Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Irwingiowate (Irvingiaceae) – rodzina roślin okrytonasiennych z rzędu malpigiowców. Skupia 12 gatunków z czterech rodzajów spotykanych w tropikach Afryki oraz Azji południowo-wschodniej[2]. Występują one w lasach na terenach suchych, rzadziej nad rzekami, na terenach zalewowych[4]. Mięsiste owoce kilku gatunków z rodzaju irwingia są spożywane. Z nasion Irvingia gabonensis wytłacza się tłuszcz (tzw. „masło cay-cay”) wykorzystywany m.in. do wytwarzania czekolady. W Afryce zachodniej miażdżone nasiona tego gatunku są spożywane także jako dodatek do potraw rybnych[5].
Irvingia malayana | |
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina |
irwingiowate |
Nazwa systematyczna | |
Irvingiaceae Tiegh. in C.K. Schneide Just's Bot. Jahresber. 33(2): 566. 1907[3] | |
Typ nomenklatoryczny | |
Irvingia[3] |
Do irwingiowatych należą drzewa, w tym także osiągające okazałe rozmiary – do 55 m wysokości[4]. Drzewa z gatunku Klainedoxa gabonensis wyróżniają się potężnymi korzeniami szkarpowymi[5]. Liście są skrętoległe, całobrzegie, owalne lub eliptyczne, krótkoogonkowe. Mają charakterystyczne, okazałe, asymetryczne, złączone w pary przylistki. Okazałe są także ostro zakończone pąki. Drobne kwiaty (do 4 mm długości) zebrane są w kątowo lub szczytowo wyrastające wiechowate kwiatostany. Kwiaty są promieniste, obupłciowe, 5-krotne. Działki kielicha i płatki korony są wolne. Na masywnym dysku kwiatowym wyrasta w pojedynczym okółku 10 pręcików dłuższych od okwiatu, otaczających zalążnię górną, składającą się z 2 do 5 zrośniętych owocolistków. Owocem jest zwykle pestkowiec, tylko u Desbordesia skrzydlak[2][4].
Rodzina o niejasnej pozycji w obrębie malpigiowców (Malpighiales) należących do kladu różowych w obrębie okrytonasiennych. W różnych analizach filogenetycznych uznawana była za siostrzaną dla lnowatych (Linaceae), w innych za spokrewnioną z rodziną Putranjivaceae lub rodzinami krasnodrzewowatych (Erthroxylaceae) i Ixonanthaceae[2]. Dawniej (np. system Cronquista z 1981) rośliny tu zaliczane były klasyfikowane jako podrodzina Irvingioideae w obrębie biegunecznikowatych (Simaroubaceae)[6]. W systemie APG IV rodzina została uzupełniona o rodzaj Allantospermum Forman (wcześniej klasyfikowany do Ixonanthaceae) i sytuowana jest jako siostrzana dla rodziny Pandaceae[7][2].
← |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.