ਬ੍ਰਾਹਮਣ
ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿਚ ਵਰਣ ਅਤੇ ਜਾਤ From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
ਬ੍ਰਾਹਮਣ (/ˈbrɑːmɪn/; ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ: ब्राह्मण, ਰੋਮੀਕ੍ਰਿਤ: brāhmaṇa ) ਹਿੰਦੂ ਸਮਾਜ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਵਰਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇੱਕ ਜ਼ਾਤ ਵੀ ਹੈ। ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਨੂੰ ਪੁਜਾਰੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਜੋਂ ਮਨੋਨੀਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਪੁਜਾਰੀ (ਪੁਰੋਹਿਤ, ਪੰਡਿਤ, ਜਾਂ ਪੁਜਾਰੀ) ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਅਧਿਆਪਕਾਂ (ਗੁਰੂ ਜਾਂ ਆਚਾਰੀਆ) ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਬਾਕੀ ਤਿੰਨ ਵਰਣ ਖੱਤਰੀ, ਵੈਸ਼ ਅਤੇ ਸ਼ੂਦਰ ਹਨ।[1][2][3][4]
ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਦਾ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਕਿੱਤਾ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰਾਂ ਜਾਂ ਸਮਾਜਿਕ-ਧਾਰਮਿਕ ਰਸਮਾਂ ਤੇ ਪੁਜਾਰੀਵਾਦ ਅਤੇ ਭਜਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਣਾ, ਵਰਗੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਦਾ ਰਿਵਾਜ ਹੈ। ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਨੂੰ ਚਾਰ ਸਮਾਜਿਕ ਵਰਗਾਂ ਦੀ ਸਰਵਉੱਚ ਵਰਣ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਨੂੰ ਸਖ਼ਤ ਤਪੱਸਿਆ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਇੱਛਤ ਗਰੀਬੀ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ("ਇਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਨੂੰ ਉਹ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਮੇਂ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਹੈ, ਜੋ ਉਹ ਕਮਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਉਹ ਸਭ ਉਸੇ ਦਿਨ ਖਰਚ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ"). ਵਿਹਾਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਭਾਰਤੀ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ, ਵਪਾਰੀ ਵੀ ਬਣ ਗਏ ਸਨ, ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਕਿੱਤੇ ਵੀ ਰੱਖਦੇ ਸਨ।
Remove ads
ਵੈਦਿਕ ਸਰੋਤ
ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਪੁਜਾਰੀ
ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਅਚਮਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਾਪ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ, 1913
18ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਰਮੀ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਪੁਜਾਰੀ,
.jpg)
ਇੱਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਪਰਿਵਾਰ, 9 ਵੀਂ ਸਦੀ। ਪ੍ਰਮਬਨਨ] ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ।
ਇੱਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਗਲੀਆਂ ਦੇ ਕੋਨੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ, 1863
ਧਰਮਸੂਤਰ ਅਤੇ ਧਰਮ ਸ਼ਾਸਤਰ
ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਧਰਮਸੂਤਰ ਅਤੇ ਧਰਮਸ਼ਾਸਤਰ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਦੀਆਂ ਉਮੀਦਾਂ, ਕਰਤੱਵਾਂ ਅਤੇ ਭੂਮਿਕਾ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਜੌਹਨ ਬੁਸਾਨਿਕ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿਚ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਲਈ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਨੈਤਿਕ ਉਪਦੇਸ਼ ਯੂਨਾਨੀ ਸਦਗੁਣ-ਨੀਤੀ-ਸ਼ਾਸਤ੍ਰ ਨਾਲ ਮਿਲਦੇ ਜੁਲਦੇ ਹਨ, ਕਿ "ਮਨੂੰ ਦੇ ਧਾਰਮਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਅਰਸਤੂ ਦੇ ਵਿਹਾਰਕ ਬੁੱਧੀ ਵਾਲੇ ਮਨੁੱਖ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ" ਅਤੇ ਇਹ ਕਿ "ਸਦਗੁਣੀ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਪਲੈਟੋਨਿਕ-ਅਰਸਤੂ ਦੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਨਹੀਂ ਹੈ" ਇਸ ਫ਼ਰਕ ਨਾਲ ਕਿ ਉਹ ਪਵਿੱਤਰ ਨਹੀਂ ਸੀ।
Remove ads
ਇਤਿਹਾਸ
ਅਬਰਾਹਿਮ ਏਰਾਲੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, "ਇੱਕ ਵਰਣ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਦੀ ਗੁਪਤ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਯੁੱਗ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਤਿਹਾਸਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕੋਈ ਮੌਜੂਦਗੀ ਸੀ" (ਤੀਜੀ ਸਦੀ ਤੋਂ 6 ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ) ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਜਦੋਂ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਦਾ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਦਬਦਬਾ ਸੀ। ਤੀਜੀ ਸਦੀ ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਭਾਰਤੀ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿਚ "ਕੋਈ ਬ੍ਰਾਹਮਣ, ਕੋਈ ਬਲੀਦਾਨ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਕੁਰਬਾਨੀ, ਭਾਵੇਂ ਇਕ ਵਾਰ ਵੀ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਰਮਕਾਂਡੀ ਕੰਮ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਹ ਇਹ ਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ "ਸਾਹਿਤਕ ਅਤੇ ਪਦਾਰਥਕ ਸਬੂਤਾਂ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਬ੍ਰਾਹਮਣਵਾਦੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਪਰ ਸਿਰਫ ਇਹ ਕਿ ਇਸ ਦੀ ਕੋਈ ਕੁਲੀਨ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪੇਂਡੂ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਰਿਕਾਰਡ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ"। ਪੁਜਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਪਵਿੱਤਰ ਗਿਆਨ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਵਜੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ, ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਵੈਦਿਕ ਸ਼ਰਾਉਤ ਦੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਦੇ ਅਭਿਆਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ, ਗੁਪਤ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਧੀ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads