Stanisław Kania

Stanisław Kania (ur. 8 marca 1927 we Wrocance, zm. 3 marca 2020 w Warszawie^[1]) – polski polityk, poseł na Sejm PRL VI, VII, VIII i IX kadencji (1972–1989), w latach 1980–1981 I sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, członek Rady Państwa (1982–1985). Budowniczy Polski Ludowej.

Ten artykuł dotyczy działacza komunistycznego. Zobacz też: Stanisław Kania – prezes Polskiego Związku Szachowego w latach 1985–1988.

Stanisław Kania

Data i miejsce urodzenia	8 marca 1927 Wrocanka
Data i miejsce śmierci	3 marca 2020 Warszawa
Członek Rady Państwa
Okres	od 26 maja 1982 do 6 listopada 1985
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
I sekretarz KC PZPR
Okres	od 6 września 1980 do 18 października 1981
Poprzednik	Edward Gierek
Następca	Wojciech Jaruzelski
Odznaczenia

Życiorys

Grób Stanisława Kani na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Urodził się 8 marca 1927 we wsi Wrocanka^[2]. Jego rodzicami byli Józef i Katarzyna^[3]. W latach 40. pracował jako robotnik. W 1944 wstąpił w szeregi Batalionów Chłopskich^[2]. W styczniu 1945 wstąpił do Związku Walki Młodych i został przewodniczącym koła w rodzinnej miejscowości^[4]. W kwietniu tego samego roku wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej^[4]. Brał udział w kampaniach organizowanych przez partię, takich jak organizowanie Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej oraz referendum ludowe przeprowadzone w 1946^[4]. Został zastępcą pełnomocnika okręgowej komisji wyborczej na powiat jasielski. W lutym 1947 został przewodniczącym zarządu powiatowego ZWM w Jaśle^[4]. W grudniu tego samego roku został kierownikiem Wydziału Młodzieży Wiejskiej w Rzeszowie^[4]. W wieku 21 lat został wybrany na delegata na zjazd zjednoczeniowy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej^[4]. W 1949 ożenił się z Wandą Jasińską. Do września 1950 pracował w Zarządzie Wojewódzkim ZMP^[4]. W 1952 ukończył Szkołę Partyjną przy KC PZPR oraz Wyższą Szkołę Nauk Społecznych przy KC PZPR^[4]. Po ukończeniu szkoły pracował jako kierownik Wydziału Młodzieży Wiejskiej i członek prezydium zarządu głównego ZMP^[5]. Po rozwiązaniu organizacji w styczniu 1957 pracował w krajowej radzie spółdzielczości produkcyjnej, jednocześnie uczył się w Liceum Ogólnokształcącym dla Pracujących nr 1 w Warszawie. Świadectwo dojrzałości otrzymał 12 kwietnia 1958^[5]. 1 września tego samego roku rozpoczął pracę w Warszawskim Komitecie Wojewódzkim. Do 31 sierpnia 1960 sprawował funkcję kierownika wydziału rolnego. Od 1 września 1960 do 30 listopada 1968 był sekretarzem Warszawskiego Komitetu Wojewódzkiego partii^[5]. Od września 1962 studiował eksternistycznie zagadnienia ekonomicznie ze specjalnością ekonomii rolnictwa^[5]. W czerwcu 1964 na IV zjeździe PZPR został zastępcą członka Komitetu Centralnego^[6]. W listopadzie 1968 na V zjeździe został członkiem Komitetu Centralnego PZPR.

Od 1 grudnia 1968 do 16 kwietnia 1971 kierownik Wydziału Administracyjnego KC PZPR^[3]. Od 16 kwietnia 1971 do 6 września 1980 sekretarz KC PZPR, a od 12 grudnia 1975 do 18 października 1981 członek Biura Politycznego. Od 6 września 1980 do 18 października 1981 I sekretarz KC PZPR^[3]. Objął to stanowisko po Edwardzie Gierku, usuniętym w wyniku wydarzeń sierpnia 1980. Jako sekretarz KC przez całą dekadę lat 70. nadzorował m.in. aparat bezpieczeństwa, tj. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych oraz Ministerstwo Obrony Narodowej, w tym Główny Zarząd Polityczny Wojska Polskiego w latach 1971–1980^[7]. Zajmował się szeroko rozumianą problematyką porządku publicznego, wymiaru sprawiedliwości, polityką wyznaniową, pracą wychowawczą w siłach zbrojnych, ochroną zdrowia oraz sprawami kombatantów^[8].

W latach 1981–1983 był członkiem prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu.

Poseł na Sejm PRL VI, VII, VIII i IX kadencji. Od maja 1982 do listopada 1985 był członkiem Rady Państwa, w latach 1983–1985 przewodniczącym Komisji ds. Samorządu Pracowniczego przy Radzie Państwa. W Sejmie IX kadencji (1985–1989) przewodniczący Komisji Spraw Samorządowych. W latach 1985–1990 był członkiem Rady Naczelnej Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Członkiem Komitetu Centralnego PZPR pozostawał do X Zjazdu PZPR w lipcu 1986. 28 listopada 1988 wszedł w skład Honorowego Komitetu Obchodów 40-lecia Kongresu Zjednoczeniowego PPR-PPS – powstania PZPR^[9].

12 stycznia 2012 na mocy wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie został ostatecznie uniewinniony z zarzutu wprowadzenia stanu wojennego^[10].

Śmierć i pogrzeb

Zmarł 3 marca 2020 w Warszawie w wieku prawie 93 lat^[11]. Był ostatnim żyjącym I sekretarzem Komitetu Centralnego PZPR^[12]. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera C6-tuje-6)^[13]. W jego pogrzebie, przypadającym w czasie ograniczeń związanych z epidemią koronawirusa, uczestniczyły 34 osoby, m.in. wicemarszałek Senatu Bogdan Borusewicz^[14].

Ordery i odznaczenia

• Order Budowniczych Polski Ludowej (1977)^[15]
• Order Sztandaru Pracy I klasy
• Order Sztandaru Pracy II klasy (1969)^[16]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1954)^[17]
• Krzyż Partyzancki
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)^[18]
• Medal 30-lecia Polski Ludowej (1974)^[19]
• Medal 40-lecia Polski Ludowej (1984)
• Złoty Medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju”
• Srebrny Medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju”
• Brązowy Medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju”
• Medal im. Ludwika Waryńskiego (1988)^[20]
• Złota odznaka „Zasłużonego działacza Zrzeszenia Prawników Polskich” (1976)^[21]
• Medal 30-lecia Zrzeszenia Prawników Polskich (1976)^[21]
• Złota Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1970)^[22]
• Złota odznaka „Za zasługi dla województwa warszawskiego” (1969)^[23]
• Odznaka honorowa „Za zasługi w rozwoju województwa koszalińskiego” (1970)^[24]
• Odznaka „Zasłużony dla województwa rzeszowskiego” (1972)^[25]
• Medal pamiątkowy „40-lecia PZPR” (1988)^[26]
• Medal jubileuszowy „Trzydziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR, 1975)^[27]
• Medal 90-lecia urodzin Georgi Dymitrowa (Bułgaria, 1972)^[28]
• Medal 50-lecia Komunistycznej Partii Czechosłowacji (Czechosłowacja, 1971)^[29]
• Medal 30-lecia wyzwolenia Czechosłowacji przez Armię Radziecką (Czechosłowacja, 1975)^[30]
• inne odznaczenia