Człowiek rozumny

Człowiek rozumny (Homo sapiens) – gatunek ssaka naczelnego, jedyny występujący współcześnie przedstawiciel rodzaju Homo. Charakteryzują go:

• wyprostowana postawa,
• dwunożność,
• wysoko rozwinięta sprawność manualna i umiejętność używania ciężkich narzędzi w stosunku do innych gatunków zwierząt,
• używanie języka bardziej złożonego niż języki zwierzęce,
• większy i bardziej złożony mózg niż te u innych zwierząt,
• wysoko rozwinięty instynkt społeczny[2][3].

Ten artykuł dotyczy pojęcia z zakresu zoologii. Zobacz też: inne znaczenia słowa „człowiek”.

Quick facts: Domena , Królestwo , Typ, Podtyp, Gromada... ▼

Człowiek rozumny

Homo sapiens[1]
Linnaeus, 1758
Okres istnienia: plejstocen–dziś PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 2.58/0 ↓ 2.58/0
Ilustracja mężczyzny i kobiety Homo sapiens sapiens na płytce Pioneera
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Nadrząd	euarchonty
Rząd	naczelne
Podrząd	wyższe naczelne
Infrarząd	małpokształtne
Parvordo	małpy wąskonose
Nadrodzina	człekokształtne
Rodzina	człowiekowate
Podrodzina	Homininae
Plemię	Hominini
Rodzaj	człowiek
Gatunek	człowiek rozumny
Podgatunki
H. sapiens sapiens H. sapiens fossilis H. sapiens idàltu
Zasięg występowania
Gęstość populacji w 2018 roku
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Razem z szympansami, gorylami i orangutanami współtworzy rodzinę człowiekowatych (Hominidae, wielkie małpy).

Gatunek ten pojawił się najpóźniej 300 tys. lat temu w Starym Świecie, ewoluując z wcześniejszych gatunków człowieka. Dokładniejszy scenariusz był przedmiotem konkurencyjnych spekulacji: teoria wyjścia z Afryki mówi o pojawieniu się go wyłącznie Afryce, za to hipoteza multiregionalna o pochodzeniu także z populacji Eurazji. Był to pierwszy gatunek ludzki, który zasiedlił Nowy Świat. Przez to występuje na wszystkich kontynentach, choć na Antarktydzie ludzki osobnik umie przeżyć tylko tymczasowo, zależnie od kontaktu z innymi obszarami.

Człowieka rozumnego próbowano dzielić na rasy na podstawie koloru skóry i innych cech. Kategorie jak odmiana czarna (negroidalna), biała (europeidalna) i żółta (mongoloidalna) uznano za umowne, płynne i niewyczerpujące, choć próbowano opierać na nich rasistowskie przepisy niektórych krajów, np. segregację rasową w RPA (apartheid).

W wyniku rewolucji neolitycznej i późniejszych przełomów technologicznych gatunek ten rozmnożył się o całe rzędy wielkości. W latach 20. XXI wieku ludność świata przekroczyła 8 miliardów; proces ten przyczynił się do degradacji środowiska, przez co czasem wyróżnia się epokę geologiczną naznaczoną wpływem ludzkości: antropocen.

Pod względem systemu kojarzeń i seksualności ludzie rozumni bywają zarówno monogamiczni, jak i poligamiczni na różne sposoby (poliginia, poliandria, promiskuityzm). Gatunek ten bywa agresywny, np. mordując innych ludzi, czasem seryjnie lub masowo, niekiedy na poziomie ludobójczym, zwłaszcza w czasie wojen. Zdarza się też kanibalizm; z drugiej strony u ludzi występuje także rozbudowany altruizm, np. dobroczynność, także w stosunku do innych gatunków, zwłaszcza udomowionych. Człowiek rozumny nie jest wolny od autoagresji, w tym samookaleczeń i samobójstw.

Przyszłość tego gatunku jest przedmiotem spekulacji, zarówno bliskich nauce (futurologia), jak i bardziej artystycznych (fantastyka naukowa). Niektóre prognozy mówią o wymarciu, np. w wyniku wojny jądrowej, a inne o kolonizacji Kosmosu, osiągnięciu pierwszego poziomu skali Kardaszowa rozwoju cywilizacji i o różnych formach transhumanizmu mającego zacierać granice tego gatunku lub je przekraczać.