Pioglitazon

Pioglitazon (łac. pioglitazonum) – organiczny związek chemiczny z grupy tiazolidynodionów. Stosowany jako lek w leczeniu cukrzycy typu 2. Podstawą jego działania jest aktywacja receptorów aktywowanych przez proliferatory peroksysomów (PPAR-γ).

Pioglitazon

Nazewnictwo Inne nazwy i oznaczenia farm. łac. pioglitazonum
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C19H20N2O3S
Masa molowa	356,44 g/mol
Identyfikacja
Numer CAS	111025-46-8
PubChem	4829
DrugBank	DB01132
SMILES CCC1=CN=C(C=C1)CCOC2=CC=C(C=C2)CC3C(=O)NC(=O)S3
InChI InChI=1S/C19H20N2O3S/c1-2-13-3-6-15(20-12-13)9-10-24-16-7-4-14(5-8-16)11-17-18(22)21-19(23)25-17/h3-8,12,17H,2,9-11H2,1H3,(H,21,22,23) InChIKey HYAFETHFCAUJAY-UHFFFAOYSA-N
Właściwości Rozpuszczalność w wodzie 46,85 mg/l[1] Temperatura topnienia 183–184 °C[1] logP 2,3[2]
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2016-10-25] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanej karty charakterystyki Uwaga Zwroty H H319 Zwroty P P305+P351+P338 NFPA 704 Na podstawie podanego źródła[3] 1 0 0   Numer RTECS XJ5813430
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC	A10BG03
Stosowanie w ciąży	kategoria C[4]
Farmakokinetyka Biodostępność 80%[5] Okres półtrwania 3–7 godzin[6] Wiązanie z białkami osocza i tkanek >99%[6] Metabolizm wątrobowy[6] (CYP2C8, CYP3A4)[6] Wydalanie 45% z moczem, 55% z kałem[5]
Uwagi terapeutyczne Drogi podawania doustna Objętość dystrybucji 0,25 l/kg mc.[5]

Aktywność biologiczna

Pioglitazon aktywuje receptory aktywowane przez proliferatory peroksysomów (PPAR-γ) i powoduje zmniejszenie oporności na insulinę tkanki mięśniowej i tkanki tłuszczowej oraz zmniejszenie glukoneogenezy w wątrobie^[6]. Efektem działania pioglitazonu jest obniżenie glikemii, insulinemii, stężenia trójglicerydów i zwiększenie frakcji HDL cholesterolu we krwi^[7]. Pioglitazon nie zwiększa wydzielania insuliny i działa tylko w jej obecności, a także nie wywołuje hipoglikemii^[6]. Stan równowagi dynamicznej w organizmie ludzkim pioglitazon osiąga po 4–7 dniach jego podawania^[5][8].

Pełne efekty terapeutycznego działania pioglitazonu można ocenić po ok. 4-6 tygodniach^[7].

Zastosowanie

Pioglitazon jest stosowany w monoterapii u dorosłych pacjentów, przede wszystkim u osób z insulinoopornością i z niedostateczną kontrolą glikemii za pomocą diety niskowęglowodanowej i aktywności fizycznej, u których nie można stosować metforminy ze względu na przeciwwskazania lub nietolerancję^[5][8]. Poza tym pioglitazon może być zastosowany w leczeniu skojarzonym cukrzycy typu 2 wraz z metforminą, pochodnymi sulfonylomocznika i insuliną u dorosłych pacjentów (zwłaszcza u pacjentów z nadwagą), u których glikemia nie jest wystarczająco kontrolowana, pomimo stosowania w monoterapii maksymalnych tolerowanych dawek metforminy^[5], a także w leczeniu skojarzonym z pochodnymi sulfonylomocznika, tylko u dorosłych pacjentów u pacjentów, u których glikemia nie jest wystarczająco kontrolowana, pomimo stosowania w monoterapii maksymalnych tolerowanych dawek sulfonylomocznika^[5] oraz w leczeniu skojarzonym z metforminą i pochodnymi sulfonylomocznika, u dorosłych pacjentów (zwłaszcza u pacjentów z nadwagą), u których glikemia nie jest wystarczająco kontrolowana, pomimo stosowania tych dwóch leków w połączeniu^[5].

Lek generyczny zawierający pioglitazon jest dostępny w Polsce od listopada 2013^[7][9], w USA, Japonii i Europie jest stosowany od 2006 roku^[7].

Działania niepożądane

Pioglitazon może powodować następujące działania niepożądane, występujące ≥1/1000 (bardzo często, często i niezbyt często)^[5][8]:

• zakażenia górnych dróg oddechowych
• zapalenie oskrzeli (w leczeniu skojarzonym z insuliną)
• zapalenie zatok przynosowych
• niedokrwistość (w leczeniu skojarzonym z metforminą)
• hipoglikemia (w leczeniu skojarzonym z pochodnymi sulfonylomocznika, metforminą i pochodnymi sulfonylomocznika, insuliną)
• wzmożone łaknienie (w leczeniu skojarzonym z pochodnymi sulfonylomocznika)
• zaburzenia czucia
• ból głowy (w leczeniu skojarzonym z metforminą, pochodnymi sulfonylomocznika)
• zawroty głowy (w leczeniu skojarzonym z pochodnymi sulfonylomocznika)
• bezsenność
• rak pęcherza moczowego
• duszność (w leczeniu skojarzonym z insuliną)
• wzdęcie (w leczeniu skojarzonym z metforminą, pochodnymi sulfonylomocznika)
• nadmierna potliwość (w leczeniu skojarzonym z pochodnymi sulfonylomocznika)
• zwiększona częstość złamań u kobiet
• artralgia (w leczeniu skojarzonym z metforminą, metforminą i pochodnymi sulfonylomocznika, insuliną)
• ból pleców (w leczeniu skojarzonym z insuliną)
• hematuria (w leczeniu skojarzonym z metforminą)
• cukromocz (w leczeniu skojarzonym z pochodnymi sulfonylomocznika)
• białkomocz (w leczeniu skojarzonym z pochodnymi sulfonylomocznika)
• zaburzenia erekcji (w leczeniu skojarzonym z metforminą)
• obrzęk (w leczeniu skojarzonym z insuliną)
• znużenie (w leczeniu skojarzonym z pochodnymi sulfonylomocznika)
• niewydolność serca (w leczeniu skojarzonym z insuliną)
• zwiększenie masy ciała o 1–3 kg rocznie
• zwiększenie aktywności kinazy kreatynowej (CPK) w surowicy krwi (w leczeniu skojarzonym z metforminą i pochodnymi sulfonylomocznika)
• zwiększenie aktywności dehydrogenazy mleczanowej (LDH) w surowicy krwi (w leczeniu skojarzonym z pochodnymi sulfonylomocznika)

Preparaty

• Pioglitazone Bioton, tabletki 15 mg, 30 mg i 45 mg^[9]