Lelingit

Lelingit (Löllingit, Glaukopiryt) – rzadki minerał z grupy arsenków^[2].

Lelingit

Lelingit i kwarc; pochodzenie: kopalnia Gabe Gottes, Sainte-Marie-aux-Mines, Górny Ren, Francja (pokazano obszar 1,2 cm)
Właściwości chemiczne i fizyczne
Inne nazwy	Glaukopiryt, Löllingit
Skład chemiczny	FeAs2 (arsenek żelaza)[1]
Twardość w skali Mohsa	5–5,5[2]
Przełam	nierówny[2], schodkowy[1], półmuszlowy[3]
Łupliwość	niewyraźna[2], prawie niedostrzegalna, wyraźna wg dwuścianu podstawowego[1]
Pokrój kryształu	słupkowy, pręcikowy, igiełkowy, listewkowy, tabliczkowy[1][2], pryzmatyczny
Układ krystalograficzny	rombowy[1][2]
Klasa krystalograficzna	dwupiramidalna[3]
Właściwości mechaniczne	kruchy[1][2]
Gęstość	7,1–7,5 g/cm³[2][4]
Właściwości optyczne
Barwa	srebrzystobiała, stalowoszara[1][2]
Rysa	ciemnoszara, czarna, szaroczarna[1][2][4]
Połysk	metaliczny[1][2][4]
Inne	anizotropia: silna[3]
Dodatkowe dane
Klasyfikacja Strunza	2.EB.15a[3]

Lelingit; pochodzenie: Broken Hill, Nowa Południowa Walia, Australia (2,4 x 2,2 x 2,0 cm)

Nazwa pochodzi od miejscowości Lölling w Austrii, gdzie został odkryty^[2].

Właściwości

Krystalizuje w układzie rombowym^[2]. Tworzy kryształy słupkowe, pręcikowe, igiełkowe, listewkowe i tabliczkowe (osiągają około 1 cm)^[1][2]; przerosłe gwiaździste trojaki^[1]. Zazwyczaj występuje w skupieniach zbitych, wpryśniętych^[4], ziarnistych, promienistych, bezładnych wrosłych^[1] i skorupowych^[2]. Jest minerałem kruchym i nieprzezroczystym. Posiada metaliczny połysk i szarą bądź czarną rysę. Często zawiera domieszki złota, kobaltu, bizmutu, niklu, srebra, antymonu i siarki^[2]. Jest izostrukturalny z markasytem^[2]. Rozpuszcza się w kwasie azotowym^[4].

Występowanie

W utworach hydrotermalnych oraz w skałach metamorficznych^[1] powstałych w warunkach przeobrażeń kontaktowo-metasomatycznych^[1]. Najczęściej bywa spotykany w hydrotermalnych żyłach^[1][4] i gniazdach mineralnych, w towarzystwie kruszców ołowiu, cynku, bizmutu, arsenu. Przeważnie współwystępuje z arsenopirytem, kalcytem, fluorytem, dolomitem, chalkopirytem, chloantyt, magnetyt, galena, sfaleryt, piryt, kasyterytem, rodonit, staninem, syderytem i kwarcem^[1][4][3]. Znany jest z niektórych pegmatytów^[1], żył kwarcowych oraz występuje jako impregnacje^[4].

Miejsce występowania

• Na świecie: Austria (Karyntia), Niemcy (Rudawy, Harz), Szwecja, Wielka Brytania, Algieria, Kanada (Ontario)^[2], Rosja (Syberia) i USA (Dakota Południowa)^[4][3].

• W Polsce: występuje z arsenopirytem w serpentynitach: w Górach Złotych, Rudawach Janowickich, Górach Izerskich oraz w rejonie Lubina i Polkowic^[2][3].

Zastosowanie

• główne źródło arsenu (73% As), także złota (w Złotym Stoku zawartość Au wynosiła 25–30 g na tonę), kobaltu i innych pierwiastków^[2];
• służy do wyrobu arszeniku, środków ochrony roślin, preparatów medycznych^[2];
• stosuje się go do utwardzania stopu drukarskiego^[2];
• ma niewielkie znaczenie kolekcjonerskie^[2];