Perkoz rogaty

Podgatunki i zasięg występowania

P. a. auritus (Linnaeus, 1758) – tereny lęgowe w Palearktyce: od Islandii i okolic Bałtyku po Kamczatkę. Zimowiska leżą od Morza Północnego po Morze Kaspijskie i u wybrzeża Japonii i Chin^[2]
P. a. cornutus (Gmelin, JF, 1789) – północna Ameryka Północna – centralna Alaska po centralną Kanadę i północno-zachodnie i północno-centralne USA; izolowane populacje lęgną się w Quebecu (Wyspy Magdaleny). Zimowiska rozciągają się od Aleutów po Kalifornię i od Nowej Szkocji po Teksas^[2].

W Polsce najłatwiej te perkozy spotkać w trakcie przelotów wiosennych. Rzadziej te ptaki można zaobserwować jesienią, sporadycznie zimą^[6]. Zimuje głównie na Zatoce Pomorskiej i nielicznie na Zatoce Gdańskiej^[7]. Dawniej sporadycznie odbywał lęgi na Podlasiu, m.in. na Stawach Dojlidzkich, od 1988 roku na terenie kraju nie odnotowano jednak ani jednego potwierdzonego lęgu^[7]^[8].

Remove ads

Morfologia

Wygląd: Upierzenie godowe – na bokach głowy trójkątne czuby z żółtych albo pomarańczowych piór (rogi od których bierze się nazwa), pod nimi niewielka kryza z czarnych piór, która może się rozpościerać – wierzch głowy jest zatem dwubarwny. Szyja i boki rdzawe, brzuch jasny, wierzch ciała i głowa ciemna. Upierzenie spoczynkowe jesienią i zimą – strona grzbietowa ciemna z brązowo obrzeżonymi piórami, boki i spód biały, głowa z wierzchu czarna, a na policzkach biała. Ciemna pręga przez oko, podobny do perkoza zausznika. W odróżnieniu od zausznika dziób u tego gatunku jest spiczasty na końcu. Na rozwiniętym skrzydle widoczne jest białe lusterko i biała plama przy zagięciu przy tułowiu.
Wymiary średnie: długość ciała ok. 31–38 cm^[2]
rozpiętość skrzydeł: 60–65 cm^[6]
masa ciała ok. 300–470 g^[2]

Remove ads

Ekologia i zachowanie

Biotop: Niewielkie, płytkie zbiorniki śródlądowe. Zimą i na przelotach widywane na większych niezamarzających stawach, jeziorach, a nawet wzdłuż wybrzeży morskich. Tereny lęgowe obejmują słodkowodne zbiorniki i bagna z fragmentami otwartej wody lub ustronne obszary większych jezior i rzek. Zimowiska znajdują się głównie na morskich wybrzeżach, w tym chronionych zatokach, okazjonalnie na otwartych wodach; w południowej części zasięgu również na wodach słodkich, zwłaszcza większych jeziorach i systemach rzecznych^[2].
Głos: W pobliżu lęgowiska słychać jego okrzyki „bi, bi, bi” podobne do głosu perkoza rdzawoszyjego. W czasie toków wydaje specyficzne „guy” i „gwirt”.
Gniazdo: Budowane przez oboje rodziców zazwyczaj na wodzie w strefie rzadkich trzcin lub innych roślin wodnych wystających ponad powierzchnię, nawet w małych zbiornikach i zatokach rzecznych. Gniazdo stanowi pływająca, jednak zazwyczaj zakotwiczona za pomocą wbudowanych w nie roślin, sterta butwiejących roślin wodnych i błotnych. Gniazduje pojedynczo lub w małych koloniach^[2].

Wysiadywanie jaj i wychowywanie młodych: Odbywa jeden, wyjątkowo dwa lęgi w sezonie^[8]. W zniesieniu może znajdować się od 1 do 8 jaj, jednak zazwyczaj jest to 4–5 w Europie i 5–7 w Ameryce Północnej^[2]. Jaja początkowo są koloru białego, z czasem brązowieją^[8]. Inkubacja trwa 22–25 dni^[2]. Młode od razu opuszczają gniazdo, zagniazdowniki. Mimo to nie pływają po wodzie, ale kryją się w piórach na grzbiecie ptaków dorosłych tak głęboko, że widoczne są tylko ich główki. Przywiązanie jest tak silne, że stare ptaki nawet nurkują z pisklętami na plecach, pielęgnują je i karmią. Upierzenie piskląt jest podobne do szaty spoczynkowej dorosłych, ale grzbiet mają brunatny z ciemnobrązowymi plamami z boku głowy i na karku oraz białą plamką za okiem. Młode uzyskują zdolność lotu po 55–60 dniach (to dłużej niż u zausznika, którego biologia rozrodu jest podobna)^[6].
Pożywienie: Nie nurkują głęboko, często żerując na powierzchni. Pożywienie stanowią głównie stawonogi i ryby, które na zimowiskach tworzą przeważającą część diety. Podczas zimowania perkozy rogate jedzą również skorupiaki (głównie wioślarki, obunogi i dziesięcionogi). Do łapanych stawonogów należą m.in. chrząszcze, ważki, jętki, chruściki. Okazjonalnie zjadają również mięczaki i robaki^[2].

Remove ads

Status i ochrona

IUCN od 2015 roku klasyfikuje perkoza rogatego jako gatunek narażony (VU, Vulnerable); wcześniej, od 1988 roku uznawano go za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność światowej populacji, według szacunków organizacji Wetlands International z 2012 roku, mieści się w przedziale około 239–583 tysięcy osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy^[3].

W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą^[9]. W latach 2013–2018 liczbę osobników zimujących na terenie kraju szacowano na 170–510^[10].

Remove ads

Podgatunki i zasięg występowania

Morfologia

Ekologia i zachowanie

Status i ochrona

Zobacz też

Przypisy

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Wikiwand - on