Loading AI tools
miasto w województwie zachodniopomorskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wolin (dawniej Julin[2], Wołyń[3][4][5], niem. Wollin) – miasto w Polsce położone w północno-zachodniej części województwa zachodniopomorskiego, w powiecie kamieńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Wolin.
miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
Panorama Wolina (widok od południa) | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Powiat | |||||
Gmina | |||||
Prawa miejskie |
1278 (lubeckie) | ||||
Burmistrz |
Ewa Grzybowska | ||||
Powierzchnia |
14,47 km² | ||||
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Strefa numeracyjna |
91 | ||||
Kod pocztowy |
72-510 | ||||
Tablice rejestracyjne |
ZKA | ||||
Położenie na mapie gminy Wolin | |||||
Położenie na mapie Polski | |||||
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego | |||||
Położenie na mapie powiatu kamieńskiego | |||||
53°50′29″N 14°36′41″E | |||||
TERC (TERYT) |
3207064 | ||||
SIMC |
0980079 | ||||
Urząd miejski ul. Zamkowa 2372-510 Wolin | |||||
Strona internetowa |
Według danych z 31 grudnia 2011 roku miasto miało 5023 mieszkańców[6][7]. W Wolinie co roku odbywa się Festiwal Słowian i Wikingów.
Wolin znajduje się w północno-zachodniej części woj. zachodniopomorskiego, w południowej części powiatu kamieńskiego. Miasto położone jest na Pobrzeżu Szczecińskim, na południowym cyplu wyspy Wolin, nad cieśniną Dziwna. Granice administracyjne miasta obejmują półwysep Rów oraz wyspę Wolińska Kępa.
Według danych z 1 stycznia 2009 r. powierzchnia miasta wynosi 14,47 km²[8].
Przez miasto przebiega droga ekspresowa S3 (Świnoujście – Szczecin) i linia kolejowa nr 401 Szczecin Dąbie – Świnoujście Port z przystankiem Wolin Pomorski.
Początkiem wczesnośredniowiecznego Wolina była osada nad Dziwną. Dzięki dogodnemu położeniu i handlowi osada szybko się rozwijała. W średniowieczu stała się ośrodkiem kultu Świętowita[9]. W sąsiedztwie miasta powstały cmentarzyska: Młynówka oraz Wzgórze Wisielców. Początkowo państwo-miasto prowadziło samodzielną politykę i walczyło z wojskami Mieszka I. Po zwycięstwie Mieszka I Wolin wraz z całym Pomorzem Zachodnim podlegał władcom Polski[10]. Od początku XI do połowy XVII wieku należał do księstwa pomorskiego, w którym panował ród Gryfitów. W latach 1140–1175 był siedzibą biskupstwa pomorskiego. Po roku 1630 Wolin znalazł się pod panowaniem szwedzkim, pod którym pozostał do roku 1720[10], gdy przeszedł pod panowanie Prus.
Od zakończenia II wojny światowej w 1945 leży w Polsce. Początkowo – od roku 1946 – w pierwszym województwie szczecińskim. Następnie po reformie administracyjnej kraju w latach 1975–1998, także należał do województwa szczecińskiego.
Nazwa miasta jest taka sama jak nazwa wyspy Wolin, na której jest położone. Pierwotne brzmienie nazwy jest trudne obecnie do odtworzenia. Na ogół nazwę wywodzi się z prasłowiańskiego rdzenia „vel”, „vol” („mokry”, „wilgotny”, „wodny”), mogła więc brzmieć Wołyń (identycznie jak na zabużańskim pograniczu polsko-ruskim). W źródłach niemieckich występuje też pod nazwami: Jumne, Jumneta, Julin, Wineta, w sagach – Jomsborg. Wszystkie te nazwy powstały na bazie nazwy pierwotnej, ulegając różnym przekształceniom w pisowni[4][11].
Przez krótki okres tuż po II wojnie światowej[12][13][14] w języku polskim używano nazwy Wołyń, mającej jeszcze tradycję przedwojenną[4]. W 1946 r. ustalono urzędowo obecną nazwę miasta Wolin[15].
Zapisy źródłowe[potrzebny przypis] od wczesnego średniowiecza wymieniają:
Układ miejski tworzy 42 ulice[16] oraz osiedle Robotnicze.
Zabytki chronione prawnie w Wolinie:
W mieście istniały Spółdzielnia Pracy Rękodzieła Ludowego i Artystycznego „Cepelianka”, Wolińska Spółdzielnia Mleczarska (zatrudniała blisko 100 osób), Spółdzielnia Inwalidów „Pokój”, masarnia i elewator zbożowy, przetwórnia „Centrali Rybnej”[20].
W mieście znajduje się piekarnia, mały młyn, tartak w ZGKiM w Wolinie, stolarnia, Zakłady Spożywcze Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”[20]. W mieście są dwa sklepy wielkopowierzchniowe: Netto i Biedronka.
Według danych z 2007 r. w mieście działało 654 prywatnych podmiotów gospodarczych, z czego 564 stanowiły osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Działalność prowadziło 5 spółdzielni oraz 8 spółek handlowych z udziałem kapitału zagranicznego[21]. W kwietniu 2008 r. 356 mieszkańców miasta było bezrobotnych.
Data | Ludność | Zm., % |
---|---|---|
X/XI w. | 9000 | – |
1540 | 350 | −96,1% |
1740 | 1621 | 363,1% |
1794 | 2217 | 36,8% |
1816 | 2524 | 13,8% |
1857 | 4034 | 59,8% |
1900 | 4679 | 16% |
1925 | 4723 | 0,9% |
1939 | 4807 | 1,8% |
1946 | 2369 | −50,7% |
1955 | 1800 | −24% |
1970 | 3026 | 68,1% |
1978 | 3453 | 14,1% |
1988 | 4404 | 27,5% |
1992 | 5034 | 14,3% |
1995 | 5132 | 1,9% |
2000 | 4950 | −3,5% |
2002 | 5180 | 4,6% |
2004 | 5076 | −2% |
2007 | 4196 | −17,3% |
2012 | 4998 | 19,1% |
Dane z 1540: Dane z 1970, 78, 88, 92, 2002 i 2004 z PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY WOLIN: Demografia i zatrudnienie oraz[22] |
Według danych z 30 czerwca 2012 roku miasto Wolin zamieszkiwało 4998 osób, z czego 2430 mężczyzn i 2568 kobiet[23]
Struktura demograficzna mieszkańców miasta Wolin według danych z 31 grudnia 2007 r.[21]:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
Populacja | 4916 | 100 | 2524 | 51,34 | 2392 | 48,66 |
Wiek przedprodukcyjny (0–17 lat) | 888 | 18,06 | 451 | 9,17 | 437 | 8,89 |
Wiek produkcyjny (18–65 lat) | 3456 | 70,3 | 1664 | 33,85 | 1792 | 36,45 |
Wiek poprodukcyjny (powyżej 65 lat) | 572 | 11,64 | 409 | 8,32 | 163 | 3,32 |
W Wolinie jest jedna szkoła podstawowa oraz dwie szkoły ponadpodstawowe[20]. Do 1 września 2019 roku działało tu także publiczne gimnazjum.
Publiczna Szkoła Podstawowa w Wolinie rozpoczęła swoją działalność 1 kwietnia 1946 r. Naukę w przywróconym do stanu użytkowania budynku przez napływających do miasta mieszkańców rozpoczęło 15 uczniów.
Pierwszym kierownikiem szkoły był Antoni Liczmański, a zakończenie pierwszego powojennego roku szkolnego odbyło się 1 lipca 1947 r. Wraz z nowym rokiem szkolnym zwiększyła się liczba uczniów i nauczycieli. Staraniem rodziców, nauczycieli i władz lokalnych 27 marca 1959 r. wbudowano kamień węgielny pod budowę sali gimnastycznej, którą oddano do użytku w 1964 r.
Podczas obchodów 1000-lecia przyłączenia Wolina do Polski 21 września 1967 r. szkoła otrzymała od społeczności wolińskiej sztandar. W tym też toku szkoła otrzymała imię Bolesława Krzywoustego. W roku 1971 – w 25-lecie istnienia – szkoła otrzymała Honorową Odznakę „Gryfa”, a w maju 1974 r. Medal Komisji Edukacji Narodowej za zasługi dla nauczycieli i uczniów. Od początku istnienia szkoły, funkcjonowała też podstawowa szkoła wieczorowa dla dorosłych oraz kursy eksternistyczne dla pracujących, a także filia liceum ogólnokształcącego.
14 maja 1996 r., w 50. rocznicę istnienia wolińskiej podstawówki, wmurowany został kamień węgielny pod rozbudowę szkoły. Nowe skrzydło – pierwotnie przeznaczone dla klas I-III – oddane zostało 11 marca 1998 roku. Nowe skrzydło po reformie edukacyjnej zostało w całości przeznaczone na szkołę podstawową, a pozostała część została przeznaczona na gimnazjum.
W roku szkolnym 2003/2004 szkoła otrzymała certyfikat Szkoły z Klasą.
W roku 2008 oddano do użytku nową salę gimnastyczną[24].
Publiczne gimnazjum w Wolinie rozpoczęło działalność 1 września 1999 r. w wyniku reformy oświaty. W dniu 31 sierpnia 2019 roku zostało zlikwidowane w związku z kolejną reformą oświaty. Budynek został przekazany Publicznej Szkole Podstawowej im. Bolesława Krzywoustego w Wolinie. Gimnazjum miało swoją siedzibę przy ulicy Spokojnej 1 w przedwojennym budynku pełniącym wcześniej rolę szpitala. Znajdowało się w nim 15 sal lekcyjnych, pracownia informatyczna, sala gimnastyczna, aula, biblioteka, świetlica oraz gabinet pedagoga, pielęgniarki i stołówka. Ostatnim dyrektorem była mgr Joanna Wojtczak, a wicedyrektorem mgr Edyta Racka[25].
Do szkoły uczęszczali uczniowie – absolwenci szkół podstawowych gminy Wolin: Publicznej Szkoły Podstawowej w Wolinie, Dargobądzu, Troszynie, Koniewie oraz Społecznej Szkoły Podstawowej w Ładzinie.
W Wolinie są dwie szkoły ponadgimnazjalne. Jedną z nich jest Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych, w skład którego wchodzi:
Uczniowie wolińskich szkół prowadzą współpracę z ich niemieckimi rówieśnikami z Torgelow (Niemcy). Wspólną platformę zainteresowań znaleziono w tradycji wikingów. W Torgelow działa Towarzystwo Ukranenland, a Ukranen, to niemiecka nazwa plemienia Wkrzan zamieszkującego tamte ziemie[20].
Biblioteka Publiczna organizuje wydarzenia literackie, kulturalne i historyczne[26].
Ośrodek Kultury Gminy Wolin[27], który organizuje m.in. Festiwal Słowian i Wikingów i Dni Morza.
Muzeum Regionalne w Wolinie im. Andrzeja Kaubego posiada eksponaty dotyczących plemienia Wolinian, systemu obronnego miasta, rzemiosła, i wierzeń jego średniowiecznych mieszkańców. Od 2009 r. w muzeum działa małe kino.
Kolegiata św. Mikołaja, w której odbywają się koncerty chórów zarówno polskich, jak i zagranicznych.
Na terenie miasta działa Taneczny Klub Sportowy „Jantar”[potrzebny przypis], Uczniowski Klub Sportowy „Albatros” mający sekcję żeglarską i zapaśniczą[28] oraz klub piłkarski Vineta Wolin[29].
W miejscowości istnieje stadion[30] ze 150 miejscami siedzącymi[29] oraz zespół boisk wielofunkcyjnych – Orlik 2012 otwarty pod koniec września 2009[31].
Przez Wolin przebiega droga krajowa nr 3. Od strony Świnoujścia biegnie ona obwodnicą Dargobądza, następnie przez nowy most w Wolinie i dalej do Parłówka i do Szczecina. Stanowi ona część międzynarodowej trasy E65 z Malmö w Szwecji na południe Europy. Najbliższe lotnisko to port lotniczy Szczecin-Goleniów, znajdujący się 44 km od miasta.
Przez przystanek kolejowy Wolin przebiega zelektryfikowana linia kolejowa nr 401 (Szczecin – Świnoujście). Na przystanku zatrzymują się jedynie regionalne pociągi osobowe relacji Szczecin Główny – Świnoujście łącznie z sezonowym pociągiem przyśpieszonym „Uznam”.
W Wolinie znajduje się port morski. W Porcie Wolin dokonywane są przeładunki głównie zboża oraz okresowo elementów budowlanych i innych. Pełni także funkcję portu rybackiego. Cieśniną Dziwną przechodzi morski tor wodny, łączący Zalew Kamieński z Zalewem Szczecińskim. Maksymalna długość statków mogących zawijać do portu wynosi 90 m, a maksymalna szerokość 10 m. Ruch statków w mieście przez cieśninę Dziwnę związany jest z czterema mostami łączącymi jej brzegi.
W mieście działa oczyszczalnia ścieków. W Wolinie znajduje się ujęcie wody o wydajności 219 000 m³/rok[32], z którego oprócz miasta korzysta Mokrzyca Mała i Mokrzyca Wielka.
Wolin korzysta z sieci napowietrznej 15 kV zasilającej lokalne stacje transformatorowe 15/0,4 kV. W mieście funkcjonuje sieć kablowa (centrum miasta) i na obrzeżach sieć napowietrzna. Większość stacji transformatorowych zasilanych z sieci kablowej pracuje w układzie pierścieniowym, mając możliwość dwustronnego zasilania[33]. Operatorem elektroenergetycznym jest Enea.
Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej oraz rady miejskiej składającej się z 15 radnych, dziewięciu z nich wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Wolin. Organem wykonawczym jest burmistrz. Siedzibą władz jest ratusz przy ul. Zamkowej. Burmistrzowie Wolina (po 1990 r.):
Mieszkańcy Wolina wybierają parlamentarzystów z okręgu z komisją wyborczą w Szczecinie, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.