Ciecierzyca

Ciecierzyca (Cicer) – rodzaj roślin z rodziny bobowatych. Do rodzaju należy 45 gatunków^[4]. Występują na obszarze od Wysp Kanaryjskich do centralnej Azji i północno-wschodniej Afryki, z największym zróżnicowaniem w rejonie Morza Śródziemnego^[5]. W Polsce brak przedstawicieli tego rodzaju z wyjątkiem przejściowo dziczejącej ciecierzycy pospolitej C. arietinum^[6].

Ciecierzyca

Gatunek typowy rodzaju – ciecierzyca pospolita
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bobowce
Rodzina	bobowate
Podrodzina	bobowate właściwe
Rodzaj	ciecierzyca
Nazwa systematyczna
Cicer L. Sp. Pl. 738. 1 Mai 1753
Typ nomenklatoryczny
Cicer arietinum L.[3]
Synonimy
Nochotta S.G.Gmel.[4]

Ciecierzyca pospolita

Duże znaczenie jako roślina uprawna ma ciecierzyca pospolita, nieznana już ze stanowisk naturalnych. Ma zastosowanie w kuchni, szczególnie krajów basenu Morza Śródziemnego. Stanowi m.in. podstawowy składnik hummusu.

Morfologia

Pokrój

Gruczołowato owłosione rośliny jednoroczne i byliny^[5], rzadko także cierniste krzewy^[7].

Liście

Parzystopierzaste z wąsem czepnym na końcu osadki liściowej, czasem sztywnym kolcem, lub nieparzystopierzaste z listkiem na końcu osadki. Brzegi listków piłkowane. Przylistki ząbkowane^[5].

Kwiaty

Motylkowe, pojedyncze lub zebrane po 2–5 w grono. Kielich 5-ząbkowy, nieco wydęty u nasady. Dwa dolne płatki korony tworzą łódeczkę, dwa boczne zaokrąglone skrzydełka, a piąty wzniesiony jest do góry, tworząc żagielek. W łódeczce znajduje się jeden wygięty słupek z jedną, górną zalążnią zawierającą wiele zalążków oraz 10 pręcików, z których dziewięć zrośniętych jest nitkami, tworząc rurkę, jeden pręcik zaś jest wolny^[5].

Owoce

Gruczołowato owłosiony strąk zawierający od 1 do 10 kulistawych nasion^[5].

Systematyka

Pozycja systematyczna rodzaju według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Jeden z rodzajów podrodziny bobowatych właściwych Faboideae w rzędzie bobowatych Fabaceae s.l.^[2] W obrębie podrodziny należy do monotypowego plemienia Cicereae^[8].

Pozycja systematyczna rodzaju według systemu Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Fabanae R. Dahlgren ex Reveal, rząd bobowce (Fabales Bromhead), rodzina bobowate (Fabaceae Lindl.), rodzaj ciecierzyca (Cicer L.)^[9].

Wykaz gatunków^[4]

• Cicer acanthophyllum Boriss.
• Cicer anatolicum Alef.
• Cicer arietinum L. – ciecierzyca pospolita
• Cicer atlanticum Coss. ex Maire
• Cicer balcaricum Galushko
• Cicer baldshuanicum (Popov) Lincz.
• Cicer bijugum Rech.f.
• Cicer canariense A.Santos & G.P.Lewis
• Cicer chorassanicum (Bunge) Popov
• Cicer cuneatum Hochst. ex A.Rich.
• Cicer echinospermum P.H.Davis
• Cicer fedtschenkoi Lincz.
• Cicer flexuosum Lipsky
• Cicer floribundum Fenzl
• Cicer graecum Orph. ex Boiss.
• Cicer grande (Popov) Korotkova
• Cicer heterophyllum Contandr., Pamukç. & Quézel
• Cicer incanum Korotkova
• Cicer incisum (Willd.) K.Malý
• Cicer isauricum P.H.Davis
• Cicer judaicum Boiss.
• Cicer kermanense Bornm.
• Cicer korshinskyi Lincz.
• Cicer laetum Rassulova & B.A.Sharipova
• Cicer luteum Rassulova & B.A.Sharipova
• Cicer macracanthum Popov
• Cicer microphyllum Royle ex Benth.
• Cicer mogoltavicum (Popov) A.S.Korol.
• Cicer montbretii Jaub. & Spach
• Cicer multijugum Maesen
• Cicer nuristanicum Kitam.
• Cicer oxyodon Boiss. & Hohen.
• Cicer paucijugum (Popov) Nevski
• Cicer pinnatifidum Jaub. & Spach
• Cicer pungens Boiss.
• Cicer rasulovae Lincz.
• Cicer rechingeri Podlech
• Cicer reticulatum Ladiz.
• Cicer songaricum Stephan ex DC.
• Cicer spiroceras Jaub. & Spach
• Cicer stapfianum Rech.f.
• Cicer subaphyllum Boiss.
• Cicer tragacanthoides Jaub. & Spach
• Cicer uludereensis Dönmez
• Cicer yamashitae Kitam.