Evolvulus

Evolvulus – rodzaj roślin z rodziny powojowatych (Convolvulaceae). Obejmuje 106 gatunków^[3]. Wszystkie występują na obu kontynentach amerykańskich na obszarze od południowej Argentyny po północną część Stanów Zjednoczonych. Dwa gatunki (Evolvulus alsinoides i E. nummularius) rozprzestrzenione są także na innych kontynentach w strefie tropikalnej i subtropikalnej – rosną w Afryce (z wyjątkiem północnej jej części), w południowej Azji, w Australii i zachodniej Oceanii^[3], przy czym ich zasięg uznawany bywa za naturalny^[3] lub uznawane są za gatunki obce poza kontynentami amerykańskimi^[5].

Evolvulus

Evolvulus alsinoides
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	psiankowce
Rodzina	powojowate
Rodzaj	Evolvulus
Nazwa systematyczna
Evolvulus L. Sp. Pl., ed. 2.: 391 (1762)[3]
Typ nomenklatoryczny
E. nummularius (Linnaeus) Linnaeus[4]
Synonimy
Camdenia Scop. Cladostyles Bonpl. Ditereia Raf. Leucomalla Phil. Meriana Vell. Tussacia Willd. ex Schult. & Schult.f. Vistnu Adans. Volvulopsis Roberty[3]

Evolvulus nummularius

Rośliny z tego rodzaju uprawiane bywają jako ozdobne i wykorzystywane są jako lecznicze. Evolvulus alsinoides bywa chwastem w uprawach^[6].

Nazwa naukowa utworzona została z łacińskiego słowa evolvo oznaczającego „nie wijący się” jako przeciwieństwo i nawiązanie do wijących się łodyg i nazwy powoju Convolvulus^[7]. W XIX wieku dla rodzaju tego proponowano polskie nazwy „przewój” i „niedowój”^[8].

Morfologia

Evolvulus nuttallianus

Pokrój

Rośliny zielne (jednoroczne i byliny) oraz półkrzewy o pędach nie wijących się^[5][7], płożących, podnoszących się lub wzniesionych, nagich lub owłosionych^[7].

Liście

Siedzące lub krótkoogonkowe, o blaszce okrągłej, jajowatej, eliptycznej do równowąskiej osiągającej od 2 do 35 mm długości^[7], całobrzegiej^[5], nagiej lub owłosionej^[7].

Kwiaty

Wyrastają z kątów liści pojedynczo lub po kilka w wierzchotkach. Działki kielicha równowąskie do jajowatych o długości od 2 do 6 mm. Korona dzwonkowata, lejkowata lub płasko rozpostarta o średnicy od 3 do nieco ponad 20 mm, wzdłuż brzegu zaokrąglona lub 5-kanciasta, zwykle niebieska, lawendowa, purpurowa lub biała, rzadko fioletowa^[7]. Pręciki są schowane w rurce korony lub wystają z niej. Dysk miodnikowy ma formę miseczki lub go brak. Zalążnia jest naga lub szczeciniasto owłosiona, dwukomorowa z dwoma zalążkami w każdej z komór. Szyjki słupka są dwie, nitkowato cienkie, czasem zrośnięte u nasady, każda dwudzielna na szczycie i zakończona nitkowatym lub maczugowatym znamieniem^[5].

Owoce

Kulistawe lub jajowate torebki otwierające się czterema klapami lub pękające dookoła. Zawierają od jednego do czterech nasion, o łupinie gładkiej lub brodawkowatej^[7].

Systematyka

Evolvulus prostratus

Evolvulus sericeus

Pozycja systematyczna

Rodzaj z plemienia Cresseae z podrodziny Convolvuloideae w obrębie rodziny powojowatych (Convolvulaceae)^[9].

Wykaz gatunków^[3]

• Evolvulus alopecuroides Mart.
• Evolvulus alsinoides (L.) L.
• Evolvulus altissimus C.V.da Silva & Sim.-Bianch.
• Evolvulus anagalloides Meisn.
• Evolvulus arbuscula Poir.
• Evolvulus arenarius R.T.Harms
• Evolvulus arenicola J.R.Johnst.
• Evolvulus argyreus Choisy
• Evolvulus arizonicus A.Gray
• Evolvulus aureus D.Santos & Buril
• Evolvulus aurigenius Mart.
• Evolvulus barbatus Meisn.
• Evolvulus bogotensis Ooststr.
• Evolvulus boliviensis Ooststr.
• Evolvulus bracei House
• Evolvulus brevifolius (Meisn.) Ooststr.
• Evolvulus cardiophyllus Schltdl.
• Evolvulus chamaepitys Mart.
• Evolvulus chapadensis Glaz. ex Ooststr.
• Evolvulus choapanus A.McDonald
• Evolvulus chrysotrichos Meisn.
• Evolvulus comosus Ooststr.
• Evolvulus convolvuloides (Willd. ex Schult.) Stearn
• Evolvulus cordatus Moric.
• Evolvulus corumbaensis Hoehne
• Evolvulus cressoides Mart.
• Evolvulus daphnoides Moric.
• Evolvulus delicatus C.V.da Silva & Sim.-Bianch.
• Evolvulus diosmoides Mart.
• Evolvulus elaeagnifolius Dammer
• Evolvulus elegans Moric.
• Evolvulus ericifolius Mart. ex Schrank
• Evolvulus fieldii Ooststr.
• Evolvulus filipes Mart.
• Evolvulus flavus A.N.T.Bandeira, Buril & J.I.M.Melo
• Evolvulus flexuosus Helwig
• Evolvulus frankenioides Moric.
• Evolvulus fuscus Meisn.
• Evolvulus genistoides Ooststr.
• Evolvulus glaziovii Dammer
• Evolvulus glomeratus Nees & Mart.
• Evolvulus gnaphalioides Moric.
• Evolvulus goyazensis Dammer
• Evolvulus grisebachii Peter
• Evolvulus gypsophiloides Moric.
• Evolvulus hallieri Ooststr.
• Evolvulus harleyi C.V.da Silva & Sim.-Bianch.
• Evolvulus hasslerianus Chodat
• Evolvulus helianthemifolius (Poir.) Lourteig
• Evolvulus helianthemoides Meisn.
• Evolvulus helichrysoides Moric.
• Evolvulus herrerae Ooststr.
• Evolvulus hypocrateriflorus Dammer
• Evolvulus incanus Pers.
• Evolvulus jacobinus Moric.
• Evolvulus kramerioides Mart.
• Evolvulus lagopodioides Meisn.
• Evolvulus lagopus Mart.
• Evolvulus lanatus Helwig
• Evolvulus latifolius Ker Gawl.
• Evolvulus linarioides Meisn.
• Evolvulus linoides Moric.
• Evolvulus lithospermoides Mart.
• Evolvulus longipedicellatus D.Santos & Buril
• Evolvulus luetzelburgii Helwig
• Evolvulus macroblepharis Mart.
• Evolvulus magnus Helwig
• Evolvulus maximiliani Mart. ex Choisy
• Evolvulus minimus Ooststr.
• Evolvulus niveus Mart.
• Evolvulus nummularius (L.) L.
• Evolvulus nuttallianus Schult.
• Evolvulus ovatus Fernald
• Evolvulus paniculatus (Humb. & Bonpl.) Spreng.
• Evolvulus passerinoides Meisn.
• Evolvulus peruvianus Helwig
• Evolvulus phyllanthoides Moric.
• Evolvulus piurensis Ooststr.
• Evolvulus pohlii Meisn.
• Evolvulus prostratus B.L.Rob.
• Evolvulus pterocaulon Moric.
• Evolvulus pterygophyllus Mart.
• Evolvulus purpusii Ooststr.
• Evolvulus pusillus Choisy
• Evolvulus rariflorus (Meisn.) Ooststr.
• Evolvulus riedelii Meisn.
• Evolvulus rotundifolius (S.Watson) Hallier f.
• Evolvulus rufus A.St.-Hil.
• Evolvulus saxatilis D.Santos & Buril
• Evolvulus saxifragus Mart.
• Evolvulus scoparioides Mart.
• Evolvulus sericeus Sw.
• Evolvulus serpylloides Meisn.
• Evolvulus siliceus Britton & P.Wilson
• Evolvulus simplex Andersson
• Evolvulus speciosus Moric.
• Evolvulus squamosus Britton
• Evolvulus stellariifolius Ooststr.
• Evolvulus tenuis Mart. ex Choisy
• Evolvulus thymiflorus Choisy
• Evolvulus tomentosus (Meisn.) Ooststr.
• Evolvulus veadeirensis D.Santos & C.Amorim
• Evolvulus villosissimus Ooststr.
• Evolvulus villosus Ruiz & Pav.
• Evolvulus vimineus Ooststr.
• Evolvulus weberbaueri Helwig