ਅਰਾਭੀ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
ਅਰਭੀ ਜਾਂ ਆਰਭੀ (ਉਚਾਰਨ ਅਰਾਭੀ ) ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ (ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਾਗਮ ਹੈ (ਸੰਗੀਤਕ ਸਕੇਲ)। ਇਹ ਇੱਕ ਜਨਯਾ ਰਾਗ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗ (ਮੂਲ ਸਕੇਲ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਜਨਕ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ), ਸ਼ੰਕਰਾਭਰਣਮ ਹੈ ਅਤੇ 72 ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ 29ਵਾਂ ਰਾਗ ਹੈ।ਇਹ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁੱਧ ਸਾਵੇਰੀ (ਜਾਂ ਦੁਰਗਾ) ਅਤੇ ਸੰਪੂਰਨਾ ਰਾਗ ਸਕੇਲ ਸ਼ੰਕਰਾਭਰਣਮ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੈ।
ਅਰਭੀ ਇੱਕ ਰਾਗ ਹੈ ਜੋ 7ਵੀੰ ਈਸਵੀ ਦਾ ਮੰਨਿਆਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਇਸਨੂੰ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਤਮਿਲ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਪਜ਼ੰਥੱਕਮ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ [ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]। ਇਹ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸ਼ੁਭ ਰਾਗਮ ਜੋ ਵੀਰ ਰਸ (ਬਹਾਦਰੀ) ਨੂੰ ਉਤਪੰਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਰਾਭੀ ਪੰਜ ਘਾਨਾ ਰਾਗਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਜੋ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੂਪਤੇ ਅਸਰ ਛਡਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਵੀਨਾ'ਤੇ ਥਨਮ ਵਜਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[1]
A
Remove ads
ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਨ
ਇਸ ਦੀ ਆਰੋਹਣ-ਅਵਰੋਹਣ ਬਣਤਰ (ਚਡ਼੍ਹਦੇ ਅਤੇ ਉਤਰਦੇ ਪੈਮਾਨੇ) ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ (ਹੇਠਾਂ ਸੰਕੇਤ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਲਈ ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਸਵਰ ਵੇਖੋ):
- ਆਰੋਹਣਃ ਸ ਰੇ2 ਮ1 ਪ ਧ2 ਸੰ[a]
- ਅਵਰੋਹਣਃ ਸੰ ਨੀ3 ਧ2 ਪ ਮ1 ਗ3 ਰੇ2 ਸ[b]
ਅਰਭੀ ਰਾਗ ਇੱਕ ਔਡਵ-ਸੰਪੂਰਨਾ ਰਾਗ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ, ਅਰੋਹਣ ਵਿੱਚ 5 ਸੁਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅਵਰੋਹਣ ਵਿੱਚੋਂ ਸਾਰੇ ਸੁਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਔਡਵ-ਸੰਪੂਰਣ ਰਾਗ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।
ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਰਾਗ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜਿਆਦਾ ਗਮਕ ਅਤੇ ਥਿਰਕਣ ਦੀ ਗੁੰਜਾਇਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਬਲਕਿ ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇਹ ਸਿਧੇ ਸਾਦੇ ਸੁਰਾਂ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨੁਕਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸੁਰ "ਗਾ" ਹਮੇਸ਼ਾ "ਮਾ" ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੇਡ਼ੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ "ਮਾ ਗਾ ਰੀ" ਸੁਰ ਸੰਗਤੀਆਂ ਗਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਇਹ "ਮਾ ਮਾ ਰੀ" ਵਰਗਾ ਲਗਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁਰ "ਨੀ" ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਵਰ "ਸ" ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੇਡ਼ੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਸੁਰ ਸੰਗਤੀਆਂ "ਸ ਨੀ ਦਾ" ਗਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਇਹ "ਸ ਸ ਧ" ਵਰਗਾ ਲਗਦਾ ਹੈ। [ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ][<span title="This claim needs references to reliable sources. (October 2013)">citation needed</span>]
ਇਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਰਾਗ ਦੇਵਗੰਧਾਰੀ ਹੈ। ਕੁਝ ਅਜਿਹੇ ਪਹਿਲੂ ਹਨ ਜੋ ਅਰਭੀ ਨੂੰ ਵੱਖਰਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ (ਹਾਲਾਂਕਿ ਦੋਵੇਂ ਇੱਕੋ ਹੀ ਚਡ਼੍ਹਨ(ਅਰੋਹ) ਅਤੇ ਉਤਰਨ(ਅਵਰੋਹ) ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕਰਦੇ ਹਨ) ।
- ਅਰਭੀ ਵਿੱਚ ਸੁਰ "ਗਾ" "ਮਾ" ਦੇ ਨੇਡ਼ੇ ਹੈ ਪਰ ਦੇਵਗੰਧਾਰੀ ਵਿੱਚ ਇਹ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।
- ਅਰਭੀ ਵਿੱਚ ਸੁਰ "ਰੀ" ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਉਤਾਰ-ਚਡ਼੍ਹਾਅ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਪਰ ਦੇਵਗੰਧਾਰੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ "ਅਸਾਈਵੂ" ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਸੁਰ ਸੰਗਤੀ "ਪਾ ਮਾ ਦਾ ਸਾ" ਅਰਭੀ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਗਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਦੇਵਗੰਧਾਰੀ ਲਈ ਹੈ।
- ਦੇਵਗੰਧਾਰੀ ਵਿੱਚ ਲੰਬੇ ਸੁਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਗਮਕਾਂ ਅਤੇ ਵਿਲੰਬਿਤ ਕਲਾ ਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਨਾਲ ਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ
- ਦੇਵਗੰਧਾਰੀ ਨੂੰ ਹਿਰਨਘਾ ਗੰਧਾਰਮ (ਲੰਮੇ ਗ3) ਨਾਲ ਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ [1]
ਅਰਭੀ ਰਾਗ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਊਰਜਾਵਾਨ ਰਾਗ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਗਾਂ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ ਰਫਤਾਰ 'ਚ ਸੁਰਾਂ ਵਿੱਚ ਗਮਕਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ।
Remove ads
ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾਵਾਂ
ਪੰਚਰਤਨ ਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਦਾ ਤੀਜਾ (ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੇ ਪੰਜ ਰਤਨ) ਸਾਧਿਨਚਾਨੇ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੰਤ ਤਿਆਗਰਾਜ ਦੁਆਰਾ "ਸਮਯਾਨਿਕੀ ਟਾਗੂ ਮਤਾਲਾਦੇਨੇ" ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਅਰਭੀ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਤ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਅਸੀਂ ਨੋਟ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਤਿਆਗਰਾਜ ਨੇ ਚਰਣਮ ਵਿੱਚ "ਸਾ ਸਾ ਦਾ" ਵਰਗਿਆਂ ਸੁਰ ਸੰਗਤੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੈ ਹਾਲਾਂਕਿ "ਸਾ ਨੀ ਦਾ" ਵਰਗੇ ਸੁਰ ਵੀ ਲਗਦੇ ਹਨ।
ਇੱਥੇ ਅਰਭੀ ਲਈ ਕੁਝ ਹੋਰ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।
Remove ads
ਫ਼ਿਲਮੀ ਗੀਤ
ਭਾਸ਼ਾਃ ਤਾਮਿਲ
ਟਾਈਟਲ ਗੀਤ
ਭਾਸ਼ਾਃ ਮਲਿਆਲਮ
ਭਾਸ਼ਾਃ ਤੇਲਗੂ
ਨੋਟਸ
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads