Porzeczka zwyczajna

Porzeczka zwyczajna, p. pospolita, p. czerwona (Ribes rubrum L.) – gatunek krzewu należący do rodziny agrestowatych (Grossulariaceae). Pochodzi z Europy Zachodniej, rozprzestrzenił się także w innych regionach^[3]. W Polsce gatunek uprawiany.

Porzeczka zwyczajna

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	Saxifraganae
Rząd	skalnicowce
Rodzina	agrestowate
Rodzaj	porzeczka
Gatunek	porzeczka zwyczajna
Nazwa systematyczna
Ribes rubrum L. Sp. pl. 1:200. 1753
Synonimy
R. rubrum var. sativum Rchb. R. sativum (Rchb.) Syme. R. sylvestre (Lam.) Mert. & W. D. J. Koch R. vulgare Lam.[3]

Kwiat

Pędy

Morfologia

Pokrój

Wielopostaciowy krzew o wysokości do około 2 m, bez kolców.

Łodyga

Główne pędy są smukłe, najczęściej szarobrązowe, z korą brunatną do ciemnobrunatnej, młode gałązki pod spodem owłosione.

Liście

Skrętoległe, szerokości do 12 cm, 3–5-klapowane. Środkowa klapa na szczycie zaostrzona. Klapy piłkowano-ząbkowane, na wierzchu początkowo owłosione, później łysiejące. Pod spodem jasnozielone, pokryte żółtawymi gruczołkami żywicznymi. Ogonek liściowy długości 2–5 cm, u nasady rozszerzony.

Kwiaty

Obupłciowe, miseczkowate, płatki drobne, barwy od żółtawej, przez zielonkawobrązową do czerwonawej, zebrane w grona zwykle odstające, działki nagie.

Owoce

Jagody, małe, czerwone lub rzadziej różowawe, wielonasienne. Kwaśne w smaku.

Biologia i ekologia

• Roślina wieloletnia, nanofanerofit. Kwitnie w kwietniu. Kwiaty równoczesne, zapylane przez błonkówki i muchówki^[4]. Owoce dojrzewają w czerwcu-lipcu.
• Liczba chromosomów 2n= 16^[5].
• Jest rośliną żywicielską larw motyla rusałki ceik^[6].

Zmienność

Gatunek jest bardzo zmienny, tworzy liczne formy i mieszańce międzygatunkowe. Przy powstawaniu odmian uprawnych porzeczek prawdopodobnie brało udział kilka dziko rosnących gatunków europejskich i zachodnioazjatyckich^[7].

Tworzy mieszańce z porzeczką czerwoną i p. skalną^[5].

Zastosowanie

• Roślina owocowa: jest powszechnie uprawiana w licznych odmianach na plantacjach. Daje cenne owoce, nadające się do spożycia na świeżo lub do przetworów: galaretek, dżemów, win i soków. Oprócz typowych dla gatunku form krzewiastych uprawia się również formy szczepione na pniu, przeważnie na podkładce porzeczki złotej.
• Roślina ozdobna: sadzona w ogrodach i parkach jako roślina ozdobna.