Rezerwat przyrody Stawinoga

Rezerwat przyrody Stawinoga – faunistyczny rezerwat przyrody położony w pobliżu wsi Stawinoga, w gminie Zatory, w powiecie pułtuskim (województwo mazowieckie)^[1][2].

Stawinoga

Stawy Stawinoga
rezerwat faunistyczny
Typ rezerwatu	faunistyczny[1][2]
Podtyp rezerwatu	ptaków[1][2]
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Położenie	Stawinoga, gmina Zatory
Mezoregion	Dolina Dolnej Narwi
Data utworzenia	1981
Akt prawny	M.P. z 1981 r. nr 29, poz. 271
Powierzchnia	145,9754 ha
Ochrona	czynna, krajobrazowa
Położenie na mapie gminy Zatory Stawinoga
Położenie na mapie Polski Stawinoga
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Stawinoga
Położenie na mapie powiatu pułtuskiego Stawinoga
52°35′N 21°08′E

Lęgowe łabędzie krzykliwe (2009 r.)^[3]

Zarybianie

Opis rezerwatu

Rezerwat został powołany zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z 3 grudnia 1981 (M.P. z 1981 r. nr 29, poz. 271^[4]). Obejmuje obszar stawów, lasu, nieużytków i łąk o łącznej powierzchni 145,9754 ha^[1] (akt powołujący podawał 146,51 ha^[4]). Lasami na powierzchni ponad 31 ha zarządza Nadleśnictwo Pułtusk, stawami, pozostałymi lasami i nieużytkami – Polski Związek Wędkarski w Wierzbicy, a łąki stanowią własność Skarbu Państwa^[5].

Celem ochrony, według aktu powołującego, jest zachowanie miejsc lęgowych licznych gatunków ptaków związanych ze środowiskiem wodno-bagiennym i leśnym oraz miejsc odpoczynku i żerowisk ptaków przelotnych^[1][2].

Rezerwat powstał z części dawnego gospodarstwa rybnego. Dawniej obok centralnie położonego stawu-rezerwatu funkcjonowały jeszcze stawy rybne. Dzisiaj są zaniedbane, utraciły regulację wód, ponieważ śluzy i inne urządzenia melioracyjne uległy dewastacji. Obecnie nie istnieją nawet dawne budynki przepompowni.

Rezerwat znajduje się tuż obok koryta Narwi. Na jego skraju od strony południowej rośnie wielowiekowy dąb szypułkowy z kapliczką na pniu, który ma status pomnika przyrody^[6], obok stoi stara murowana rybakówka.

Na mocy obowiązującego planu ochrony ustanowionego w 2019 r., prawie cały obszar rezerwatu objęty jest ochroną czynną, jedynie niewielka działka z budynkami gospodarczymi w południowej części rezerwatu podlega ochronie krajobrazowej^[7][8]. Plan ochrony zezwala na prowadzenie (z pewnymi ograniczeniami) ekstensywnej gospodarki rybackiej w części rezerwatu obejmującej stawy rybne oraz na spuszczanie wody ze stawów na okres zimy^[7].

Wschodnia część rezerwatu, obejmująca kompleks leśny o powierzchni ponad 31 ha w zarządzie Nadleśnictwa Pułtusk, leży w granicach obszaru specjalnej ochrony ptaków „Puszcza Biała” PLB140007^[8].

Walory przyrodnicze

Fauna

W rezerwacie naliczono ponad 25 gatunków ptaków lęgowych:

• łabędź krzykliwy^[3]
• głowienka
• łyska
• kokoszka zwyczajna
• kureczka zielonka
• kropiatka
• wodnik
• derkacz
• mewa śmieszka (kolonia liczy zwykle ok. 400 gniazd)
• mewa mała
• rybitwa czarna
• rybitwa rzeczna
• perkoz dwuczuby
• perkoz rdzawoszyi
• perkoz zausznik
• perkozek
• rycyk
• krwawodziób
• bekas kszyk
• kulon
• czajka
• trzciniak
• rokitniczka
• łozówka
• podróżniczek
• remiz

Również w okresie przelotów regularnie spotykanych jest wiele gatunków ptaków: rożeniec, świstun, płaskonos, czernica, gągoł, brodziec śniady, samotnik, łęczak, szlamnik, rycyk, batalion, sieweczka obrożna i rzeczna, błotniak stawowy i zbożowy, rybołów, bielik.

Ssaki reprezentowane są przez takie gatunki jak: dzik, jeleń, sarna, łoś, borsuk, piżmak, tchórz. Z gadów występują: jaszczurka zwinka, zaskroniec i padalec, natomiast z płazów: żaba moczarowa, trawna, wodna i jeziorkowa oraz ropucha zielona, kumak nizinny i rzekotka drzewna.

Flora

W rezerwacie występuje kilka gatunków storczykowatych, kilka gatunków przetaczników, bobrek trójlistny, żabieniec babka wodna, obficie rosną pałka wodna oraz trzcina pospolita. Na groblach rosną pojedynczo brzozy brodawkowate, olsze czarne i liczne wierzby. Tutejsze zespoły leśne należą do łęgu olszowego, łęgu jesionowo-wiązowego oraz lasu mieszanego i boru mieszanego świeżego.