Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa

Osoczyn

rodzaj roślin Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Osoczyn
Remove ads

Osoczyn[4][5] (Bursera Jacq. ex Linn.) – rodzaj roślin z rodziny osoczynowatych. Obejmuje 120[6]–121[7] gatunków. Występują one w strefie tropikalnej kontynentów amerykańskich[8], na północy sięgając południowo-wschodnich (Floryda) i południowo-zachodnich (Kalifornia i Arizona) Stanów Zjednoczonych, a na południu Peru i Brazylii[7][9]. Obszarem największego zróżnicowania gatunkowego rodzaju jest Meksyk[9].

Szybkie fakty Domena, Królestwo ...
Thumb
Kwiaty Bursera simaruba
Thumb
Bursera simaruba
Thumb
Bursera fagaroides
Thumb
Bursera citronella

Należące tu rośliny wyróżniają się obecnością kanałów żywicznych wypełnionych bezbarwnymi żywicami, zwykle silnie aromatycznymi[10][9]. U B. schlechtendalii żywice wypełniają kanały pod takim ciśnieniem, że w przypadku przekłucia (np. przez roślinożerne owady) wystrzeliwują na odległość do 1,5 m oblepiając owada[8]. Osoczyny stanowią źródło żywic (zwanych kopal) i olejków eterycznych (zwłaszcza linalolu)[8]. Ważnym źródłem tych związków jest B. simaruba, którego żywice wykorzystywane są do wyrobu lakierów, przez Majów wykorzystywane były jako kadzidło. Żywice pozyskuje się także m.in. z B. glabrifolia[8]. Źródłami olejków, uprawianymi zresztą na wielką skalę także w Indiach, były gatunki B. linanoe[9] i B. penicillata[8] (uprawy straciły na znaczeniu po uzyskaniu syntetycznych olejków)[9]. Drzewa wielu gatunków z tej rodziny stanowią źródło wartościowego drewna, osoczyny sadzone bywają jako żywopłoty[9] i drzewa przydrożne (np. B. simaruba na Florydzie)[5] i są używane w medycynie[9][5].

Remove ads

Morfologia

Pokrój
Rośliny zdrewniałe o różnych rozmiarach, od niewielkich krzewów (najmniejszy jest B. standleyana rosnący w lasach mglistych jako epifit) po okazałe drzewa[9]. Kora gładka i łuszcząca się papierzasto lub szorstka i łuszcząca się kafelkowato[11], nierzadko czerwonawa, żółta lub zielona[9]. Czasem pędy zakończone cierniem[9]. Niektóre gatunki to sukulenty kaudeksowe[9].
Liście
Skrętoległe, zwykle skupione w szczytowych częściach pędów, zwykle zrzucane w porze suchej[9][11]. Zwykle nieparzysto pierzaście złożone, rzadziej parzyste, czasem też zredukowane tak, że na osi liścia (zwykle oskrzydlonej) pozostaje tylko pojedynczy listek szczytowy albo dwa lub trzy listki. Ogonek liściowy u nasady bez przylistków. Listki liścia złożonego całobrzegie lub o brzegu ząbkowanym albo karbowanym osadzone są zwykle na osi naprzeciwlegle[9][10].
Kwiaty
Kwiaty są na ogół funkcjonalnie jednopłciowe – męskie mają zredukowaną zalążnię, a żeńskie pręciki[12][9], rzadko występują kwiaty obupłciowe[9]. Są niepozorne, promieniste i zebrane w wyrastających w kątach liści lub pozornie szczytowo kwiatostany otwarte wyglądające jak kłosy, pęczki i wiechy[10][9]. Kwiaty zwykle 5-krotne (podrodzaj Bursera) lub 4-krotne (podrodzaj Elaphrium)[9]. Dno kwiatowe płaskie lub wgłębione, czasem w formie hypancjum. Działki kielicha zwykle głęboko rozcięte. Płatki korony zwykle dość okazałe. Pręciki wyrastają w dwóch nierównej wielkości okółkach. Zalążnia tworzona jest przez dwa (podrodzaj Elaphrium) lub trzy (podrodzaj Bursera) zrośnięte owocolistki, z których każdy tworzy własną komorę. Pojedyncza szyjka słupka na szczycie rozgałęzia się, a znajdujące się na jej końcu znamię jest podzielone na tyle samo łatek ile owocolistków tworzy słupkowie[10][9].
Owoce
Kulistawe lub jajowate, skórzaste lub mięsiste złożone pestkowce[9].
Remove ads

Systematyka

Podsumowanie
Perspektywa

Rodzaj z rodziny osoczynowatych Burseraceae Kunth, w obrębie którego tworzy plemię Bursereae de Candolle (poza rodzajem Bursera należą do niego rodzaje balsamowiec Commiphora i Aucoumea)[2][9].

Istotny wkład w poznanie systematyki rodzaju miał Jerzy Rzedowski, będący autorem lub współautorem wielu nazw gatunkowych w obrębie rodzaju (oznaczony jest jako autor skrótem Rzed.). Został też upamiętniony w nazwie jednego z gatunków (Bursera rzedowskii)[11].

Wykaz gatunków (nazwy zweryfikowane według Plants of the World)[7]
  • Bursera altijuga Rzed., Calderón & Medina
  • Bursera amplifolia Rusby
  • Bursera angustata C.Wright ex Griseb.
  • Bursera aptera Ramírez
  • Bursera arida (Rose) Standl.
  • Bursera ariensis (Kunth) McVaugh & Rzed.
  • Bursera aromatica Proctor
  • Bursera aspleniifolia Brandegee
  • Bursera attenuata (Rose) L.Riley
  • Bursera bicolor (Willd. ex Schltdl.) Engl.
  • Bursera biflora (Rose) Standl.
  • Bursera bipinnata (Moc. & Sessé ex DC.) Engl.
  • Bursera bolivarii Rzed.
  • Bursera bonetii Rzed.
  • Bursera brunea (Urb.) Urb. & Ekman
  • Bursera cerasiifolia Brandegee
  • Bursera chemapodicta Rzed. & E.Ortíz
  • Bursera cinerea Engl.
  • Bursera citronella McVaugh & Rzed.
  • Bursera collina Brandegee
  • Bursera confusa (Rose) Engl.
  • Bursera copallifera (Moc. & Sessé ex DC.) Bullock
  • Bursera coyucensis Bullock
  • Bursera crenata Paul G.Wilson
  • Bursera cuneata (Schltdl.) Engl.
  • Bursera denticulata McVaugh & Rzed.
  • Bursera discolor Rzed.
  • Bursera diversifolia Rose
  • Bursera dubia Bullock
  • Bursera epinnata (Rose) Engl.
  • Bursera esparzae Rzed., Calderón & Medina
  • Bursera excelsa (Kunth) Engl.
  • Bursera exequielii León de la Luz
  • Bursera fagaroides (Kunth) Engl.
  • Bursera filicifolia Brandegee
  • Bursera fragilis S.Watson
  • Bursera fragrantissima Bullock
  • Bursera frenningiae Correll
  • Bursera galeottiana Engl.
  • Bursera gibarensis M.C.Martínez, Daly & J.Pérez
  • Bursera glabra (Jacq.) Triana & Planch.
  • Bursera glabrifolia (Kunth) Engl.
  • Bursera glauca Griseb.
  • Bursera gracilipes Urb. & Ekman
  • Bursera grandifolia (Schltdl.) Engl.
  • Bursera graveolens (Kunth) Triana & Planch.
  • Bursera heliae Rzed. & Calderón
  • Bursera heteresthes Bullock
  • Bursera heterophylla Engl.
  • Bursera hindsiana (Benth.) Engl.
  • Bursera hintonii Bullock
  • Bursera hollickii (Britton) Fawc. & Rendle
  • Bursera icicariba Baill.
  • Bursera inaguensis Britton
  • Bursera infernidialis Guevara & Rzed.
  • Bursera instabilis McVaugh & Rzed.
  • Bursera inversa Daly
  • Bursera isthmica Rzed. & Calderón
  • Bursera itzae Lundell
  • Bursera jerzyi Medina
  • Bursera karsteniana Engl.
  • Bursera karwinskii Engl.
  • Bursera kerberi Engl.
  • Bursera klugii (J.Macbr.) J.F.Macbr.
  • Bursera krusei Rzed.
  • Bursera lancifolia (Schltdl.) Engl.
  • Bursera laurihuertae Rzed. & Calderón
  • Bursera laxiflora S.Watson
  • Bursera linanoe (La Llave) Rzed., Calderón & Medina
  • Bursera littoralis León de la Luz & Pérez Navarro
  • Bursera longipes (Rose) Standl.
  • Bursera lunanii (Spreng.) C.D.Adams & Dandy ex Proctor
  • Bursera macvaughiana Cuevas & Rzed.
  • Bursera madrigalii Rzed. & Calderón
  • Bursera martae J.Jiménez Ram. & Cruz Durán
  • Bursera medranoana Rzed. & E.Ortíz
  • Bursera microphylla A.Gray
  • Bursera mirandae C.A.Toledo
  • Bursera morelensis Ramírez
  • Bursera multifolia (Rose) Engl.
  • Bursera multijuga Engl.
  • Bursera occulta McVaugh & Rzed.
  • Bursera oerstedii (Standl.) Standl.
  • Bursera ovalifolia (Schltdl.) Engl.
  • Bursera palaciosii Rzed. & Calderón
  • Bursera palmeri S.Watson
  • Bursera paradoxa Guevara & Rzed.
  • Bursera penicillata (Sessé & Moc. ex DC.) Engl.
  • Bursera pereirae Daly
  • Bursera permollis Standl. & Steyerm.
  • Bursera pontiveteris Rzed., Calderón & Medina
  • Bursera ribana Rzed. & Calderón
  • Bursera roseana Rzed., Calderón & Medina
  • Bursera rupicola León de la Luz
  • Bursera rzedowskii C.A.Toledo
  • Bursera sarcopoda Paul G.Wilson
  • Bursera sarukhanii Guevara & Rzed.
  • Bursera schlechtendalii Engl.
  • Bursera sellowii Turcz.
  • Bursera shaferi (Britton & P.Wilson) Urb.
  • Bursera silviae Rzed. & Calderón
  • Bursera simaruba (L.) Sarg.
  • Bursera simplex Rzed. & Calderón
  • Bursera spinescens Urb. & Ekman
  • Bursera standleyana L.O.Williams & Cuatrec.
  • Bursera staphyleoides McVaugh & Rzed.
  • Bursera stenophylla Sprague & L.Riley
  • Bursera submoniliformis Engl.
  • Bursera subtrifoliata (Rose) Standl.
  • Bursera suntui C.A.Toledo
  • Bursera tecomaca (DC.) Standl.
  • Bursera toledoana Rzed. & Calderón
  • Bursera tomentosa (Jacq.) Triana & Planch.
  • Bursera trifoliolata Bullock
  • Bursera trimera Bullock
  • Bursera vazquezyanesii Rzed. & Calderón
  • Bursera vejar-vazquezii Miranda
  • Bursera velutina Bullock
  • Bursera xochipalensis Rzed.
  • Bursera xolocotzii Guevara
  • Bursera yaterensis M.C.Martínez, Daly & J.Pérez
Remove ads

Przypisy

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads
Remove ads