Lipa krymska

Lipa krymska, także lipa kaukaska (Tilia × euchlora K. Koch) – mieszaniec międzygatunkowy drzewa z rodziny ślazowatych, powstały ze skrzyżowania lipy drobnolistnej z Tilia dasystyla^[4]. Powstał około 1860 roku na terenie Półwyspu Krymskiego. Jest odporny na szkodliwe działanie mszyc^[5].

Lipa krymska

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	ślazowce
Rodzina	ślazowate
Rodzaj	lipa
Nazwa systematyczna
Tilia × euchlora K.Koch Wochenschr. Vereines Beförd. Gartenbaues Königl. Preuss. Staaten 9: 284 (1866)[3]

Pokrój

Morfologia

Pokrój

Średnie drzewo liściaste, osiągające wysokość do 20 m. Cechą charakterystyczną jest prosty pień, który w połowie wysokości degeneruje i zaczyna wytwarzać zwisające konary – nad nimi drobne gałęzie tworzą wąsko-kulisty, gęsty szczyt korony^[6]. Korona początkowo stożkowata, później kopulasta, szerokości 10–12 m. Kora jasnoszara do czarniawej; gładka, z wiekiem tworzą się szerokie bruzdy^[6].

Pęd

Kolor żółtozielony (bursztynowoczerwony w słońcu do zimy), całość delikatnie omszona^[6]. Młode pędy zwykle są nagie^[7].

Liście

Ostro, szczeciniasto piłkowane, ustawione skrętoległe, szeroko-jajowate, z wierzchu silnie błyszczące, ciemnozielone, nagie, od spodu jaśniejsze, z kępkami białych, później żółtawych włosków w kątach nerwów; blaszki 5-10 cm długości, o nasadzie sercowatej lub skośnej, czyli mogą być asymetryczne, wierzchołek krótko zaostrzony^[7]; jesienią przybierają jaskrawą jasnożółtą barwę, na zimę opadają; są odporne na mszyce^[6].

Pąki

Zielone lub czerwonawe^[6].

Kwiaty

Zebrane po 3-7 w zwisłych baldachogronach^[7]; 5-płatkowe, opatrzone zieloną podsadką^[8]; pojawiają się późno, w kolorze ciemnożółtym, mają silny zapach^[6].

Owoce

Omszone, z pięcioma słabo zaznaczonymi żebrami^[6].

Biologia i ekologia

Siedlisko: stanowiska słoneczne do półcienistych, lipa odporna na mrozy, ciepłolubna, odporna na warunki miejskie, wytrzymała na upały i suszę, jednak w takich warunkach żyje krótko^[9].

Zastosowanie

• Roślina ozdobna, często sadzona w parkach, a także przy domach, drogach i alejach.
• Z drewna wypala się węgiel drzewny stosowany w lecznictwie.
• Roślina miododajna
• Sztuka kulinarna:
  • Z kwiatostanów lipy można przyrządzać wartościową herbatę.
  • Z nasion można otrzymywać bardzo dobry olej jadalny, jednak szybko jełczejący.
• Jej miękkie drewno ma zastosowanie w rzeźbiarstwie i jest przydatne na wyroby tokarskie. Z drewna lipowego wykonano np. ołtarz Wita Stwosza i liczne rzeźby w kościołach. Wykonuje się z niego okleiny, zapałki, przyrządy kreślarskie, zabawki, modele i formy odlewnicze. Nie nadaje się w budownictwie na elementy zewnętrzne.
• Z jej łyka wytwarza się plecionki i maty.
• Wykorzystuje się ją do wytwarzania preparatów kosmetycznych.