Oman wąskolistny

Oman wąskolistny^[4] (Pentanema ensifolium L.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Tradycyjnie włączany do rodzaju oman Inula, jednak w 2018 zawężono ujęcie tego rodzaju i gatunek trafił do rodzaju Pentanema^[5][3].

Oman wąskolistny

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	Pentanema / oman
Gatunek	oman wąskolistny
Nazwa systematyczna
Pentanema ensifolium (L.) D.Gut.Larr., Santos-Vicente, Anderb., E.Rico & M.M.Mart.Ort. Taxon 67: 159 (2018)[3]
Synonimy
Aster ensifolius (L.) Scop. Helenium ensifolium (L.) Kuntze Inula angustifolia Wender. Inula bubonium Eichw. Inula ensifolia L. Inula lancifolia Wender. Inula linifolia Wender. Inula serpentinica Rech.f. & Goulimy Inula valiensis Tausch ex Beck[3]

Rozmieszczenie geograficzne

Występuje na rozproszonych obszarach we wschodniej i środkowo-wschodniej Europie po Morze Czarne oraz w Azji Mniejszej, odizolowane jego stanowiska znajdują się jeszcze na Gotlandii^[6][3]. W Polsce jest dość rzadki i występuje tylko w południowo-wschodniej części po Wyżynę Małopolską i Lubelszczyznę; są one głównym jego centrum występowania w Polsce. W polskich Karpatach podawano jego występowanie na kilku tylko stanowiskach w Pieninach (u podnóża Sokolicy i Hukowej Skały, na Długim Groniku, na Szafranówce, w Szczawnicy nad Dunajcem), na południowych stokach Wysokiej Góry (Beskid Sądecki), na przełomie Dunajca w Kłodnem, w starym kamieniołomie w Zarzeczu i na Jasieniowej na Pogórzu Śląskim. Liczna populacja omanu wąskolistnego rośnie w słowackich Pieninach, przy ujściu Leśnickiego Potoku do Dunajca^[6].

Morfologia

Koszyczek

Okrywa koszyczka

Łodyga

Wzniesiona lub podnosząca się, krucha o wysokości 7–60 cm. Jest naga, co najwyżej pod kwiatostanem czasami filcowata. Pod ziemią roślina posiada czołgające się kłącze^[7].

Liście

Ulistnienie skrętoległe, gęste. Liście równowąskolancetowate lub równowąskie, siedzące, obejmujące łodygę zwężoną nasadą. Mają 3–7 równoległych nerwów. Są sztywne, mają szerokość 2–7 mm i ostry wierzchołek. Brzegi blaszki liściowej mają orzęsione, poza tym są nagie^[7].

Kwiaty

Zebrane w koszyczek o szerokości 2,5–5,5 cm. Listki okrywy skórzaste, lancetowate lub równowąskie, stopniowo coraz większe ku wnętrzu. Kwiaty żółte, brzeżne kwiaty języczkowe mają języczki około dwukrotnie większe od okrywy koszyczka^[7].

Owoc

Nagie niełupki z puchem kielichowym^[7].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od maja do lipca, jest owadopylny i wiatrosiewny. Rośnie na suchych murawach, na skałach i w świetlistych zaroślach^[6]. Gatunek charakterystyczny dla związku (All.) Cirsio-Brachypodion pinnati i Ass. Inuletum ensifoliae^[8]. Liczba chromosomów 2n = 16. Tworzy mieszańce z omanem szorstkim i o. wierzbolistnym^[9].