Leming brunatny

Leming brunatny^[4], leming syberyjski^[5] (Lemmus sibiricus) – gatunek ssaka z podrodziny karczowników (Arvicolinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae), zamieszkujący północną Palearktykę.

Leming brunatny

Lemmus sibiricus[1]
(Kerr, 1792)
Leming brunatny z Wyspy Wrangla
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	chomikowate
Podrodzina	karczowniki
Plemię	lemingi
Rodzaj	leming
Gatunek	leming brunatny
Synonimy
Mus lemmus sibiricus Kerr, 1792[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
najmniejszej troski
Zasięg występowania

Zasięg występowania

Leming brunatny występuje w północno-wschodniej europejskiej Rosji, na Nowej Ziemi oraz w zachodniej i środkowej Syberii aż do rzeki Lena^[6].

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1792 roku angielski przyrodnik Robert Kerr nadając mu nazwę Mus lemmus sibiricus^[2]. Holotyp pochodził spomiędzy Uralem Polarnym a dolnym biegiem rzeki Ob, w Jamalsko-Nienieckim Okręgu Autonomicznym, w Rosji^[7].

Lemmus sibiricus jest blisko spokrewniony z L. lemmus i L. amurensis, a w niewoli swobodnie się między sobą krzyżują^[6]. Populacje tego gatunku ze wschodu (w tym formy wyspowe) są obecnie przypisywane gatunkowi wstępnie nazwanemu L. ognevi wraz z niektórymi populacjami wcześniej przypisywanymi L. amurensis^[6]. Pierwotnie gatunek ten był definiowany jako obejmujący swym zasięgiem północną Rosję, Alaskę i północną Kanadę. Po badaniach kariotypu i genotypu wyróżnia się w obrębie tego zasięgu 3 różne gatunki: L. sibiricus, L. amurensis i L. trimucronatus, przy czym L. sibiricus obejmuje rejon zachodni i północny pierwotnego zasięgu^[7]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy^[6].

Etymologia

• Lemmus: norw. lemming „leming”^[8].
• sibiricus: nowołac. Sibiricus „syberyjski”, od Sibiria „Syberia, północna azjatycka Rosja”, od Sibir „dawny chanat tatarski zachodniej Syberii, na zachód od Jeniseju”^[9].

Nazwa zwyczajowa

W polskiej literaturze dla oznaczenia gatunku używana była także nazwa zwyczajowa „leming syberyjski”^[5]. Ostatecznie w wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” gatunkowi przypisano oznaczenie leming brunatny^[4].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 99–160 mm, długość ogona 8–17,6 mm; masa ciała 49–120 g^[10].

Ekologia

Gatunek pospolicie występujący w tundrze. Największe zagęszczenie populacja osiąga na nizinnych terenach obficie pokrytych mchem i turzycami. Spotkać go można również na podmokłych i krzewiastych terenach podgórskich oraz podmokłej krawędzi strefy lasów (Archangielsk, północny Ural, Półwysep Gydański, Tajmyr)^[3].

Żyje w norach, w dużych koloniach. Zimą kopie tunele pod śniegiem oraz tworzy duże okrągłe gniazda. Odżywia się turzycami, wełniankami, mchami i krzewami^[11][3].

Sezon rozrodczy trwa od czerwca do sierpnia, ale w latach o niskim zagęszczeniu populacji zaczyna się tuż po roztopach i kończy później. Dorosłe, które przetrwają zimę, giną pod koniec następnego sezonu. Samica wydaje w ciągu lata 4 do 5 miotów po 5 do 6 młodych w każdym. Podobnie jak leming norweski, gatunek odznacza się dużymi fluktuacjami wielkości populacji w cyklu 3-4-letnim, jednakże jego migracje są mniej spektakularne^[3][11].