Ukęślowce (Dilleniales Hutch.) – grupa roślin wyróżniana w randze rzędu o problematycznej wciąż pozycji filogenetycznej. Część analiz wskazuje na pokrewieństwo z goździkowcami Caryophyllales, inne każą uznać tę grupę za klad bazalny dla linii rozwojowej prowadzącej do kladu różowych. Do rzędu zaliczana jest współcześnie jedna rodzina ukęślowate (Dilleniaceae) obejmująca 11[2]–12[3] rodzajów z ok. 300[3]–400 gatunkami[2], głównie roślin drzewiastych i pnączy, występujących w naturze wyłącznie na obszarach tropikalnych i subtropikalnych[2]. Niektóre gatunki ukęśli mają jadalne owoce. Rośliny z tego rodzaju, podobnie jak z rodzaju Hibbertia, bywają sadzone jako rośliny ozdobne[3].
Ukęśla indyjska | |
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd |
ukęślopodobne |
Rząd |
ukęślowce |
Nazwa systematyczna | |
Dilleniales Hutch. Bull. Misc. Inform. 1924: 126 |
Morfologia
- Pokrój
- Rośliny zróżnicowane – dominują drzewa, krzewy i drewniejące pnącza, rośliny zielne są bardzo nieliczne[3].
- Liście
- Skrętoległe, rzadko naprzeciwległe[3]. Blaszka nierzadko okazała[4], pojedyncza, rzadziej pierzasto wcinana lub złożona, często ząbkowana. Użyłkowanie liścia pierzaste, nerwy boczne wyraźne, kończą się w ząbkach[3]. Liście są ogonkowe (ogonki nierzadko oskrzydlone), bez przylistków[3].
- Kwiaty
- Kwiaty często są pojedyncze w kątach liści, czasem zebrane w kwiatostany wierzchotkowate lub groniaste. Kwiaty są zwykle obupłciowe, promieniste (grzbieciste u Hibbertia i Schumacheria)[3]. Budowa ich jest prosta – działki kielicha i płatki korony są umieszczone spiralnie[4]. Działki są trzy do pięciu, rzadko więcej (do 18), często są skórzaste i nieco gruboszowate i pozostają na owocu. Płatki są wolne i w liczbie od trzech do pięciu rzadko do 7[3]. Występuje duża liczba pręcików (częste też są prątniczki) i górnych słupków, powstających z pojedynczych owocolistków (zwykle dwóch do siedmiu, rzadko do 20)[3][4].
- Owoce
- Mieszki, torebki lub jagody[4]. Nasiona często z osnówką[3].
Systematyka
Pozycja systematyczna rzędu pozostaje niejasna. Wiadomo, że grupa ta wyewoluowała jako jedna z linii okrytonasiennych przed ukształtowaniem się grup różowych i astrowych, przy czym w różnych analizach jej pozycja różnie jest przedstawiana, jako bazalna względem obu tych grup lub jednej z nich, czasem wskazywane jest bliskie pokrewieństwo z którymś z podobnie sytuowanych rzędów – winoroślowców Vitales, skalnicowców Saxifragales i goździkowców Caryophyllales[2]. W systemie Ruggiero i in. (2015) rząd ukęślowców tworzy w pojedynkę jeden z 18 nadrzędów okrytonasiennych – ukęślopodobne Dillenianae (jest też monotypowy zgodnie z ujęciem systemu APG III z 2009)[1].
- Pozycja rzędu w kladogramie dwuliściennych właściwych według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)[2]
← |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Podział rzędu
Jeszcze niedawno łączono w tym rzędzie ukęślowate wraz z rodzinami piwoniowatych Paeoniaceae i Crossosomataceae[4]. Późniejsze informacje o filogenezie, bazujące zwłaszcza na danych molekularnych, spowodowały przeniesienie obu ostatnich rodzin do późniejszych linii rozwojowych – rzędu skalnicowców i kladu różowych[2].
ukęślowate |
| ||||||||||||||||||
Rodzina: Dilleniaceae Salisb. Parad. Lond. 2: ad t. 73 1807 – ukęślowate
podrodzina Delimoideae Burnett
- Tetracera L. – strzępiec, utruda
podrodzina Doliocarpoideae J. W. Horn
- Curatella Loefl.
- Davilla Vandelli
- Didesmandra Stapf
- Doliocarpus Rol.
- Neodillenia Aymard
- Pinzona Mart. & Zucc.
podrodzina Dillenioideae Burnett
podrodzina Hibbertioideae J. W. Horn
- Hibbertia Andrews
Przypisy
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.