Aster solny

Aster solny (Tripolium pannonicum (Jacq.) Dobrocz.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Występuje niemal w całej Europie, w północnej Afryce i w Azji (brak go w strefie tropikalnej tego kontynentu)^[3], poza tym jest szeroko rozprzestrzeniony jako gatunek introdukowany^[4]. W Polsce jest spotykany na rozproszonych stanowiskach na solniskach wzdłuż wybrzeży Bałtyku oraz na Kujawach^[5].

Aster solny

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	Tripolium
Gatunek	aster solny
Nazwa systematyczna
Tripolium pannonicum (Jacq.) Dobrocz. Fl. URSR 11: 63 (1962)[3]

W Holandii młode liście są spożywane jako warzywo^[6].

Systematyka i nazewnictwo

Gatunek do lat 90. XX wieku tradycyjnie włączany był do wówczas szeroko ujmowanego rodzaju aster Aster. Ze względu na to, że jest bliżej spokrewniony ze stokrotką niż innymi gatunkami astrów, wyodrębniony został w osobny rodzaj – Tripolium^[7][8]. Mimo przeniesienia gatunku do odrębnego rodzaju nie utworzono dla tej rośliny nowej nazwy polskiej, w polskich źródłach wciąż bywa włączany do dawnego, szeroko ujmowanego rodzaju Aster^[9].

Morfologia

Pokrój

Koszyczki

Korzenie

Silnie rozgałęzione, tęgie^[10].

Łodyga

Osiąga do 80 cm wysokości, jest naga i dęta, w dole rozszerzona (osiąga do 1,5 cm średnicy), jest zielona, ale często bywa czerwono nabiegła. Rozgałęzia się w górnej połowie, czasem od nasady. Odgałęzienia są ukośnie wzniesione lub podnoszą się^[10].

Liście

Ulistnienie skrętoległe. Dolne liście eliptyczne, na krótkich oskrzydlonych ogonkach, górne wydłużone, siedzące i obejmujące łodygę. Blaszka liściowa mięsista i przeważnie całobrzega, na brzegu ma rzęski lub zadziory.

Kwiaty

Koszyczki kwiatowe, o średnicy 1–3 cm, wyrastają licznie na szczytach łodyg tworząc baldachogrono. Wewnętrzne kwiaty rurkowate, o długości 5–8 mm, 5-ząbkowe, pomarańczowe. Zewnętrzne języczkowate, liliowe. Jest ich w koszyczku do 15, mają krótką rurkę i języczek o długości 8–11 mm z 2–3 ząbkami na szczycie.

Owoce

Nagie lub rzadko tylko owłosione niełupki z pappusem złożonym z kilku szeregów włosków o długości 8–12 mm.

Biologia i ekologia

Roślina dwuletnia, hemikryptofit, halofit. W pierwszym roku życia tworzy tylko rozety liści przyziemnych. W drugim rozwija pędy kwiatonośne. Kwitnie od kwietnia do października, nasiona rozsiewane są przez wiatr. Siedlisko: solniska śródlądowe i nadmorskie^[10]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Asteretea tripolium^[11]. Liczba chromosomów 2n= 18^[12].

Zagrożenia i ochrona

Roślina objęta w Polsce od 2004 ścisłą ochroną gatunkową. Zagrożeniem dla gatunku jest osuszanie łąk i zarastanie solnisk, na których występuje, zmiana sposobu gospodarczego użytkowania terenu (np. zaniechanie umiarkowanego wypasu) oraz zarastanie solnisk przez bardziej ekspansywne gatunki, szczególnie glikofilne trawy^[13].

Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006) w grupie gatunków wymierających, krytycznie zagrożonych (kategoria zagrożenia E)^[14]. W wydaniu z 2016 roku posiada kategorię VU (narażony)^[15]. W Polskiej czerwonej księdze roślin także umieszczona w kategorii VU (narażone)^[16].