Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Język tetum
język austronezyjski Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Język tetum (lia-tetun, tetun) – język austronezyjski używany głównie w Timorze Wschodnim, gdzie wraz z portugalskim jest objęty statusem języka urzędowego[1][2]. Szacunkowo posługiwać się nim może ok. 750–800 tys. osób. Jest używany także w Indonezji (szczególnie w indonezyjskiej części wyspy Timor – Timorze Zachodnim).
Tetum dzieli się na cztery główne dialekty: Tetun-Dili lub Tetun-Prasa, którym posługuje się ludność zamieszkująca Dili i okolice, Tetun-Terik, którym posługuje się ludność południowo-wschodniej części Timoru Wschodniego, Tetun-Belu, którym posługuje się ludność zamieszkująca tereny od cieśniny Ombai po morze Timor, oraz Nana’ek, którym posługuje się ludność Metinaro. W dialekcie Tetun-Dili szczególnie mocno są zaznaczone wpływy języka portugalskiego. Dialekt ten jest zrozumiały na całym terytorium Timoru Wschodniego – pełni funkcję krajowej lingua franca[1]. W powszechnym użyciu jest także język indonezyjski, który ma status języka roboczego[1].
Odmiana Tetun-Dili charakteryzuje się silnymi wpływami fonologii, morfosyntaktyki i leksyki portugalskiej, co decyduje o jej „hybrydowym” charakterze. Portugalski jest źródłem słownictwa związanego z wyższymi domenami komunikacji. Istnieje też warstwa historycznych pożyczek malajskich. Dodatkowo od 1975 r. tetum w Timorze Wschodnim znajdował się pod wpływem języka indonezyjskiego[3]. Forma tetum wywodzi się z języka portugalskiego (oryg. tetun, tettun)[4].
Odmiana Tetun-Dili bywa rozpatrywana jako odrębny język kreolski[5][6]. Niemniej nie chodzi o język kreolski w tradycyjnym znaczeniu tego terminu (nie odnotowano, by przeszedł etap pidżynu); według jednej z propozycji trafniej jest klasyfikować Tetun-Dili jako język mieszany[7].
Regulacją tetum zajmuje się Narodowy Instytut Językoznawstwa (zał. 2001; port. Instituto Nacional de Linguística, tetum Institutu Nasionál Linguístika nian)[2]. Kościół katolicki przyjął tetum jako język liturgiczny[8][9].
Remove ads
Fonologia
W taki oto sposób przedstawia się zasób samogłoskowy języka tetum:
W języku tetum /a/ /i/ oraz /u/ wymawia się stosunkowo niezmiennie, natomiast na wymowę /e/ i /o/ mają wpływ głoski, którymi są otoczone. Przykładowo ich dźwięk jest nieco wyższy, kiedy w następnej sylabie znajdują się głoski /u/ lub /i/[10].
Remove ads
Gramatyka
Tetum nie jest językiem fleksyjnym, czym odróżnia się np. od wielu języków indoeuropejskich. W gramatyce tetum występuje jednak szereg reguł zapożyczonych bezpośrednio z języka portugalskiego.
Słownictwo
Tetum jest językiem malajsko-polinezyjskim, co powoduje, że jego podstawowe słownictwo wywodzi się właśnie ze rdzeni austronezyjskich. Jednak w ciągu wieków tetum przejął bardzo wiele słów z języka portugalskiego, np.:
- aprende – uczyć się (od aprender);
- eskola – szkoła (od escola);
- istoria – historia (od historia);
- paun – chleb (od pão)[11].
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads