Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa

7 Dywizja Piechoty (II RP)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

7 Dywizja Piechoty (II RP)
Remove ads

7 Dywizja Piechoty (7 DP) – wielka jednostka piechoty Wojska Polskiego okresu II Rzeczypospolitej.

Ten artykuł dotyczy 7 Dywizji Piechoty okresu II RP. Zobacz też: 7 Dywizja Piechoty – inne dywizje piechoty o numerze 7.
Szybkie fakty Państwo, Sformowanie ...
Thumb
Thumb
Thumb
Thumb

Dywizja została sformowana na podstawie rozkazu Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego nr 8078/I z 9 maja 1919[3]. W okresie międzywojennym dowództwo 7 DP stacjonowało w Częstochowie. W jej skład w 1923 wchodziły: 25 pp, 27 pp i 74 pułk piechoty[4].
W czasie kampanii wrześniowej dywizja walczyła w składzie Armii „Kraków”. Od 1 września broniła rejonu Częstochowy; 3 września została okrążona i zniszczona w rejonie Złotego Potoku i Janowa. Część 25. i 27 pułku piechoty walczyła pod Rudą Maleniecką i Szydłowcem. Batalion 74 pułku piechoty został rozbity pod Ciepielowem[5].

Remove ads

7 Dywizja Piechoty w latach 1919-1921

Podsumowanie
Perspektywa

14 maja 1919 w rejonie Częstochowy rozpoczęto formowanie 7 Dywizji Piechoty w składzie:

Więcej informacji Obsada personalna dowództwa dywizji w październiku 1920, Stanowisko ...
Remove ads

7 Dywizja Piechoty w latach 1921-1939

Podsumowanie
Perspektywa
Thumb
Powitanie w Częstochowie oddziałów wojskowych powracających z manewrów - na pierwszym planie gen. bryg. Janusz Gąsiorowski; wrzesień 1935
Thumb
Wizyta delegacji 7 DP u marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza; obok marszałka gen. bryg. Janusz Gąsiorowski; lipiec 1937

Po zakończeniu wojny z bolszewikami dywizja przeszła na „stopę pokojową”. Rozformowano brygady piechoty i brygadę artylerii oraz dywizyjne pododdziały broni i służb. Ze składu dywizji wyłączono 11 pułk piechoty i podporządkowano go dowódcy 23 Dywizji Piechoty.

W sierpniu 1921 kompania telegraficzna została włączona do 5 pułku łączności jako 3 kompania. 16 października tego roku 7 dywizjon artylerii ciężkiej wraz z baterią zapasową został włączony do 4 pułku artylerii ciężkiej.

7 DP była rozlokowana na terenie Okręgu Korpusu Nr IV w Łodzi. Dowództwo i poszczególne jednostki stacjonowały w garnizonach:

Thumb
7 DP w 1938
Thumb
Remove ads

Dywizja w kampanii wrześniowej 1939

Podsumowanie
Perspektywa

Zgodnie z planem operacyjnym „Zachód” 7 DP pod dowództwem gen. bryg. Janusza Gąsiorowskiego weszła w skład Armii „Kraków”[8]. Przewidziana została do obrony odcinka granicy długości 40 km Lubliniec–Krzepice na styku z Armią „Łódź”. Operując na linii Warty we współdziałaniu z Krakowską Brygadą Kawalerii gen. Zygmunta Piaseckiego, miała za zadanie utrzymać łączność z Armią „Łódź” i bronić Częstochowy, która była wówczas prawdopodobnie najsilniej umocnionym miastem Polski. Fortyfikacje na przedpolu miasta obejmowały 19 dużych schronów betonowych, pola minowe, rowy przeciwpancerne i zasieki z drutu kolczastego[9].

Skład

Ordre de Bataille i obsada personalna 7 DP w dniu 1 września 1939 przedstawiała się następująco (w nawiasie podano nazwę jednostki mobilizującej):

Mobilizacja

Kadra 4 dywizjonu taborów w Łęczycy miała zmobilizować dla 7 DP, w I rzucie mobilizacji powszechnej dowództwa grup marszowych służb typ II nr 401 i 402, kolumny taborowe parokonne nr 405, 406, 407 i 408 oraz pluton taborowy nr 431. Mobilizacja została przerwana z uwagi na postępy Wehrmachtu. Brak danych czy, a jeżeli tak to, które z wymienionych wyżej pododdziałów zostały wystawione. Pozostałe pododdziały taborów zostały zmobilizowane, w mobilizacji alarmowej przez kadrę batalionu zapasowego 74 pułku piechoty w Piotrkowie Trybunalskim. Bataliony marszowe pułków piechoty miały zostać zmobilizowane dopiero w II rzucie mobilizacji powszechnej. Pododdziały sanitarne dywizji, z wyjątkiem kompanii sanitarnej, mobilizował 4 Szpital Okręgowy w Łodzi. Kompania łączności 7 Dywizji Piechoty zmobilizowała wszystkie pododdziały łączności dywizji.

Działania wojenne

Dywizja zniszczyła mosty w Krzepicach i Opatowie, opóźniając natarcie niemieckiej 4 Dywizji Pancernej z XVI Korpusu 10 Armii, ale nie osłoniła przepraw ogniem[10]. Z chwilą rozpoczęcia wojny została zaatakowana w Przystajni przez bombowce Henschel Hs 123 II grupy bojowej mjr. Spielvogla z 2 Skrzydła Szkolnego(inne języki) ppłk. Eberharda Baiera(inne języki) (II.(Schl.)/LG 2)[11]. Według meldunków niemieckich rozpoczęła odwrót w pierwszym dniu wojny[12]. Na skutek niekorzystnie rozwijających się działań wojennych dywizja w nocy z 1 na 2 września 1939 r. wycofała się pod naciskiem niemieckiej 1 DPanc. z zajmowanych pozycji w rejonie Truskolasów i Kłobucka i obsadziła główny pas obrony wokół Częstochowy. W Wilkowiecku został rozbity szwadron dywizyjnej kawalerii, próbujący zatrzymać niemieckie czołgi i osłonić styk dywizji z Wołyńską Brygadą Kawalerii.

Osobny artykuł: 74 Górnośląski Pułk Piechoty w kampanii wrześniowej.

Oddziały 74 Górnośląskiego Pułku Piechoty 7 DP stoczyły 1 września przed południem bój o Lubliniec przeciwko grupie operacyjnej opartej na 103 pp 4 Dywizji Piechoty gen. Erika Hansena(inne języki) z IV Korpusu Armijnego gen. Viktora von Schwedlera(inne języki), ponosząc znaczne straty. Atakowany od południa przez oddziały XV Korpusu Zmotoryzowanego gen. Hermanna Hotha, które zdążyły odrzucić na wschód Krakowską Brygadę Kawalerii i do godz. 12:45 zająć Koszęcin, 74 pp wycofał się wieczorem 1 września z rejonu Lisowa do Częstochowy[9].

Bezpośrednio na południe od terenu bitwy pod Mokrą, 27 Pułk Piechoty 7 DP został odrzucony z Kłobucka w kierunku Częstochowy przez natarcie 1 Dywizji Pancernej gen. Ericha Hoepnera i 14 Dywizji Piechoty gen. Petera Weyera(inne języki), co umożliwiło 1 DPanc. ominięcie Częstochowy od północy i wdarcie się w lukę między Armiami „Kraków” i „Łódź”. Tym samym 7 DP już w pierwszym dniu walk utraciła powierzony jej kontakt z Armią „Łódź”[9].

2 września po godz. 17 dywizja odparła w ramach bitwy o Częstochowę skoordynowane natarcie sił niemieckiego IV Korpusu na miasto od północy i południa, zadając przeciwnikowi straty m.in. w sprzęcie opancerzonym[13]. Kiedy jednak na skutek opuszczenia Woźnik przez Krakowską Brygadę Kawalerii niemiecki XV Korpus (zmot.) przekroczył linię Częstochowy od południa, dowódca Armii „Kraków” gen. Antoni Szylling rozkazał gen. Gąsiorowskiemu wycofać się z Częstochowy w rejon Janowa, by uniknąć okrążenia[13][14]. Wraz z dywizją miasto opuściła część ludności cywilnej[15].

Po kilkugodzinnym marszu rano 3 września dywizja dotarła do miejsca koncentracji, gdzie łącznik z dowództwa Armii „Kraków” doręczył dowódcy 7 DP rozkaz kontynuowania odwrotu w kierunku południowo-wschodnim w rejon Pradeł i współdziałania z Krakowską Brygadą Kawalerii, wycofującą się za Pilicę.

Rozkaz nie został jednak wykonany, gdyż z rejonu Żarek i Lelowa na pozycje 74 pp uderzyła niemiecka 2 Dywizja Lekka gen. Georga Stummego z XV Korpusu (zmot.), która wyprzedziła i okrążyła 7 DP od południa, przecinając jej drogę. Wykorzystując dogodną sytuację, około godz. 14[16] rozbiła 2/74 pp spełniający rolę południowego skrzydła straży bocznej i wdarła się w ugrupowanie obronne 7 DP. Na tyły sił polskich uderzyła również ścigająca je niemiecka 4 DP z IV Korpusu[16].

Wkrótce Niemcy spotęgowali natarcie wspierane przez czołgi i samochody pancerne. Pomimo skutecznego ognia 7 pal, straty poniesione przez polskie pododdziały okazały się bardzo poważne. Również i Niemcy okupili to zwycięstwo stratą blisko 50 wozów bojowych.

Thumb
Grób zbiorowy żołnierzy 7 Dywizji Piechoty oraz baonów ON „Lubliniec” i „Kłobuck” poległych 4 września 1939 na cmentarzu w Lelowie

Po południu – okrążone w lasach w rejonie Złotego Potoku – oddziały polskie podjęły próbę przebicia się przez pierścień okrążenia. Natarcie, wspierane przez artylerię, było w początkowej fazie skuteczne; kawaleria dywizyjna uderzająca z Janowa w kierunku Bystrzanowic spowodowała nawet panikę niemieckiego sztabu 2 Dywizji Lekkiej. Jednakże ogień z broni maszynowej wspierany działami czołgów okazał się decydujący. Zdziesiątkowany 74 pp zmuszony był do pozostania w okrążeniu. Wieczorem oddziały 7 DP podjęły jeszcze jedną próbę wyrwania się z okrążenia dwoma zgrupowaniami.

Pierwsze, złożone z części 74 pp, resztek kawalerii dywizyjnej i batalionu saperów pod ogólnym dowództwem płk. Wacława Wilniewczyca, zdołało wyrwać się z okrążenia i 5 września dotarło do Kielc. Kompania piechoty i pluton saperów, dowodzone przez płk. Wilniewczyca stoczyły walkę na przedpolach Kielc z oddziałami 2 DLek. W walce tej zginęło 40 żołnierzy, a 60 odniosło rany. Następnie zgrupowanie to włączono do III batalionu 154 pp Grupy płk. Glabisza. Po ciężkich walkach w okolicy Wiśniówki 6 września ze 154 pp sformowano w nocy z 6 na 7 września w okolicy Skarżyska-Kamiennej batalion zbiorczy i podporządkowano go 3 DP.

Natomiast drugie zgrupowanie, kierowane przez zastępcę dowódcy 74 pp, ppłk. dypl. Stanisława Wilimowskiego, wraz z dowództwem 7 DP poniosło olbrzymie straty i nie było już zdolne do dalszej walki. Przed południem 4 września resztki okrążonych jednostek w rejonie na północny zachód od Janowa złożyły broń. Zgrupowanie 27 pp pod dowództwem ppłk. Bronisława Panka oraz 25 pp – ppłk. Adama Świtalskiego, wykrwawione w nocnych bojach, podczas starcia pod Lgotą Gawronną i Drochlinem zostało rozbite.

Rankiem 4 września dowódca dywizji gen. Gąsiorowski skapitulował przed dowództwem XV Korpusu gen. Hotha[16]. Do niewoli dostało się według raportów niemieckich około tysiąca żołnierzy[17]. Rozbicie dywizji otworzyło niemieckiemu XV Korpusowi drogę na Kielce i Centralny Okręg Przemysłowy[18].

Pojedyncze oddziały podejmowały jeszcze na własną rękę próbę przebicia się. Nielicznym pododdziałom 7 Dywizji Piechoty udało się wydostać z okrążenia były to:

  • I bateria 7 pułku artylerii lekkiej, część I batalionu 25 pułku piechoty, luźne grupy z 27 pułku piechoty oraz żołnierze batalionu ON „Kłobuck”. Pododdziały te dotarły w dniu 5 września do pozycji obronnych 36 Dywizji Piechoty nad rzeką Czarną. Sformowano z nich w lesie koło miejscowości Niebo batalion zbiorczy. Walczył on w pasie obrony 165 pułku piechoty.
  • Resztki 74 pułku piechoty i kawaleria dywizyjna dotarła 5 września do Kielc.
  • Część III batalionu 27 pułku piechoty przedostała się w rejon Gór Świętokrzyskich
  • Część III batalionu 25 pułku piechoty tj. ok. 150 żołnierzy dołączyła w Solcu do Armii „Kraków”
  • I batalion 74 pułku piechoty ok. 300 żołnierzy dotarł w rejon Ciepielowa, gdzie wziął udział w walce z niemieckimi jednostkami zmotoryzowanymi. Oddział polski został tutaj okrążony i po śmierci dowódcy mjr. Józefa Pelca złożył broń. Po bitwie oddziały ppłk. Waltera Wessela w lesie pod miejscowością Dąbrowa dokonały mordu na ok. 150 polskich żołnierzach.
    • W dniu 4 września do Jędrzejowa wycofały się pododdziały z 7 Dywizji Piechoty:
  • dywizyjna kompania kolarzy
  • 7 bateria artylerii przeciwlotniczej
  • kilka kolumn taborowych

Straty 7 Dywizji Jerzy Pelc-Piastowski szacował na co najmniej 800 zabitych i 1000 rannych, z kolei lista sporządzona na podstawie inwentaryzacji pochówków obejmuje około 400 znanych z nazwiska i ok. 150 bezimiennych żołnierzy pochowanych w rejonie walk[19]. Niemiecka 10. Armia w okresie walk z 7. Dywizją Piechoty oraz w opuszczonej Częstochowie poniosła straty ok. 170 zabitych i szacunkowo 250–550 rannych (zbliżone do przeciętnego stosunku strat niemieckich do polskich podczas kampanii)[19].

Remove ads

Odtworzenie dywizji w ramach Armii Krajowej

Osobny artykuł: 7 Dywizja Piechoty Armii Krajowej.

Rozkazem Komendy Głównej AK z VII 1944 r. o reorganizacji struktur terenowych konspiracji zbrojnej na obszarze Okręgu Radom-Kielce AK została utworzona 7 Dywizja Piechoty AK „Orzeł”, w skład której wchodziły 27 i 74 pp.

Obsada personalna Dowództwa 7 DP

Podsumowanie
Perspektywa
Thumb
Leonard Skierski
Dowódcy dywizji
Dowódcy piechoty dywizyjnej
Thumb
Kazimierz Janicki
Osobny artykuł: Dowódca piechoty dywizyjnej.
Szefowie sztabu
Osobny artykuł: Szef sztabu.
  • mjr p.d. SG Stanisław Borowiec (1920 – 7 X 1921)
  • mjr SG (art.) Zenon Wiesław Antoni Adamowicz (7 X 1921 – I 1924 → Oddział IV SG[23])
  • mjr SG (piech.) Józef Papeć (I 1924[24] – 13 IX 1925 → 57 pp[25])
  • ppłk SG (piech.) Leopold Endel-Ragis (13 IX 1925 - 31 III 1927 → dowódca 8 pp Leg.)
  • kpt. / mjr dypl. piech. Tadeusz Władysław Daniec (31 III 1927 – 24 VII 1929 → szef Oddziału Ogólnego Sztabu DOK VIII[26])
  • mjr dypl. piech. Lucjan Stanek (24 VII 1929 – 23 X 1931 → DOK X)
  • mjr dypl. art. Edward Bagieński (1 IX 1931 – 19 X 1933 → dowódca dywizjonu w 7 pal)
  • mjr dypl. piech. Hipolit Słabicki (X 1933[27] – 4 X 1937)
  • mjr / ppłk dypl. piech. Leopold Ombach (25 X 1937 – IX 1939)

Obsada personalna w marcu 1939 roku

Ostatnia „pokojowa” obsada personalna dowództwa dywizji[7][a]:

Więcej informacji Stanowisko, Stopień, imię i nazwisko ...

Żołnierze Dywizji (w tym OZ) – ofiary zbrodni katyńskiej

Osobne artykuły: zamordowani w Katyniu, zamordowani w Charkowie, zamordowani w Kalininie, zamordowani z Ukraińskiej Listy Katyńskiej (ULK) i zamordowani z Białoruskiej Listy Katyńskiej (BLK).

Biogramy zamordowanych znajdują się na stronie internetowej Muzeum Katyńskiego[29]

Więcej informacji Nazwisko i imię, stopień ...
Remove ads

Zobacz też

Uwagi

  1. [a]
    Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[28].
  2. [b]
    Ppor. piech. Józef Ziemski – urodzony 8 II 1911 w Zalesiu, syn Benedykta i Marcjanny z domu Miturska. Absolwent szkoły powszechnej w Kozienicach. W 1931 ukończył seminarium nauczycielskie w Ursynowie. Następnie w 1933 ukończył Kurs Podchorążych Rezerwy Piechoty przy 15 pułku piechoty. Od 1935 pracował jako nauczyciel w szkole podstawowej w Żytniowie, a następnie od 1 IX 1937 jako nauczyciel i kierownik szkoły w Wójcine. Awansowany do stopnia podporucznika 15 I 1936. W sierpniu 1939 zmobilizowany do Oddziału Zapasowego 7 Dywizji Piechoty. Żonaty z Janiną z domu Wawrzynkowska, miał córkę Marię i syna Tadeusza. Aresztowany przez wojska sowieckie i przewieziony do obozu w Kozielsku[30][31].
Remove ads

Przypisy

Bibliografia

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads
Remove ads