Kazimierz Banach

Kazimierz Banach, ps. „Kamil”, „Jan Rosnowicz” (ur. 4 marca 1904 w Korytkowie, zm. 29 sierpnia 1985 w Warszawie) – polski działacz ludowy, pedagog i publicysta. Poseł do Krajowej Rady Narodowej, na Sejm Ustawodawczy oraz Sejm PRL I, II, III, IV i V kadencji, w latach 1957–1972 członek Rady Państwa.

Kazimierz Banach

Data i miejsce urodzenia	4 marca 1904 Korytków, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	29 sierpnia 1985 Warszawa, Polska
Miejsce spoczynku	Cmentarz Wojskowy na Powązkach
Zawód, zajęcie	pedagog, polityk, publicysta
Stanowisko	członek Rady Państwa (1957–1972); poseł do KRN, na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I, II, III, IV i V kadencji (1945–1972)
Partia	PSL „Wyzwolenie” (1922–1931) SL (1931–1939) SL „Roch” (1939–1945) PSL (1945–1947, 1947–1949) ZSL (1949–1985)
Odznaczenia

Życiorys

Urodził się w rodzinie robotniczej jako syn Adama i Marii. Zdobywanie wykształcenia rozpoczął od szkoły powszechnej w Dębnie. W 1920 w czasie wojny polsko-radzieckiej zgłosił się na ochotnika do wojska, służąc kilka miesięcy na froncie. Następnie kontynuował naukę w gimnazjum w Sandomierzu, które ukończył w 1923^[1]. W 1932 ukończył Wolną Wszechnicę Polską.

Od 1922 był członkiem Polskiego Stronnictwa Ludowego „Wyzwolenie”, z którym w 1931 przystąpił do Stronnictwa Ludowego. Przed II wojną światową działał w ruchu młodzieży wiejskiej oraz w oświacie i kulturze wiejskiej. W latach 1929–1930 prezes Akademickiego Związku Młodzieży Wiejskiej, w latach 1931–1932 prezes Zarządu Głównego Związku Młodzieży Wiejskiej RP „Wici”, redaktor naczelny „Młodej Myśli Ludowej”; w latach 1935–1939 prezes wołyńskiego ZMW i kierownik Uniwersytetu Ludowego w Różynie na Wołyniu. W latach 1938–1939 sekretarz Zarządu Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych. Podczas okupacji działał w konspiracji. W 1939 współorganizował Stronnictwo Ludowe „Roch”, w którym później działał. W latach 1940–1944 był szefem sztabu Komendy Głównej Batalionów Chłopskich oraz szefem wydziału informacji i propagandy Komendy Głównej BCh. Redaktor konspiracyjnego pisma „Ku Zwycięstwu” i uczestnik powstania warszawskiego^[1]. Od 1942 do lutego 1944 był delegatem Okręgowej Delegatury Rządu Wołyń^[2].

W latach 1945–1949 działacz Polskiego Stronnictwa Ludowego (został wykluczony na krótko w kwietniu 1947, gdyż według prezesa partii Stanisława Mikołajczyka, pełniąc funkcję redaktora naczelnego organu PSL „Gazety Ludowej”, był jednocześnie agentem komunistycznym i prowadził działania na szkodę ugrupowania^[3]). Od 1949 należał do Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. Był członkiem władz partyjnych – w latach 1945–1946 członek Naczelnego Komitetu Wykonawczego PSL, w latach 1946–1947 i 1947–1949 (w międzyczasie półroczna przerwa) członek Rady Naczelnej PSL, w latach 1947–1949 członek Naczelnego Komitetu Wykonawczego PSL, w latach 1949–1973 członek Naczelnego Komitetu Wykonawczego ZSL (w 1956 zrezygnowano z członu „Wykonawczy”), w latach 1949–1971 (z przerwą od marca do października 1956) członek prezydium NKW (NK) ZSL. Poza członkostwem w naczelnych organach partyjnych sprawował funkcje – w latach 1945–1946 kierownika Wydziału Prasy i Propagandy NKW PSL, w 1947 sekretarza Centralnego Komitetu Lewicy PSL, w latach 1947–1949 sekretarza naczelnego NKW PSL, w latach 1949–1950 i 1957–1969 sekretarza NKW (NK) ZSL, a w latach 1969–1971 wiceprezesa NK ZSL.

W latach 1945–1947 prezes Spółdzielni Wydawniczej „Chłopski Świat”, w latach 1946–1948 współredaktor pisma „Chłopi i Państwo”. W latach 1954–1957 redaktor naczelny Ludowej Spółdzielni Wydawniczej, w latach 1957–1971 przewodniczący Rady LSW. Autor licznych artykułów oraz książek: Konkurs dobrego czytania książki i Z dziejów Batalionów Chłopskich^[4]. W latach 1951–1954 wiceprezes Zarządu Centralnej Rady Spółdzielczej „Samopomoc Chłopska”. W 1956 objął funkcję wiceprezesa Zarządu Głównego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. W 1958 został członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu^[5] oraz członkiem Zarządu Głównego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Chińskiej^[6].

W latach 1945–1972 posłem kolejno do Krajowej Rady Narodowej, na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I, II, III, IV i V kadencji. W latach 1957–1972 jednocześnie był członkiem Rady Państwa.

Pochowany z honorami 3 września 1985 na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera C39-5-8)^[7]. W pogrzebie udział wzięli m.in.: prezes Naczelnego Komitetu ZSL Roman Malinowski oraz zastępcy przewodniczącego Rady Państwa prof. Kazimierz Secomski i prof. Bolesław Strużek^[8].

Życie prywatne

Syn Adama i Marii, mąż Janiny z domu Wójcickiej. Jego bratem był Teofil Banach (1906–1941), także nauczyciel, zamordowany w Auschwitz, od 1964 patron szkoły podstawowej w Siennie^[9].

Ordery i odznaczenia

• Order Sztandaru Pracy I klasy (1959)^[10]
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1955)^[11][12]
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu odrodzenia Polski (1964)^[13]
• Order Krzyża Grunwaldu II klasy (28 sierpnia 1959)^[14][12]
• Krzyż Partyzancki^[12]
• Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami^[4]
• Medal „Za waszą wolność i naszą”^[15]
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)^[16]
• Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1967)^[17]
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1966)^[18]
• Odznaka „Zasłużony Działacz Ruchu Spółdzielczego” (1959)^[19]
• Medal „100-lecia sportu polskiego” (1968)^[20]
• Medal jubileuszowy „Dwudziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR, 1965)^[21]
• Pamiątkowy Medal z okazji 40. rocznicy powstania Krajowej Rady Narodowej (1983)^[22]

Zobacz też

• Do społeczeństwa Wołyńskiego