20 września
data / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące 20 września?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
POKAŻ WSZYSTKIE PYTANIA
20 września jest 263. (w latach przestępnych 264.) dniem w kalendarzu gregoriańskim. Do końca roku pozostaje 101 dni.
- Imieniny obchodzą: Agnieszka, Andrzej, Barbara, Dionizy, Eustachiusz, Eustachy, Euzebia, Fausta, Filipa, Franciszek, Gliceriusz, Glicery, Helmut, Jan, Klemens, Matea, Miłowuj, Paweł, Perpetua, Protazy, Sokrates, Sozant, Teodor, Teopist i Teopista.
- Ogólnopolski Dzień Przedszkolaka (obchodzony od 2013)[1]
- Święto Hiszpańskiej Legii Cudzoziemskiej
- Wspomnienia i święta w Kościele katolickim[2][3] obchodzą:
- św. Andrzej Kim Tae-gŏn, św. Paweł Chŏng Ha-sang i 101 Towarzyszy (103 męczenników koreańskich)
- bł. Franciszek de Posadas (dominikanin)
- św. Józef Maria de Yermo y Parres (lazarysta)
- św. Wincenty Madelgariusz (benedyktyn) (również 14 lipca)
- błogosławieni Tomasz Johnson, Jan Davy i towarzysze męczennicy
- 1527 – Podczas polowania w Niepołomicach ciężarna królowa Bona Sforza spadła z konia po ataku niedźwiedzia, co spowodowało przedwczesne narodziny królewicza Olbrachta, który zmarł tego samego dnia.
- 1576 – Król Stefan Batory wezwał Gdańsk przed sąd królewski, stawiając mu zarzuty obrazy majestatu i buntu.
- 1580 – I wojna polsko-rosyjska: polska jazda pod dowództwem księcia Janusza Zbaraskiego rozbiła kawalerię rosyjską w bitwie pod Toropcem.
- 1606 – We Frankenstein (Ząbkowice Śląskie) spalono na stosie skazanych w tzw. aferze grabarzy.
- 1655 – Potop szwedzki: rozpoczęła się bitwa pod Nowym Dworem.
- 1672 – IV wojna polsko-turecka: rozpoczęło się oblężenie Lwowa.
- 1675 – IV wojna polsko-turecka: rozpoczęło się oblężenie Trembowli.
- 1761 – W Warszawie poświęcono kościół Wizytek.
- 1783 – Cesarz Józef II Habsburg utworzył samowolnie diecezję tarnowską.
- 1806 – Napoleon Bonaparte utworzył Legie Północne w celu wykorzystania Polaków służących do tej pory w wojsku pruskim.
- 1858 – W Warszawie odbyła się prapremiera opery Flis Stanisława Moniuszki.
- 1908 – Odbyły się pierwsze odnotowane w prasie piłkarskie derby Krakowa.
- 1920 – Wojna polsko-bolszewicka: rozpoczęła się bitwa nad Niemnem.
- 1923 – 38 górników zginęło w pożarze w KWK „Reden” w Dąbrowie Górniczej.
- 1925 – Wybuchł bunt w Wiezęniu Ciężkim na Świętym Krzyżu.
- 1936 – We Lwowie odbył się I kongres Frontu Jedności Narodowej.
- 1939 – Kampania wrześniowa:
- Rozpoczęła się obrona Grodna przed nacierającą Armią Czerwoną.
- Rozpoczęła się obrona Helu, zakończona 2 października kapitulacją polskiej załogi.
- Zakończyły się: I bitwa pod Tomaszowem Lubelskim i bitwa w lasach janowskich.
- Zbrodnia Wehrmachtu na 46 polskich jeńcach wojennych w Majdanie Wielkim na Zamojszczyźnie.
- 1941 – W lesie pod Niemenczynem koło Wilna Niemcy zamordowali około 400 Żydów.
- 1942 – Utworzono Narodowe Siły Zbrojne (NSZ).
- 1943 – Podczas rejsu szkoleniowego na Zatoce Gdańskiej zatonął niemiecki okręt podwodny U-346, w wyniku czego zginęło 37 spośród 43 członków załogi.
- 1944 – 51. dzień powstania warszawskiego: siły polskie wycofały się z Czerniakowa.
- 1945 – Rozwiązano organizację konspiracyjną Polska Niepodległa.
- 1947 – Krajowy prowidnyk Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów Jarosław Staruch został otoczony przez żołnierzy KBW i wysadził się w schronie w lasach pod Lubaczowem.
- 1952 – Rozpoczęło działalność Polskie Radio Lublin.
- 1961 – W wypadku samochodowym pod Łowiczem zginął reżyser filmowy Andrzej Munk.
- 1963 – Premiera filmu Pasażerka w reżyserii Andrzeja Munka i Witolda Lesiewicza.
- 1969 – Waldemar Baszanowski zdobył w Warszawie złoty medal Mistrzostw Świata w podnoszeniu ciężarów.
- 1973 – W Warszawie odsłonięto Pomnik Polegli Niepokonani.
- 1974 – Premiera filmu kryminalnego Zapis zbrodni w reżyserii Andrzeja Trzos-Rastawieckiego.
- 1979 – Założono klub piłkarski Górnik Łęczna.
- 1981 – Osłonięto i poświęcono Pomnik ks. dra Jana Dzierżona w Kluczborku.
- 1982 – Premiera filmu Dolina Issy w reżyserii Tadeusza Konwickiego.
- 1991 – W Gdańsku założono Związek Miast Bałtyckich.
- 1993 – Premiera filmu Balanga w reżyserii Łukasza Wylężałka.
- 1996 – Na lotnisku Bemowo w Warszawie odbył się koncert Michaela Jacksona w ramach trasy HIStory.
- 2002 – Premiera filmu Anioł w Krakowie w reżyserii Artura Więcka.
- 2003 – Odkryto Jaskinię Wiślańską w Beskidzie Śląskim.
- 2008 – Niemiec Jens Voigt wygrał 65. Tour de Pologne.
- 2010 – Oficjalnie otwarto zmodernizowany Stadion Miejski w Poznaniu, jedną z czterech polskich aren XIV Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej w 2012 roku.
- 331 p.n.e. – W trakcie wyprawy wojennej do Babilonii wojska Aleksandra Wielkiego przekroczyły podczas całkowitego zaćmienia Księżyca rzekę Tygrys.
- 52 p.n.e. – Wojna Rzymu z Galami: zwycięstwo Rzymian w bitwie pod Alezją.
- 1066 – Podbój Anglii przez wikingów: zwycięstwo najeźdźców w bitwie pod Gate Fulford.
- 1159 – W Ninfie urzędujący papież Aleksander III otrzymał sakrę biskupią.
- 1187 – Wojska Saladyna rozpoczęły oblężenie Jerozolimy, stolicy Królestwa Jerozolimskiego.
- 1378 – Biskup Cambrai Robert z Genewy został wybrany na papieża i przyjął imię Klemens VII. Rozpoczęła się wielka schizma zachodnia.
- 1410 – Zygmunt Luksemburski został wybrany przez część elektorów na króla Niemiec. Pozostali elektorzy wybrali na antykróla Jodoka z Moraw.
- 1459 – Pierwsza znana wzmianka o Bukareszcie w dokumencie sygnowanym przez Włada Palownika.
- 1519 – Portugalski żeglarz Ferdynand Magellan wypłynął z hiszpańskiego portu Sanlúcar de Barrameda w pierwszą w historii wyprawę dookoła świata.
- 1526 – Kardynał Pompeo Colonna zajął przy użyciu wojska bazylikę na Lateranie oraz Zatybrze, zmuszając tym samym papieża Klemensa VII do schronienia się w Zamku Świętego Anioła; złupiono także Wzgórze Watykańskie.
- 1565 – Wojska hiszpańskie zdobyły kolonię francuską Fort Caroline w pobliżu Jacksonville na Florydzie.
- 1596 – Diego de Montemayor założył miasto Monterrey w północno-wschodnim Meksyku.
- 1600 – Irlandzka wojna dziewięcioletnia: rozpoczęła się bitwa pod Moyry Pass.
- 1604 – Wojna osiemdziesięcioletnia: po ponad 3 latach oblężenia wojska hiszpańskie zdobyły bronioną przez niderlandzkich powstańców Ostendę.
- 1626 – Wojna chłopska w Austrii: stoczono bitwę pod Pranem.
- 1643 – Angielska wojna domowa: w bitwie pod Newbury wojska dowodzone przez Roberta Devereux pokonały armię rojalistów pod wodzą Karola I Stuarta.
- 1644 – Cesarz Shunzhi przeniósł stolicę Chin z Shenyang do Pekinu.
- 1685 – Poświęcono drewniany kościół Admiralicji w szwedzkiej Karlskronie.
- 1697:
- VII wojna wenecko-turecka: stoczono bitwę morską pod Eubeą.
- Podpisano traktat w Rijswijk kończący wojnę Francji z Ligą Augsburską.
- 1703 – Wojna o sukcesję hiszpańską: zwycięstwo wojsk habsburskich nad pruskimi w bitwie pod Höchstädt an der Donau.
- 1730 – Został obalony sułtan Imperium Osmańskiego Ahmed III. Jego następcą został Mahmud I.
- 1785 – Papież Pius VI utworzył diecezję czeskobudziejowicką.
- 1792 – I koalicja antyfrancuska: zwycięstwo rewolucyjnej armii francuskiej nad wojskami austriacko-pruskimi w bitwie pod Valmy.
- 1793:
- Rewolucja francuska: został aresztowany i osadzony w więzieniu w Sèvres były książę anektowanego przez Francję Monako Honoriusz III Grimaldi; Konwent Narodowy zaaprobował wprowadzenie kalendarza republikańskiego.
- 1835 – Wybuchło tzw. powstanie Farrapos – zryw społeczny farmerów i biedoty przeciwko władzom Cesarstwa Brazylii.
- 1839:
- Między Amsterdamem a Haarlemem otwarto pierwszą linię kolejową w Holandii.
- Pierwszy statek z kilkudziesięcioma członkami New Zealand Company dotarł do terenów na których obecnie leży stolica Nowej Zelandii – Wellington.
- 1850 – Zniesiono handel niewolnikami w Dystrykcie Kolumbii.
- 1854 – Wojna krymska: zwycięstwo wojsk brytyjsko-francusko-tureckich nad rosyjskimi w bitwie nad rzeką Almą.
- 1860 – Brytyjski następca tronu książę Walii Albert Edward rozpoczął wizytę w Stanach Zjednoczonych.
- 1861 – Wojna secesyjna: zwycięstwo Konfederatów w I bitwie pod Lexington.
- 1862 – Wojna secesyjna: zwycięstwo Konfederatów w bitwie pod Sheperdstown.
- 1863 – Wojna secesyjna: zwycięstwo Konfederatów w bitwie nad Chickamaugą.
- 1870 – Zjednoczenie Włoch: wojska włoskie zdobyły Rzym, ówczesną stolicę Państwa Kościelnego.
- 1872 – W Kolonii rozpoczął się trzydniowy kongres starokatolicków.
- 1878 – Ukazało się pierwsze wydanie anglojęzycznego indyjskiego dziennika „The Hindu”.
- 1879 – Założono najstarszy na wyspie Irlandia klub piłkarski Cliftonville F.C.
- 1881 – Przyszły król Szwecji Gustaw V poślubił księżniczkę Wiktorię Badeńską.
- 1882 – Figueira da Foz w Portugalii uzyskała prawa miejskie.
- 1893 – Francuski astronom Auguste Charlois odkrył planetoidę (377) Campania.
- 1898 – Łotewski Niemiec Konstantin Rengarten zakończył trwającą od 15 sierpnia 1894 roku pieszą wędrówkę dookoła świata na trasie: Ryga-Rostów nad Donem-Iran-Irkuck-Urga-Pekin-Japonia-USA (Seattle-San Francisco-Chicago-Nowy Jork)-Francja-Ryga, przemierzywszy 26 877 km.
- 1904 – W amerykańskim Dayton bracia Wright odbyli mierzący ponad kilometr lot na dwupłatowcu Flyer 2.
- 1906 – Zwodowano transatlantyk „Mauretania”.
- 1911 – W pobliżu Southampton brytyjski krążownik HMS „Hawke” zderzył się z największym statkiem pasażerskim świata RMS „Olympic”.
- 1914 – W rozegranym w Buenos Aires pierwszym oficjalnym meczu piłkarskim między obiema reprezentacjami Argentyna pokonała Brazylię 3:0.
- 1916 – Cesarz Franciszek Józef I wydał w Wiedniu dekret o przekształceniu Legionów Polskich w Polski Korpus Posiłkowy.
- 1918:
- W trakcie słuchania spowiedzi na ciele ojca Pio po raz pierwszy pojawiły się stygmaty – 5 krwawiących ran w miejscach ran Jezusa Chrystusa zadanych mu podczas ukrzyżowania.
- Żołnierze brytyjscy rozstrzelali przy transkaukaskiej linii kolejowej 26 liderów Komuny Bakijskiej.
- 1925 – Założono paragwajski klub piłkarski Independiente Asunción.
- 1926 – Gangster polskiego pochodzenia Earl „Hymie Weiss” Wojciechowski dokonał w Cicero w stanie Illinois drugiego nieudanego zamachu na Ala Capone.
- 1928 – Huragan Okeechobee zabił w dniach 6-20 września ponad 4 tys. osób na Karaibach i w południowo-wschodnich stanach amerykańskich.
- 1929 – 22 osoby zginęły, a 55 odniosło obrażenia w pożarze lokalu rozrywkowego „Study Club” w Detroit w stanie Michigan.
- 1932:
- Mahatma Gandhi rozpoczął strajk głodowy w więzieniu w Pune.
- Otwarto Estádio Couto Pereira w brazylijskiej Kurytybie.
- 1937 – Hiszpańska wojna domowa: zwycięstwo frankistów w bitwie pod El Mazuco.
- 1939:
- Bitwa o Atlantyk: niemiecki okręt podwodny U-27 został zatopiony u wybrzeży Szkocji przez niszczyciele „Fortune” i „Forester”. Cała załoga została uratowana i wzięta do niewoli.
- Okręt podwodny ORP „Wilk” po przedarciu się z Bałtyku na Morze Północne zawinął do portu w szkockim Rosyth.
- 1942:
- Amerykanie przeprowadzili pierwszy lot testowy przejętego w stanie nienaruszonym japońskiego myśliwca Mitsubishi A6M (tzw. Zero z Akutan).
- Panhelleński Związek Walczącej Młodzieży (PEAN) dokonał zamachu na cały obradujący zarząd największej greckiej partii prohitlerowskiej Narodowej Socjalistycznej Organizacji Patriotycznej (ESPO), w praktyce kończący jej działalność. Oprócz 29 Greków zginęło też 43 oficerów niemieckich.
- 1943:
- Bitwa o Atlantyk: niemiecki okręt podwodny U-338 został zatopiony wraz z całą, 51-osobową załogą przez kanadyjską korwetę HMCS „Drumheller”.
- Z Oflagu VI B w niemieckim Dössel uciekło podkopem 47 polskich oficerów, spośród których schwytano i rozstrzelano 37.
- 1944:
- Karol Koburg został księciem regentem Belgii w miejsce swego brata Leopolda III.
- Operacja „Market Garden”: wojska alianckie zdobyły most na rzece Waal w Nijmegen.
- Pietro Caruso, szef kolaborującej z Niemcami policji włoskiej, który brał udział w kompletowaniu listy 335 zakładników rozstrzelanych 24 marca tego roku w Grotach Ardeatyńskich, został skazany przez sąd w Rzymie na karę śmierci. Wyrok wykonano następnego dnia.
- W Białoruskiej SRR utworzono obwód grodzieński, obwód mołodeczański (zniesiony w 1960) i obwód bobrujski (zniesiony w 1954).
- 1945 – Mahatma Gandhi wraz z Jawaharlalem Nehru poprosili wojska Wielkiej Brytanii o opuszczenie Indii.
- 1946 – Rozpoczął się pierwszy Festiwal Filmowy w Cannes.
- 1947 – Założono peruwiański klub piłkarski CS Unión Huaral.
- 1948 – Dokonano oblotu radzieckiego śmigłowca Mi-1.
- 1949 – W RFN utworzono pierwszy rząd Konrada Adenauera.
- 1950 – Dokonano oblotu radzieckiego samolotu pasażersko-towarowego Ił-14.
- 1954:
- Na forum ONZ przyjęto konwencję dotyczącą statusu bezpaństwowców.
- Przyjęto konstytucję ChRL.
- Powstał pierwszy program napisany w języku Fortran.
- 1955 – Rząd radziecki przyznał pełną suwerenność NRD.
- 1957 – Keith Holyoake został premierem Nowej Zelandii.
- 1958:
- Chalid Hibri został premierem Libanu.
- We Włoszech weszła w życie ustawa zakazująca prowadzenia domów publicznych.
- 1960 – Benin, Burkina Faso, Cypr, Gabon, Kamerun, Kongo, Madagaskar, Niger, Republika Środkowoafrykańska, Somalia, Togo i Wybrzeże Kości Słoniowej zostały członkami ONZ.
- 1961 – W Tokio otwarto Ogród Botaniczny Jindai.
- 1962 – Afroamerykaninowi Jamesowi Meredithowi odmówiono przyjęcia na Uniwersytet Missisipi.
- 1963 – Jozef Lenárt został premierem Czechosłowacji.
- 1966 – Gujana została członkiem ONZ.
- 1967:
- Nigeryjskie siły rządowe zlikwidowały separatystyczną Republikę Beninu.
- Zwodowano brytyjski statek pasażerski „Queen Elizabeth 2”.
- 1969 – 76 osób zginęło w południowym Wietnamie w wyniku zderzenia samolotu Douglas DC-4 z myśliwcem McDonnell Douglas F-4 Phantom II.
- 1970 – W trakcie walk mających na celu wyparcie z Jordanii palestyńskich bojowników 200 czołgów syryjskich, oficjalnie obsługiwanych przez bojowników OWP, przekroczyło granicę, pomagając im ponownie opanować Irbid i Adżlun.
- 1972:
- Po porażce kanclerza RFN Willy’ego Brandta w głosowaniu nad wotum zaufania został rozwiązany Bundestag.
- W Hondurasie około 10 tys. osób zginęło po przejściu huraganu Fifi.
- 1973 – W Houston w ramach tenisowej tzw. „wojny płci“ 29-letnia Amerykanka Billie Jean King pokonała w setach 3:0 swego 55-letniego rodaka Bobby’ego Riggsa.
- 1974:
- Joaquim Chissano został premierem Mozambiku.
- Na japońskiej wyspie Hokkaido utworzono Park Narodowy Rishiri-Rebun-Sarobetsu.
- 1976 – W katastrofie tureckiego Boeinga 727 w mieście Isparta zginęło 155 osób.
- 1977 – Dżibuti i Wietnam zostały członkami ONZ.
- 1978 – Do RFN przybyła z wizytą delegacja Episkopatu Polski z kardynałami Stefanem Wyszyńskim i Karolem Wojtyłą na czele.
- 1979 – W Republice Środkowoafrykańskiej, przy wsparciu komandosów francuskich, obalono samozwańczego cesarza Bokassę I.
- 1984 – 23 osoby zginęły w wyniku samobójczego zamachu na amerykańską ambasadę w stolicy Libanu, Bejrucie.
- 1989 – Na londyńskim West Endzie odbyła się premiera musicalu Miss Saigon z muzyką Claude’a-Michela Schönberga.
- 1990 – Osetia Południowa proklamowała niepodległość (od Gruzji).
- 1991 – Powstała Służba Bezpieczeństwa Ukrainy (SBU).
- 1992:
- Chuan Leekpai został premierem Tajlandii.
- Francuzi opowiedzieli się w referendum za przyjęciem Traktatu z Maastricht.
- W Estonii odbyły się pierwsze wolne wybory po upadku ZSRR.
- 1994:
- Weszło w życie zawieszenie broni w czasie wojny domowej w Tadżykistanie.
- Żołnierz Tian Mingjian zastrzelił 28 osób i ranił 47 innych w centrum Pekinu w Chinach, po czym został zastrzelony przez siły specjalne wojska.
- 2000 – Podczas XXVII Letnich Igrzysk Olimpijskich w Sydney Renata Mauer-Różańska zdobyła złoty medal w konkurencji karabinu kulowego w 3 postawach.
- 2001 – W przemówieniu w Kongresie USA prezydent USA George W. Bush ogłosił wojnę z terroryzmem.
- 2003 – Obywatele Łotwy opowiedzieli się w referendum za akcesją do Unii Europejskiej.
- 2004 – USA zniosły embargo na Libię.
- 2006:
- Ali Abd Allah Salih wygrał ponownie wybory prezydenckie w Jemenie.
- W wyniku przewrotu wojskowego w Tajlandii został obalony premier Thaksin Shinawatra, a władzę w kraju przejęła Rada ds. Reformy Administracyjnej.
- 2008:
- 43 osoby zginęły, a 88 zostało rannych w pożarze w klubie nocnym w Shenzhen w Chinach.
- 54 osoby zginęły, a 266 zostało rannych w zamachu bombowym na hotel Marriott w stolicy Pakistanu Islamabadzie.
- Prezydent RPA Thabo Mbeki ogłosił rezygnację ze stanowiska.
- 2009 – Ponad 100 osób zginęło w bitwie w Duk Padiet w Sudanie Południowym pomiędzy plemionami Lou Nuer i Dinka oraz siłami bezpieczeństwa.
- 2010 – 23 osoby zginęły, a 50 zostało rannych w katastrofie kolejowej w Badarwas w środkowych Indiach.
- 2011 – Michael Sata wygrał wybory prezydenckie w Zambii.
- 2013 – 18 osób zginęło, a 20 zostało rannych w zamachu bombowym na sunnicki meczet w irackim mieście Samarra.
- 2015 – Weszła w życie nowa konstytucja Nepalu.
- 2016 – Jeden pilot zginął a drugi został ranny w katastrofie treningowej, dwumiejscowej wersji samolotu szpiegowskiego Lockheed U-2 w północnej Kalifornii.
- 2018 – Ponad 200 osób zginęło w katastrofie promu na Jeziorze Wiktorii w Tanzanii.
- 1966 – Wystrzelono amerykańską sondę księżycową Surveyor 2.
- 1970 – Radziecka sonda Łuna 16 wylądowała na Księżycu.