦੇ ਕਰੀਬ ਹੈ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮ ਵੱਲ (ਨੇੜਲਾ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ)। ਇਹ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀ ਹੈ।[3]
ਰੂਪਨਗਰ | |
|---|---|
ਸ਼ਹਿਰ | |
 ,_Punjab,_India.jpg)   ਸਤਲੁਜ (ਰੂਪਨਗਰ), ਸਿੰਧ ਘਾਟੀ ਸਭਿਅਤਾ (ਰੂਪਨਗਰ), ਆਈਆਈਟੀ ਰੋਪੜ, ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ ਦਾ ਪੁਲ ਦੇ ਕੰਢੇ ਸਥਿਤ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਿੱਬੀ ਸਾਹਿਬ। | |
| ਉਪਨਾਮ: ਰੋਪੜ | |
  ਰੂਪਨਗਰ  ਰੂਪਨਗਰ | |
| ਗੁਣਕ: 30.9664°N 76.5331°E | |
| ਦੇਸ਼ |  ਭਾਰਤ |
| ਰਾਜ | ਪੰਜਾਬ |
| ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ | ਰੂਪਨਗਰ |
| ਸਥਾਪਨਾ | 19ਵੀਂ ਸਦੀ (2000 ਬੀਸੀ) |
| ਸਰਕਾਰ | |
| • ਕਿਸਮ | ਮਿਊਂਸੀਪਲ ਕੌਂਸਲ |
| • ਬਾਡੀ | ਰੋਪੜ ਐੱਮਸੀ |
| ਖੇਤਰ | |
| • ਕੁੱਲ | 13.65 km2 (5.27 sq mi) |
| ਉੱਚਾਈ | 262 m (860 ft) |
| ਆਬਾਦੀ (2011) | |
| • ਕੁੱਲ | 56,000 |
| • ਘਣਤਾ | 4,100/km2 (11,000/sq mi) |
| ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ | |
| • ਸਰਕਾਰੀ | ਪੰਜਾਬੀ |
| ਸਮਾਂ ਖੇਤਰ | ਯੂਟੀਸੀ+5:30 (IST) |
| ਪਿੰਨ ਕੋਡ | 140 001 |
| ਟੈਲੀਫੋਨ ਕੋਡ | 91-1881 |
| ਵਾਹਨ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ | PB-12 |
| ਵੈੱਬਸਾਈਟ | rupnagar |
ਰੂਪਨਗਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭੱਠਾ ਸਾਹਿਬ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭੁਬੌਰ ਸਾਹਿਬ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੋਲਖੀਆਂ ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਿੱਬੀ ਸਾਹਿਬ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]
ਵ੍ਯੁਤਪਤੀ
ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰੂਪਨਗਰ ਦੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਸਬੇ ਦਾ ਨਾਮ ਇੱਕ ਰਾਜਾ ਰੋਕੇਸ਼ਰ ਦੁਆਰਾ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸਨੇ 11ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੌਰਾਨ ਰਾਜ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਨਾਮ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਰੂਪ ਸੇਨ ਦੇ ਨਾਮ ਉੱਤੇ ਰੱਖਿਆ ਸੀ[4]
ਸਿੰਧੂ ਘਾਟੀ ਦੀ ਸਭਿਅਤਾ [5]
ਰੂਪਨਗਰ ਘੱਗਰ-ਹਕੜਾ ਬੈੱਡਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਿੰਧ ਘਾਟੀ ਦੇ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।[6] ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਅਜਾਇਬ ਘਰ[7] ਹੈ ਜੋ ਸਾਲ 1998 ਵਿੱਚ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਖੁਦਾਈ ਕੀਤੀ ਥਾਂ ਦੇ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਸੁਤੰਤਰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਹੜੱਪਾ ਸਾਈਟ।[8] ਇਹ ਖੁਦਾਈ ਹੜੱਪਾ ਤੋਂ ਮੱਧਕਾਲੀ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਇੱਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਕ੍ਰਮ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਕੁਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹੜੱਪਾ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਪੁਰਾਤਨ ਵਸਤਾਂ, ਚੰਦਰਗੁਪਤ ਦੇ ਸੋਨੇ ਦੇ ਸਿੱਕੇ ਅਤੇ ਤਾਂਬੇ ਅਤੇ ਕਾਂਸੀ ਦੇ ਸੰਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[8]
ਸਿਆਲਬਾ ਦੇ ਸ: ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰਈਸ ਨੇ 1763 ਈ : ਵਿਚ ਰੋਪੜ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਲਿਆ। ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਰਾਜ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ। ਸ: ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਪੁੱਤਰ ਚੜ੍ਹਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਰੋਪੜ ਨੂੰ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬਣਾਇਆ।[9]
ਸਿਆਲਬਾ ਦੇ ਸ: ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰਈਸ ਨੇ 1763 ਈ: ਵਿਚ ਰੋਪੜ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਕੇ ਆਪਣਾ ਰਾਜ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਚੜ੍ਹਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਰੋਪੜ ਨੂੰ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬਣਾਇਆ।
ਰੂਪਨਗਰ ਵਿਖੇ ਸਥਿਤ ਹੈ30.97°N 76.53°E[10] ਇਸਦੀ ਔਸਤ ਉਚਾਈ 260 metres (850 ft) । ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ ਦੇ ਕੰਢੇ ਵਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵਾਲਿਕ ਪਹਾੜੀ ਲੜੀ ਦਰਿਆ ਦੇ ਉਲਟ ਕੰਢੇ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਹੈ।
ਰੇਲ
ਰੂਪਨਗਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਨਾਲ ਸਿੰਗਲ ਲਾਈਨ ਰੇਲਵੇ ਟਰੈਕ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਜਲੰਧਰ, ਲੁਧਿਆਣਾ, ਮੋਰਿੰਡਾ, ਊਨਾ (HP) ਅਤੇ ਨੰਗਲ ਡੈਮ ਰਾਹੀਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਰੋਡ
ਰੂਪਨਗਰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਅਤੇ ਕਸਬਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਊਨਾ, ਬੱਦੀ, ਲੁਧਿਆਣਾ, ਜਲੰਧਰ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਸਮੇਤ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਸੜਕੀ ਨੈੱਟਵਰਕ ਹੈ। ਰੂਪਨਗਰ ਨੈਸ਼ਨਲ ਹਾਈਵੇ ਸਿਸਟਮ ਦੁਆਰਾ ਨਿਮਨਲਿਖਤ ਰਾਜਮਾਰਗ ਮਾਰਗਾਂ ਦੁਆਰਾ, ਨਿਮਨਲਿਖਤ ਨੇੜਲੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ:
</img> NH 205 ਜੋ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, ਕੁਰਾਲੀ ਨੂੰ ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ, ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਾਇਆ ਰੂਪਨਗਰ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ[11]
</img> NH 103A ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਨੂੰ ਰੂਪਨਗਰ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ।[12]
</img> NH 344A ਰੂਪਨਗਰ ਨੂੰ ਫਗਵਾੜਾ, ਜਲੰਧਰ ਰਾਹੀਂ ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ, ਬਲਾਚੌਰ ਅਤੇ ਬੰਗਾ ਨੂੰ ਬਲਾਚੌਰ ਵਿਖੇ NH103A ਰਾਹੀਂ ਜੋੜਦਾ ਹੈ।
2011 ਦੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ,[13] ਰੂਪਨਗਰ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 56,038 ਸੀ। ਮਰਦ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 52.8% ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ 47.2% ਹਨ। ਰੂਪਨਗਰ ਦੀ ਔਸਤ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 82.19% ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਔਸਤ 74.04% ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ: ਮਰਦ ਸਾਖਰਤਾ 87.50%, ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ 76.42% ਹੈ।[14][15][16]
ਸਕੂਲ
ਰੂਪਨਗਰ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸਕੂਲ ਹਨ ਜੋ ਕੇਂਦਰੀ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਬੋਰਡ (CBSE) ਜਾਂ ਪੰਜਾਬ ਸਕੂਲ ਸਿੱਖਿਆ ਬੋਰਡ (PSEB) ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ 10+2 ਯੋਜਨਾ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।[17]
ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ
ਰੂਪਨਗਰ ਵਿੱਚ ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਰੋਪੜ ਹੈ ਜੋ ਸਤੁਲਜ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ 525 ਏਕੜ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ,[18] ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ ਐਂਡ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ, ਭੱਦਲ,[19] ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਲਜ, ਰੋਪੜ[20] ( ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ।[21] ).
- ਹਿਮਾਂਸ਼ੀ ਖੁਰਾਣਾ, ਭਾਰਤੀ ਮਾਡਲ
- ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ, ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ[22][23]
- ਸੁਰਜੀਤ ਬਿੰਦਰਖੀਆ, ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕ[24][25]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
