Parzeplinowce

Parzeplinowce (Gunnerales Takht. ex Reveal) – rząd roślin okrytonasiennych. Obejmuje dwie rodziny z dwoma rodzajami i ok. 50 gatunkami^[3]. Rośliny te występują głównie na półkuli południowej i w strefie międzyzwrotnikowej^[2]. Charakterystyczna dla nich jest dwupienność i obecność kwasu elagowego. Ich kwiaty są drobne^[2], z niewielkim lub całkiem zredukowanym okwiatem, liście ząbkowane^[3], obecność przylistków, anatomiczne podobieństwo drewna, wydzielanie żywicy^[4]. Generalnie jednak rośliny z obu zaliczanych tu rodzin istotnie różnią się między sobą; parzeplinowate to mezofityczne, na ogół okazałe byliny, Myrothamnaceae to sklerofityczne krzewy^[2].

Szybkie fakty Domena, Królestwo ...

W dawniejszych systemach rząd we współczesnym ujęciu nie był wyróżniany. W systemie Takhtajana jeszcze z 2009 obie zaliczane tu rodziny włączane były do zupełnie różnych rzędów i podklas – Myrothamnaceae we własnym rzędzie Myrothamnales zaliczane były do podklasy Hamamelidae, a parzeplinowate Gunneraceae zaliczane były do skalnicowców Saxifragales w podklasie Rosidae^[5] (do tych samych podklas rodziny te włączane były w tym systemie także w jego wersji z 1996^[6]). W systemie Cronquista z 1981 rodzina Gunneraceae zaliczana była do rzędu Haloragales, a Myrothamnaceae do rzędu Hamamelidales^[7]. W systemie Reveala tworzonym w latach 1994-1999 rząd parzeplinowców obejmował tylko parzeplinowate Gunneraceae^[8]. W wersji z 2007 autor tego systemu włączył tu także Myrothamnaceae i Aextoxicaceae^[9].

Bliskie pokrewieństwo zaliczanych tu dwóch mocno odmiennych współcześnie rodzin potwierdziły badania molekularne. Klasyfikowane były w rzędzie Gunnerales od pierwszych wersji systemu APG jako pierwsza (bazalna) grupa tzw. późnych dwuliściennych właściwych (core eudicots)^[2].

W systemie Ruggiero i in. (2015) rząd parzeplinowców tworzy jeden z 18 nadrzędów okrytonasiennych – Myrothamnanae i obejmuje obie zaliczane tu rodziny zgodnie z systemem APG III (2009)^[1].

Rośliny te oddzieliły się one od wspólnych przodków z innymi dwuliściennymi właściwymi od 118 do 77 milionów lat temu. O ile Myrothamnaceae nie są znane ze śladów kopalnych, o tyle Gunneraceae zostawiły ich wiele z okresu kredy, kiedy to występowały obficie na wszystkich kontynentach półkuli południowej^[4].